Τα εμβληματικά κτίρια σε κάθε πόλη της Ευρώπης κυρίως είναι το Δημαρχείο, το Δικαστικό Μέγαρο και το Δημοτικό Θέατρο. Η πόλη μας διαθέτει Δημαρχείο, έστω αξιόλογο μόνο κατά την εξωτερική του εμφάνιση και Δικαστικό Μέγαρο. Δεν διαθέτει κτίριο δημοτικού θεάτρου. Δραστηριοποιούνται όμως στη θεατρική τέχνη, εκτός από το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Ιωαννίνων (ΔΗ.ΠΕ.Θ.Ι) και άλλες θεατρικές ομάδες (Αθεράπευτοι, Έκφραση, Βορείως, Θε.Ο.Ρα, Εξαύδα) με σημαντικό θεατρικό ρεπερτόριο χωρίς σύγχρονες θεατρικές αίθουσες. Πολλές ελληνικές πόλεις διαθέτουν ονομαστά κτίρια, όπου στεγάζεται το θέατρο, πραγματικά κοσμήματα, τα οποία αποτελούν αξιοθέατα και χαρακτηρίζουν την πόλη. Θυμίζουμε και θαυμάζουμε τα δημοτικά θέατρα Πειραιά, Πατρών, «Απόλλων» Ερμούπολης, Αμαλιάδας, Ζακύνθου, Τρίπολης, Αλεξανδρούπολης, Πύργου κ.ά. Μερικά από αυτά από πολλά χρόνια τώρα αποτελούν εμβληματικά της κάθε πόλης, άλλα και αξιοθέατα δείγματα αρχιτεκτονικής τέχνης (Πειραιά –Απόλλων Σύρου, Τρίπολης κ.ά) και άλλα σύγχρονα δείγματα τεχνικής, όπως η μεγάλη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Αμαλιάδας.
Οι αίθουσες σήμερα
Η έλλειψη ενός ειδικού κτιρίου για τη συγκεκριμένη χρήση ήταν ιδιαίτερα αισθητή παλαιότερα, όταν δεν υπήρχαν καν μεγάλες αίθουσες, που θα μπορούσαν κατ’ οικονομία να χρησιμοποιηθούν για θεατρικές παραστάσεις. Αυτόν τον σκοπό εξυπηρετούσε αρχικά η παλιά αίθουσα του κινηματογράφου Ορφέα, που δεν υπάρχει σήμερα, και αργότερα η πολύ καλή του Παλλάδιου, δυστυχώς σε αχρησία από πολλά χρόνια. Σήμερα η κατάσταση βελτιώθηκε ως έναν βαθμό, πλην όμως η έλλειψη ενός δημοτικού θεάτρου εξακολουθεί να είναι αισθητή ιδιαίτερα για μια μεγάλη πόλη, όπως εξελίχθηκε πλέον η πρωτεύουσα της Ηπείρου. Η αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου «Βασ. Πυρσινέλλας» είναι πολλαπλών χρήσεων και όχι δημοτικό Θέατρο. Δεν είναι τυχαία η επιλογή του αμφιθεατρικού σχήματος στη σχεδίαση μιας θεατρικής αίθουσας, σχήμα το οποίο είναι απαραίτητο για την καλή θέαση, πρόβλημα που παρατηρείται στις πλευρές της αίθουσας «Πυρσινέλλα». Λειτουργικά είναι καλή για άλλες εκδηλώσεις όπως π.χ. τελετές, ομιλίες, κυρίως συναυλίες, όπου η καλή θέαση παίζει δευτερεύοντα ρόλο. Η αίθουσα «Δημ.Χατζής», ενώ θεωρητικά έγινε, για να στεγάσει δημοτικό θέατρο, δεν κάνει για τον σκοπό για τον οποίο προοριζόταν γιατί, μεταξύ άλλων, δεν είχε προβλεφθεί εσωτερική σύνδεση της αίθουσας με καμαρίνια, πέραν του ακατάλληλου της αίθουσας για θέατρο, ήτοι χωρητικότητα, έλλειψη βοηθητικών χώρων κ.λπ. Εκτός δήμου επισημαίνουμε απλώς την αίθουσα του Καμπέρειου ιδρύματος, η οποία, χωρίς να είναι ιδανική, έλυσε αρκετά προβλήματα της έλλειψης μιας σωστής θεατρικής σκηνής και κατά δεύτερο λόγο την αίθουσα της Ακαδημίας. Πέραν αυτών, δεν γίνεται λόγος για τις άλλες αίθουσες, που χρησιμοποιούνται από διάφορα θεατρικά σχήματα, όπου αξιόλογοι θεατράνθρωποι από αγάπη γι’ αυτό που κάνουν, «την ανάγκη φιλοτιμία ποιούμενοι», μην έχοντας άλλες επιλογές, παρότι ακατάλληλες, τις χρησιμοποιούν. Τέλος πάντων, και ο Κάρολος Κουν στο υπόγειο του «Ορφέα» μεγαλούργησε με το Θέατρο Τέχνης. Άλλες εποχές! Πριν αρκετά χρόνια, τη δεκαετία του 1980, η έλλειψη θεατρικής αίθουσας είχε αντιμετωπιστεί από τον δήμο ακόμη και με μίσθωση του κινηματοθεάτρου «Παλλάδιο», όπου δίνονταν θεατρικές παραστάσεις και οργανώνονταν άλλες κάθε μορφής εκδηλώσεις!
