Η άχρηστη τάξη: η ιστορία του μέλλοντος
«Τον 19ο αιώνα η Βιομηχανική Επανάσταση δημιούργησε ένα τεράστιο αστικό προλεταριάτο και ο σοσιαλισμός εξαπλώθηκε επειδή κανένα άλλο δόγμα δεν μπορούσε να απαντήσει στις πρωτοφανείς ανάγκες, ελπίδες και φόβους αυτής της νέας εργατικής τάξης. Ο φιλελευθερισμός κατάφερε τελικά να νικήσει το σοσιαλισμό μόνο όταν υιοθέτησε τα καλύτερα κομμάτια του σοσιαλιστικού προγράμματος. Στον 21ο αιώνα, μπορεί να δούμε τη δημιουργία μιας νέας, τεράστιας, μη εργαζόμενης τάξης: άνθρωποι χωρίς καμία οικονομική, πολιτική, ακόμα και καλλιτεχνική αξία, οι οποίοι δεν θα συμβάλλουν καθόλου στον πλούτο, την ισχύ και τη δόξα της κοινωνίας. Αυτή η “άχρηστη τάξη” δεν θα είναι απλώς μη απασχολούμενη – θα είναι μη απασχολήσιμη», έγραψε ο ιστορικός του παρελθόντος και του μέλλοντος Yuval Harari στο βιβλίο του «Homo Deus: Μια σύντομη ιστορία του μέλλοντος» (εκδόσεις Αλεξάνδρεια 2017, σελίδα 323· πρωτότυπο: Homo Deus: A brief history of tomorrow, Penguin 2015).
Αρχίζοντας δέκα σελίδες (315-325) για τη νέα αυτή τάξη του 21ου αιώνα, αποτέλεσμα της εκτεταμένης χρήσης ρομπότ, ως εξής: «Το σημαντικό ερώτημα της οικονομίας του 21ου αιώνα μπορεί να είναι τι να κάνουμε με όλους τους πλεονάζοντες ανθρώπους. Τι θα κάνουν οι άνθρωποι με συνείδηση όταν θα έχουμε μη συνειδητούς αλγόριθμους υψηλής νοημοσύνης που θα μπορούν να κάνουν σχεδόν τα πάντα καλύτερα;»
Πριν βιαστείτε, ότι αυτά είναι αποκυήματα επιστημονικής φαντασίας, ρίξτε απλά μια ματιά στο κινητό σας.
8ωρο: η ιστορία του παρελθόντος
Παρακολουθώ τη συζήτηση σχετικά με την τύχη του 8ωρου, με αφορμή το νέο εργασιακό νομοσχέδιο του υπουργού εργασίας Κωστή Χατζηδάκη.
Νιώθω σαν κανείς να μην πήρε είδηση ότι μπήκαμε στον 21ο αιώνα. Σαν να ζούμε κάπου στην Πρωτομαγιά του 1886, «από τις κορυφαίες στιγμές της πάλης των τάξεων στη νεότερη εποχή. Τον Μάιο του 1886 τα εργατικά συνδικάτα στο Σικάγο ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας ωράριο εργασίας στις 8 ώρες και καλύτερες συνθήκες εργασίας.» (Βικιπαίδεια > Εργατική Πρωτομαγιά, πρόσβαση 18-5-2021).
Σαν κανείς να μην πήρε είδηση την ιστορία του παρόντος…
4ωρο: η ιστορία του παρόντος
Ωστόσο, η ιστορία του παρόντος έχει κιόλας δυόμισι δεκαετίες ζωής. Λιγότερη δουλειά δουλειά για όλους (εκδόσεις Π. Τραυλός – Ε. Κωσταράκη, Αθήνα 1997, μετάφραση από τα Γαλλικά Μαρία Παγουλάτου). Ιδού οι συστάσεις (πρόσβαση 18-5-2021):
«O τίτλος αυτού του βιβλίου, που πριν από μια δεκαπενταετία στην Ευρώπη αποτελούσε σύνθημα των πιο προωθημένων κοινωνικών διεκδικήσεων, σήμερα βρίσκεται αναπόφευκτα στο στόμα όλου του κόσμου. Στην Ελλάδα έρχεται επίσης στο προσκήνιο καθώς το πρόβλημα της ανεργίας αρχίζει να παίρνει τις εφιαλτικές διαστάσεις που έχει και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Φυσικά, κεντρικό θέμα παραμένει το κατά πόσο είναι εφικτή η μείωση του εργάσιμου χρόνου δίχως παράλληλη μείωση των μισθών και δίχως να βλάπτεται η ανταγωνιστικότητα μιας επιχείρησης ή μιας οικονομίας.» (https://www.ianos.gr/)
«Το σύνθημα “λιγότερη δουλειά, δουλειά για όλους”, που ρίχτηκε εδώ και μια δεκαπενταετία στην Ευρώπη, σήμερα είναι στο στόμα όλου του κόσμου. Ο κόμπος του προβλήματος, τόσο από πολιτική όσο και από συνδικαλιστική άποψη, είναι η μείωση των μισθών που λέγεται ότι θα πρέπει να συνοδεύει το πέρασμα στην εβδομάδα των 32 ωρών ή των τεσσάρων εργάσιμων ημερών. Το βιβλίο προτείνει έξυπνες και πειστικές λύσεις για την αντιμετώπισή του, καθιστώντας το κείμενο αυτό μοναδική τεχνοκρατική πρόταση για τη μείωση του εργάσιμου χρόνου δίχως παράλληλη μείωση των αποδοχών.» (https://www.plus4u.gr/)
«Ο Αζνάρ δεν θέλει να είναι ονειροπόλος, αλλά ούτε και τεχνοκράτης. Κανείς άλλος μέχρι τώρα δεν απέδειξε τόσο πειστικά, τόσο έξυπνα και τόσο κατανοητά ότι είναι δυνατή η ανακατανομή της εργασίας, του χρόνου που απελευθερώνεται και του κοινωνικά παραγόμενου πλούτου. Ότι είναι δυνατόν να καταστούν πιο ελαστικά ή και να εξαλειφθούν οι εξαναγκασμοί των ωραρίων. Ότι είναι δυνατή η εξάπλωση της αυτονομίας σε μια απειρία τρόπων και με βάση τις ανάγκες, τις επιθυμίες, τις επιλογές του καθενός : με λίγα λόγια, ότι το αναγκαίο μπορεί να καταστεί επιθυμητό και το επιθυμητό πραγματοποιήσιμο.» André Gorz» (https://www.goodreads.com/)
Το κεντρικό θέμα της ενασχόλησης τού Αντρέ Γκορζ, Αυστριακού και Γάλλου κοινωνικού φιλόσοφου, γνωστού και με το δημοσιογραφικό όνομα Μισέλ Βοσκέ, ήταν η απελευθέρωση από την εργασία, η δίκαιη κατανομή της εργασίας, η εργασία ως κοινωνική αποξένωση, το εγγυημένο ελάχιστο εισόδημα κ.λπ. (https://el.wikipedia.org/).
