Πολιτισμός

Κρίστοφερ Κινγκ – Ένα ερωτικό γράμμα στη μουσική και τους ανθρώπους της Ηπείρου

Ο Κρίστοφερ Κινγκ μιλάει στον Η.Α. και τη Γεωργία Σκοπούλη, με αφορμή το βιβλίο του «Ηπειρώτικο Μοιρολόι».

Ήταν η επόμενη του πανηγυριού της Βίτσας που ανταμώσαμε, εκεί στο χωριό, το χωριό του, τη Βίτσα, με τον κ. Κινγκ. Ήρεμος, πράος, χαμηλών τόνων. Αμερικανός με ιρλανδική καταγωγή, που αγάπησε την Ελλάδα και τη δική μας Ήπειρο μέσα από τα τραγούδια της, τη μουσική της και τους ανθρώπους της. Ο τέλειος συνδυασμός για να αγαπήσεις έναν τόπο!

Και τον αγάπησε πολύ αυτόν τον τόπο και τον ερωτεύτηκε και ένιωσε συναισθήματα πρωτόγνωρα, που ίσως και να τον «έπνιγαν» κι έπρεπε κάπου να βρούνε τη δική τους θέση… Και τη βρήκαν! Εκεί –μέσα στο «Ηπειρώτικο Μοιρολόι», ένα βιβλίο, ένα βαθιά φιλοσοφικό και μελετημένο έργο– κατέθεσε την ψυχή του.

Όπως ο ίδιος αναφέρει στον πρόλογο, ανεξάρτητα από το πού τον έχουν κατατάξει οι κριτικοί, «το βιβλίο είναι πολύ απλά ένα ερωτικό γράμμα στη μουσική και τους ανθρώπους της Ηπείρου. Είναι μια μαρτυρία: η αγάπη αντέχει, η αγάπη επιβιώνει, η αγάπη είναι αρχαία».

Και με μεγάλη χαρά και απλότητα απάντησε στις ερωτήσεις μας. Έχοντας στο πλάι του τη διερμηνέα μας, την κυρία Κατερίνα Καφεντζή (Kafka), μουσικό δημοσιογράφο, μουσικό επιμελητή, ιστορικό –και την ευχαριστώ θερμά για την πολύτιμη προσφορά της. Ευχαριστούμε και το Zagori Suites όπου έγινε η συνέντευξη.

Κύριε Κινγκ, υπάρχει διαφορά στη διεξαγωγή των πανηγυριών από τότε που πρωτοήρθατε ως σήμερα;

Όταν ξεκίνησα εδώ πριν οκτώ χρόνια, το 2011, ήταν μικρότερο και πάρα πολύ καλά οργανωμένο. Τώρα είναι μεγαλύτερο, έχει πάρα πολύ κόσμο, μοιάζει λίγο χαοτικό.

Σας κακοφαίνεται;

Ε! Έχω συνηθίσει τη διαφορά, επειδή έρχομαι τόσα χρόνια, τόσες φορές!

Αισθάνθηκα σαν να ταξιδεύω πίσω στον χρόνο

 Η ποιότητα της μουσικής;

Φυσικά πρέπει να παραγγείλεις για να παιχτούν τα παλιά. Βέβαια οι μουσικοί είναι εξαιρετικοί. Το γκρουπ «Το τακίμι» είναι, κατά τη γνώμη μου, το καλύτερο ζαγορίσιο συγκρότημα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και άλλοι εξίσου καλοί, όπως ο Κώστας ο Βέρδης που λέει εξαιρετικά το Πωγωνίσιο.

Μπορείτε, σας παρακαλώ, να μας περιγράψετε πώς γίνεται η παρουσίαση του βιβλίου σας, για να κατανοήσει ο αναγνώστης καλύτερα αυτά που θα μας πείτε παρακάτω;