Το όραμα
Με μια πρώτη θεώρηση της κατάστασης δεν φαίνεται η δυνατότητα χρήσης κάποιου κεντρικού δημοτικού οικοπέδου για ανέγερση δημοτικού θεάτρου, αν κάποτε βρίσκονταν και τα χρήματα, γεγονός αβέβαιο φυσικά ή στην καλύτερη περίπτωση του απώτερου μέλλοντος. Επειδή όμως τα όνειρα δεν κοστίζουν, ας οραματιστούμε με αναδρομή στο παρελθόν τη δυνατότητα ανέγερσης ενός δημοτικού θεάτρου αντάξιου της πόλης των γραμμάτων στο κέντρο της -ακόμη και υπό την ευρύτερη έννοια του όρου «κέντρο». Ίσως η επαναφορά σήμερα επί… σκηνής του θέματος να θεωρηθεί από κάποιους πολυτέλεια ή ουτοπία από άλλους «ρεαλιστές», στους δύσκολους καιρούς που ζούμε. Το όραμα όμως βρίσκεται πάνω και από την «ουτοπία». Είναι… αληθινό, παρά την αντίφασή του! Όταν παρέλθει η οικονομική κρίση, κάποια δημοτική αρχή δεν αποκλείεται να θελήσει να φέρει πάλι στο προσκήνιο, τοποθετώντας στις πρώτες θέσεις και την κατασκευή ενός δημοτικού θεάτρου. Ας υπάρχει τουλάχιστον ο προβληματισμός. Μην χαθεί κι αυτός στην πεζότητα των καιρών. Τουλάχιστον να μας μείνει το δικαίωμα στο όνειρο. Άλλωστε έχουμε παράδοση στις ευεργεσίες. Ποιος ξέρει; Ίσως προκύψει και για μας π.χ. ένας Νιάρχος. Ένας νέος Ζωσιμάς στα καθ’ ημάς.
Σχέδια & συζητήσεις για θέατρο
Παλαιότερα (επί δημαρχίας Κώστα Μπέγκα) έγινε δημόσια συζήτηση για ανέγερση δημαρχείου ή δημοτικού θεάτρου στο πάρκο απέναντι από το Δικαστικό Μέγαρο, ήτοι στον χώρο «Τρία Άλφα», όπως ονομαζόταν παλαιά λόγω της τεράστιας διαφήμισης, που υπήρχε εκεί. Το θέμα είχε απασχολήσει και το δημοτικό συμβούλιο αμέσως μετά τη μεταπολίτευση. Στη συνέχεια, στη δεκαετία του 1990, συζητήθηκε ο χώρος όπου ο θερινός κινηματογράφος «Ορφεύς», ο οποίος ανήκε κατά ένα τμήμα του στο ελληνικό Δημόσιο και κατά το άλλο σε ιδιώτη Γιαννιώτη. Η επιθυμία κάποιων ρομαντικών δεν ευοδώθηκε και το κεντρικό οικόπεδο πουλήθηκε, για να μετατραπεί σε πάρκιγκ. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε τότε την αφορμή για έντονες δημόσιες αντεγκλήσεις, καθώς, παρά τα περί του αντιθέτου συζητούμενα, χάθηκε ένα κεντρικό οικόπεδο για τον δήμο, στο οποίο θα μπορούσε να οικοδομηθεί δημοτικό θέατρο αντάξιο της πόλης. Πολύ παλιά, υπήρξε σκέψη για ανέγερση δημοτικού θεάτρου στον χώρο όπου σήμερα λειτουργεί η κεντρική λαϊκή αγορά της Αγίας Μαρίνας. Στον χώρο αυτό μάλιστα ανέβαιναν προπολεμικά παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου. Υπάρχουν μάλιστα σχετικές φωτογραφίες της περιόδου από παράσταση του έργου «Οθέλος» του Σαίξπηρ με τον καλύτερο –όπως λέγεται- ηθοποιό όλων των εποχών Αιμίλιο Βεάκη!
