Είναι κάποιες δεκαετίες που οι Γιαννιώτες, νησιώτες και κάτοικοι των περί τη λίμνη δήμων, γνωρίζουμε τι ήταν αυτό που κυρίως προκάλεσε το πρόβλημα της λίμνης και μοιρολατρικά περιμέναμε να το διαπιστώσουν και οι μελέτες.
Όλοι λίγο πολύ ξέραμε ότι άρχισε να μαραζώνει, όταν από την πλευρά του Μιτσικελιού τής κόψαμε μία σειρά πηγές με την πρόχειρη κατασκευή του δρόμου, και σχεδόν ταυτόχρονα από την πλευρά της πόλης τής απαγορεύσαμε να αυτοκαθαρίζεται κατασκευάζοντας μία τσιμεντένια προκυμαία αρκετών χιλιομέτρων.
Αυτή μας η γνώση κυκλοφορούσε σχεδόν σαν μυστικό επί περίπου 50 χρόνια. Βλέπεις οι «πατεράδες» μας, που έκαναν τις παρεμβάσεις, από αγάπη για τη λίμνη τις έκαναν, για να τη χαίρονται. Το δε πρόσταγμα στην περιοχή μας μέχρι σχετικά πρόσφατα ήταν ακριβώς το αντίθετο της οικολογίας: τσιμέντο αδιακρίτως σήμαινε πολιτισμός…
Κι από την ώρα όμως που το είπαν και οι μελέτες και που η οικολογία περιλαμβάνεται στα προστάγματα, πάλι σαν μυστικό μοιάζει να κυκλοφορεί: Δεν κοστίζει σχεδόν τίποτα (σε σχέση με όσα συνήθως δαπανώνται σε αμφισβητούμενου αποτελέσματος έργα ανά την Ελλάδα) να αποκαταστήσουμε τις ζημιές, παρά ταύτα το θέμα μοιάζει κυριολεκτικά βαλτωμένο.
Ο λόγος είναι γνωστός και είναι ο μεγάλος αριθμός φορέων που εμπλέκονται με συχνή επικάλυψη αρμοδιοτήτων, σε συνδυασμό με την ποικιλία οικονομικών δραστηριοτήτων που έχουν αναπτυχθεί στα σημεία όπου πρέπει να παρέμβουμε.
Υπάρχει κι ένας επιπλέον λόγος, ότι το έργο, ιδίως από την πλευρά της προκυμαίας, θα προκαλέσει αναστάτωση στο πιο όμορφο σημείο της πόλης, ενδεχομένως ζημιές, νέες κακοτεχνίες στη θέση των παλιών, προβλήματα με την εργολαβία κ.λπ. Ευλόγως λοιπόν εν μέρει, κανείς δεν είναι πρόθυμος να αναλάβει μια τέτοια ευθύνη και η υπόθεση της αποκατάστασης των αστοχιών-κακοτεχνιών μας αναβάλλεται από δεκαετία σε δεκαετία.
Καταθέτω μία πρόταση η οποία μπορεί να μας βγάλει από το αδιέξοδο, ενόψει μάλιστα του γεγονότος ότι για πρώτη φορά σχεδιάζεται «πακέτο ανάπτυξης» από νομπελίστα Οικονομίας – συνεπώς μάλλον αποκλείεται να μην περιέχει τις πιο αναπτυξιακές επενδύσεις, που είναι αυτές σε κορυφαία Αρχιτεκτονική, ή κι αν δεν τις προβλέπει οπωσδήποτε θα τις δεχθεί, συνεπώς μπορεί να εξασφαλισθεί η χρηματοδότηση:
Υπάρχουν Εταιρείες Αρχιτεκτονικής Τοπίου οι οποίες αδιαφιλονίκητα αποτελούν τους παγκόσμιους ηγέτες του κλάδου. Η δουλειά τους είναι εφάμιλλη των κατόχων του βραβείου pritzker («νόμπελ» της αρχιτεκτονικής) και κατά κανόνα αποτελούν σταθερούς συνεργάτες τους. Συγκεντρώνουν την αιχμή και της τεχνογνωσίας και της τεχνολογίας σχετικά με το περιβάλλον, αυτό είναι το αντικείμενό τους. Έχουν πραγματοποιήσει έργα τεράστιας κλίμακας με απόλυτη επιτυχία και πλήρη συνέπεια στους προϋπολογισμούς (χαμηλότεροι του αναμενομένου) και τα χρονοδιαγράμματα (συντομότερα του αναμενομένου). Τα έργα τους είτε μετέτρεψαν άγνωστα μέρη σε τουριστικούς προορισμούς, είτε δημιούργησαν νέο προορισμό εντός ήδη υπάρχοντος. Δίνω ως δύο ακραίως διαφορετικά παραδείγματα τις κατασκευές των τεχνητών νησιών του Αμπού Ντάμπι και του Ολυμπιακού Δάσους του Πεκίνου, για να δείξω τη γκάμα, την τεχνογνωσία και τα μέσα που διαθέτουν.