Με ευχαρίστηση μεγάλη! Σε κάθε παρουσίαση, λοιπόν, κουβαλάω μαζί μου ένα γραμμόφωνο και πλάκες των 78 στροφών, ολόκληρο εξοπλισμό δηλαδή. Όμως στην Πωγωνιανή, πριν μερικές μέρες, αισθάνθηκα σαν να ταξιδεύω πίσω στον χρόνο! Ξεκινάει, το γραμμόφωνο παίζει το Μπεράτι με τον Νίκο Χαλκιά, ηχογράφηση του 1946. Το ζητάνε να παίξει και δεύτερη, το αγαπήσανε τόσο πολύ! Το ξανάπαιξα και τρίτη. Αυτό που έγινε δεν περιγράφεται! Ο Κώστας Βέρδης ήρθε ακριβώς δίπλα και άρχιζε να παίζει με το συγκρότημά του και να συντονίζεται με το γραμμόφωνο, και δημιουργήθηκε ένα γλέντι από το πουθενά! Πολύ όμορφοι οι χορευτές από την Πωγωνιανή! Ήρθε το τσίπουρο. Περισσότεροι από 500 άνθρωποι παρακαλώ, ζήτησαν από μένα τον Κρις, να ρίξω σε όλους, έναν-έναν, στο ποτήρι τους το τσίπουρο! Και αυτό που συνέβηκε, στην πραγματικότητα, εκείνη την ημέρα στο χωριό τους ήταν ένα μικρό θαύμα! Με τίμησαν και τους τίμησα. Δεν θα μου έκανε εντύπωση αν κάποιος έφερνε και ψωμί και ψάρια στο τραπέζι… (σ.σ. παραπέμπει στο θαύμα της Κανά.) Ποτέ δεν θα ξεχάσω αυτό που συνέβηκε εκεί!

Και αυτή, τώρα, είναι μια ερώτηση για εσάς, κα Σκοπούλη. Εσείς και ο άντρας σας αγαπάτε πολύ τα εγγόνια σας, τους δείχνετε τρυφερότητα, τα προσέχετε, και τα τιμάτε. Αλλά όταν μεγαλώσουν περιμένετε αντίστοιχα να σας τιμούν και να σας σέβονται.

Αυτό είναι αλήθεια, κ. Κινγκ. Όμως ποτέ δεν θα πούμε, απαιτώντας, στα εγγόνια μας «να μας αγαπάτε, να μας σέβεστε, να νοιάζεστε για μας». Αυτά δεν χρειάζεται να τους τα πεις. Αρκεί η δική σου συμπεριφορά. Όμως, ποια η σχέση με αυτό που συζητάμε;

Λοιπόν, δεν το περιμένεις, δεν το απαιτείς. Αυτό είναι το ζήτημα. Και ίσως θα έπρεπε να είναι αυτός ο τρόπος με τον οποίον θα έπρεπε να λειτουργούν τα χωριά και τα πανηγύρια. Υποθέτω πως με κάποια χωριά αυτό είναι φυσιολογικό να συμβαίνει. Σε άλλα χωριά μπορεί να λειτουργούν σαν κακομαθημένα παιδιά.

Υπάρχει μια παλιά παροιμία στην Ήπειρο, «όταν χορεύεις, χορεύεις για να τιμήσεις το χωριό, όχι τον εαυτό σου». Από την άλλη μεριά πρέπει ένα χωριό να τιμάει επίσης τους καλεσμένους του. Βέβαια, το ερώτημα είναι αν κάποια χωριά αξίζουν τον σεβασμό των ανθρώπων που χορεύουν σε αυτά. Γι’ αυτό σας ρώτησα τη σχέση με τα εγγόνια και τι περιμένετε από αυτά.

Η μουσική που αγαπάω εγώ έχει να κάνει με το «εμείς»

Μας κάνετε υπερήφανους με αυτά που γράφετε και λέτε κ. Κινγκ, με τη συμπεριφορά σας, με την αγάπη σας προς εμάς, την πατρίδα μας, τη μουσική της, τα τραγούδια της και τους χορούς της. Πώς εμείς θα μπορέσουμε να κρατήσουμε αυτό το βαρύ φορτίο;

Λοιπόν έχω να σας πω δυο πράγματα, είχα μια συζήτηση χθες σχετικά. Καταρχάς οι μουσικοί πρέπει να είναι ταπεινοί. Θα πρέπει τα μάτια να τα έχουν πάνω στον χορευτή, όχι στον εαυτό τους, γιατί η μουσική είναι ιερή. Ο καλύτερος τρόπος για το πώς οι μουσικοί πρέπει να σέβονται τη μουσική, τους χορευτές, και κατ’ επέκταση το χωριό. Αλλά φυσικά υπάρχει και αυτή η αίσθηση πως όταν χορεύεις, τιμάς το χωριό. Όλα πρέπει να συνδέονται μεταξύ τους, να επικοινωνούν μεταξύ τους για να δουλέψει σωστά.