Δεν πραγματοποιήθηκε τελικά η σκέψη αυτή, πέραν των άλλων και από έλλειψη κονδυλίων για ένα τέτοιο έργο, αλλά και για έναν πρόσθετο λόγο. Ο χώρος αυτός, σύμφωνα με παλιές μελέτες, σκέψεις και επιθυμίες δημοτικών αρχόντων και μελετητών, προβλεπόταν και προβλέπεται ακόμη να γίνει το νέο δημαρχείο της πόλης. Για δημοτικό θέατρο ούτε συζήτηση. Είναι και αυτή μια άποψη. Εξαρτάται από την ιεράρχηση των αναγκών. Έτσι για την ιστορία παραθέτουμε και μια άλλη «πρόταση» -σκέψη κυρίως- για δημοτικό θέατρο, χωρίς ιδιαίτερη δημοσιότητα γύρω στο 1980. Πρόκειται για το κτίριο των πρώην δημοτικών λουτρών, σημερινή Βιβλιοθήκη. Τότε, και για ένα μικρό διάστημα, στεγαζόταν στο κτίριο, εγκαταλειμμένο την περίοδο εκείνη, ο Οργανισμός Ηπειρωτικού Θεάτρου (Ο.Η.Θ.). Ίσως γι’ αυτό να υπήρξε η σκέψη για τη μετατροπή του σε δημοτικό θέατρο. Το παλιό αυτό κτίριο δεν ενδεικνυόταν βέβαια να στεγάσει θέατρο, ούτε η σκέψη αυτή προχώρησε πιο πέρα από ένα στενό κύκλο ασχολουμένων με το θέμα.
Ένα κέντρο πολιτισμού
Αυτό που μένει τελικά ως διαπίστωση, μια διαπίστωση που θα έχει… μακροημέρευση, είναι η έλλειψη ενός κτιρίου, που θα στεγάσει όλες τις δραστηριότητες ενός σύγχρονου δημοτικού θεάτρου και φυσικά δεν θα καλύπτει μόνο τις ανάγκες μιας θεατρικής παράστασης. Μιας κυψέλης πολιτισμού γενικότερα, η οποία χαρακτηρίζει κάθε σύγχρονο τόπο. «Ένας χώρος για τη συνάντηση ανθρώπων, που υπάρχει μέσα τους κάτι σαν εσωτερική φωνή, η οποία τους συνδέει: Ο πολιτισμός. Κάτι απ’ αυτό που λέει και ο αγνός πρίγκιπας Μίσκιν στον «Ηλίθιο» του Ντοστογιέφσκι. Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο», λόγος που ανήκει στον διάσημο ιταλό αρχιτέκτονα του «Κέντρου Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος» Ρέντσο Πιάνο, ο οποίος ήταν προ ημερών στην Αθήνα. Δεν απαξιώνουμε όλους τους χώρους, που σήμερα χρησιμοποιούνται για να στεγάσουν και θεατρικές σκηνές: «Πυρσινέλλα», «Δημ. Χατζή», Κεμπέρειο, Ακαδημία, ΚΕΠΑΒΙ κ.ά. Δεν αποτελούν όμως το Δημοτικό Θέατρο Ιωαννίνων, το εμβληματικό κτίριο πολιτισμού της πόλης, που θα γίνει συνώνυμο με τα Γιάννενα.