Γιατί λοιπόν να μη δούμε την αιχμή της γνώσης να εφαρμόζεται στην αναδιαμόρφωση του παραλιακού μετώπου, με απείραχτα τα πλατάνια, δημιουργία παραλιών, επιλεγμένες νέες δενδροφυτεύσεις κ.λπ., ώστε να ξαναρχίσει και να ενθαρρυνθεί ο αυτοκαθαρισμός της λίμνης, να δημιουργηθούν καινοτόμες αισθητικές και λειτουργικές λύσεις σε μία γκάμα που θα εκτείνεται από το τι θα γίνονται τα χόρτα που φέρνει το κύμα, μέχρι το πώς οι υπάρχουσες δραστηριότητες όχι απλώς δεν θα θιγούν αλλά θα αναβαθμισθούν, ενώ άλλες νέες θα ενθαρρυνθούν; Γιατί να μη δούμε την πόλη μας να γίνεται θετική είδηση στις σημαντικότερες εφημερίδες του πλανήτη, οι οποίες σε σταθερή βάση παρακολουθούν και προβάλλουν τη δουλειά αυτών των εταιρειών; Γιατί να μη δούμε μια τέτοια εταιρεία να αναλαμβάνει μέχρι και τον μερικό εκσυγχρονισμό ή αισθητική αναβάθμιση του αποστραγγιστικού δικτύου, όπου μπορεί να σου προτείνουν μέχρι φόρο τιμής στην αποξηραμένη Λαψίστα με τη δημιουργία ενός δικτύου μικρών ενδιάμεσων καλλωπιστικών λιμνών με ήπιες ιχθυοκαλλιέργειες μεταξύ Παμβώτιδας και Καλαμά, ή ενδιάμεσα πάρκα με πλήρως βιολογικές καλλιέργειες, ή οπωροφόρα άγνωστα σ’ εμάς που ταιριάζουν με το κλίμα, ή ό,τι άλλο απίθανο μπορεί να βάλει ο νους του ανθρώπου;
Οι τεχνικές και αισθητικές λύσεις που δίνουν, σέβονται τη φυσιογνωμία και τις ιδιαιτερότητες του τόπου παρέμβασης, λύνουν προβλήματα, δημιουργούν νέο πλούτο, εκτοξεύουν τη συνολική προστιθέμενη αξία του τόπου και βεβαίως το εισόδημα και την ποιότητα ζωής των κατοίκων του, με πιο ωφελημένους πάντα αυτούς που βρίσκονται στην καρδιά της παρέμβασης, δηλαδή όλους αυτούς που ανησυχούν ή κωλυσιεργούν.
Το πρόβλημα όμως έγκειται στα:
α) Οι κορυφαίοι δεν συμμετέχουν σε διαγωνισμούς παρά μόνο όταν και οι λοιποί συμμετέχοντες είναι κορυφαίοι, δεν πηγαίνουν αυτοί στον πελάτη, πάει ο πελάτης σ’ αυτούς, τους περιγράφει το έργο, έρχονται, βλέπουν, αποφασίζουν αν τους ενδιαφέρει ή όχι, κοστολογούν και τέλος. Συνηθέστερο κριτήριο στην απόφασή τους είναι το έργο να περιέχει προκλήσεις, δεν αναλαμβάνουν «διεκπεραιώσεις», και η περίπτωσή μας περιέχει προκλήσεις όλων των ειδών…
β)Ποιος φορέας θα τολμήσει να κάνει απ’ ευθείας ανάθεση ενός έργου υψηλού προϋπολογισμού χωρίς Διαγωνισμό; Απειλείται σφαγή!