Επίσης γράφω στο βιβλίο ότι η μουσική, που αγαπάω εγώ, έχει να κάνει με το «εμείς», όχι με το «εγώ». Η μουσική, που δεν μου αρέσει καθόλου, είναι αυτή που ασταμάτητα μιλάει για το «εγώ». Διάβαζα τα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη και μιλάει για κάτι πολύ βαθύ για το οποίο έχω κι εγώ μιλήσει στο βιβλίο. Θα το παραφράσω: Αν θέλουμε να διαλύσουμε τα πράγματα, τότε δεν έχουμε παρά να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη «εγώ». Αλλά αν θέλουμε να δημιουργήσουμε και να κρατήσουμε τα πράγματα δεμένα μεταξύ τους, πρέπει να χρησιμοποιούμε τη λέξη «εμείς».

Σαν φιλόσοφος μιλάτε και έτσι και γράφετε…

Ναι, και βγάζω και όσα λεφτά βγάζει και ένας φιλόσοφος!

Μπλουζ και ηπειρώτικο

Μπλουζ και ηπειρώτικο;

Ακριβώς επειδή αγαπώ τα μπλουζ, αγάπησα και τα ηπειρώτικα. Η πεντατονικότητα στη μουσική από το Πωγώνι είναι στο μυαλό μου το πιο κοντινό σημείο αναφοράς με τα μπλουζ, που εγώ αγαπώ. Οι πιο πολλοί άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται πως τα μπλουζ του Μισισιπή ήταν για να τα χορεύει ο κόσμος, όπως τα πωγωνίσια τραγούδια.

Με την αρχαιότητα;

Δεν υπάρχει μουσική της αρχαιότητας σε δίσκο 78 στροφών, άρα δεν μπορώ να την ακούσω! Φυσικά τα μοιρολόγια έχουν άμεση σχέση με την ομηρική εποχή. Όσον αφορά τα λόγια, στα ηπειρώτικα μοιρολόγια ακούς τη συνέχεια από την αρχαία Ελλάδα.

Στην Ευρώπη παρουσιάζω την ελληνική δημοτική μουσική

Από,τι γνωρίζω, σχεδόν όλο το καλοκαίρι, από χωριό σε χωριό, στην Ήπειρο, παρουσιάζετε το Ηπειρώτικο Μοιρολόι, αλλά και συμμετέχετε και στα πανηγύρια…

Έτσι ακριβώς είναι. Πάρα πολλές οι παρουσιάσεις. Πάρα πολλές οι συναντήσεις με δημοσιογράφους από το εξωτερικό. Απανωτά φεστιβάλ στην Ευρώπη, όπου με διάφορους τρόπους παρουσιάζω την ελληνική δημοτική μουσική. Βιβλία ετοιμάζω πάνω στο ίδιο θέμα.

Στις 30 του Σεπτέμβρη γίνεται η παρουσίαση του βιβλίου «Ηπειρώτικο Μοιρολόι» στο Μέγαρο Μουσικής στην Αθήνα, αλλά περισσότερο θα είναι μια συζήτηση με τον Λάμπρο Λιάβα γύρω από τη δημοτική μουσική. Τον επόμενο χρόνο θα μετακομίσω στην Ελλάδα για να ασχοληθώ με την εξερεύνηση, τεκμηρίωση, καταγραφή, προώθηση και διατήρηση της δημοτικής μουσικής.

Καλώς να ορίσετε!

Ευχαριστώ!

Εγώ σας ευχαριστώ.

Σύντομο βιογραφικό

Ο Κρίστοφερ Κινγκ γεννήθηκε στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ το 1971, όπου και ζει. Σπούδασε φιλοσοφία στο Redford University και στο Virginia Tech. Έχει επιμεληθεί, επεξεργαστεί, και εκδώσει πολλές μουσικές ανθολογίες, κατά βάση προπολεμικής μουσικής. Το 2002 βραβεύτηκε με το βραβείο Grammy για τη δουλειά του ως μουσικού παραγωγού, ενώ στη συνέχεια έλαβε άλλες πέντε υποψηφιότητες για το ίδιο βραβείο. Γράφει τακτικά στο Paris Review και στο Oxford American.

Σχετικά άρθρα

Απέκτησε στέγη το Κέντρο Ηπειρώτικης Μουσικής

Γεωργία Χαλάτση

Το «Ηπειρώτικο Μοιρολόι» στην Κληματιά

Ηπειρωτικός Αγών

Ξανά στα Γιάννενα ο Κρίστοφερ Κινγκ