Κι όμως, ο πρωθυπουργός στις προγραμματικές του δηλώσεις μας έδειξε τον δρόμο, ευχαριστώντας το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος που καλύπτει το κόστος της μελέτης επέκτασης του Αρχαιολογικού Μουσείου από τον Ρέντζο Πιάνο. Δεν εννοώ να ζητήσουμε από το Ι.Σ.Ν. να «υιοθετήσει» την υπόθεση της αναγέννησης της λίμνης ή μέρος της, ή να σχεδιάσει ο Πιάνο τη νέα παραλία (αν και δεν ξέρω γιατί θα ήταν κακή ιδέα…), εννοώ ότι ο πρωθυπουργός έστειλε ένα (ιστορικό θεωρώ για τη χώρα μας κι ας πέρασε στα ψιλά) διπλό μήνυμα «επενδύουμε σε Υψηλή Αρχιτεκτονική, συνεργαζόμαστε με τον Ιδιωτικό Τομέα».
Προτείνω λοιπόν να συγκεντρωθούν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς στον σοφό μας περιφερειάρχη και όποιος διαφωνεί με το να έλθει ένα παγκοσμίως κορυφαίο γραφείο αφενός να γνωστοποιηθεί, αφετέρου να αποκλεισθεί από την παρέμβαση, ας γίνει διακοπτόμενη, θα βρουν τη λύση οι επιστήμονες… Σε περίπτωση που περισσότεροι απορρίπτουν μια τέτοια εκδοχή, να μας εξηγήσουν ξεκάθαρα τους λόγους, καθώς και τι καλύτερο και κυρίως πιο αντάξιο για τη λίμνη αντιπροτείνουν, ώστε να δούμε κι εμείς οι δημότες τι θα κάνουμε για να τους θυμίσουμε, νομικώς ή άλλως πως, ότι βρίσκονται εκεί που βρίσκονται για το δικό μας μεγάλο συμφέρον και όχι για το μικρόνοο δικό τους. Ποιος μπορεί τάχα να είναι ο αντίλογος, ειδικά από τη στιγμή που ουδείς τους θα βάλει το χέρι στην τσέπη; Αν κάποιος δεν θέλει τον κορυφαίο, σημαίνει απλώς ότι δεν θέλει καθόλου λύση, θέλει να παρατείνεται στο διηνεκές η αρρωστημένη κατάσταση, στρέφεται συνεπώς κατά του δημοσίου συμφέροντος.
Στη συνέχεια το μόνο που απομένει είναι να διαλέξουν έναν από τους άριστους κι αυτός να δεχθεί (εδώ ίσως αποδειχθεί καθοριστική μια μεσολάβηση του Ρ. Πιάνο, συνεπώς χρήσιμη μία επαφή με το Ι.Σ.Ν.). Στο ποιός θα είναι ο φορέας υλοποίησης του έργου, δεν υπεισέρχομαι, θα ήταν προσβλητικό για όλους εν έτει 2020 εάν δεν πραγματοποιείται ένα έργο που αφορά τους πάντες επειδή δεν μπορούμε να βρούμε ή να φτιάξουμε έναν φορέα υλοποίησης.
Δεν υπάρχει όμως πλέον ούτε καιρός, ούτε άλλοθι. Υπάρχει μόνο ένα ερώτημα, ρητορικό μεν, πλην αμείλικτο:
Aπό την αυγή του Ανθρώπου, χιλιάδες γενιές πέρασαν, τράφηκαν, έζησαν από τον θησαυρό (πόσιμου νερού, θηραμάτων, αλιευμάτων, ευφόρων εδαφών κ.λπ.) Παμβώτιδα, μία γενιά την σακάτεψε, κι άλλες τρεις κάθονται και κοιτάν υπνωτισμένες. Δικαιούμαστε να δώσουμε στη λίμνη κάτι λιγότερο από έναν κορυφαίο για να γιάνει τις πληγές της;
Υ.Γ. Την ώρα που περνούσα τις τελικές διορθώσεις, άκουσα στο ραδιόφωνο ότι ο πρωθυπουργός βρίσκεται στο Ι.Σ.Ν. και αναγγέλλει την υλοποίηση του σχεδίου Τρίτση ανά την επικράτεια, στη βράση κολλάει το σίδερο!
