Ο γραφειοκρατικός ευτροφισμός είναι η νέα ασθένεια των λιμνών, το ανώτερο στάδιο του ευτροφισμού πριν τις αποχαιρετήσουμε οριστικά. Πηγάζει από το πολυδαίδαλο εθνικό και ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο, απλώνεται μεθοδικά ως θολό, εύθραυστο, ψευδεπίγραφο δίχτυ προστασίας, ενώ από κάτω υφαίνεται η βάρβαρη και τυχοδιωκτική αξιοποίησή τους. Στο ψευδεπίγραφο αυτό δίχτυ βρίσκουν καταφύγιο οι κάθε λογής αναπτυξιολόγοι, προβάλλοντας την προστασία, προκειμένου να επιτύχουν τους σκοπούς τους. Γι’ αυτούς, η προστασία των λιμνών είναι σαν προβιά, που φορούν κάθε φορά για μην αποκαλυφθούν ο κακός λύκος, τα πραγματικά του σχέδια και οι στόχοι. Η λέξη προστασία χρησιμοποιείται με τέτοιο τρόπο, που θολώνει ακόμη περισσότερο τα ήδη θολά νερά των λιμνών για να αναδυθούν ολοένα και περισσότερες νέες δράσεις. Ακόμη και το Συνέδριο του Δικτύου πόλεων με λίμνες, με θέμα «Αξιοποίηση και Διαχείριση Λιμνών. Δύο λέξεις πολλές έννοιες και ερμηνείες» δεν κατάφερε να σταθεί στο μεγάλο πρόβλημα, την προστασία. Ρίχνοντας μια ματιά στις εισηγήσεις του Συνεδρίου, διαπιστώνει κανείς ότι από τις 18, μόνο οι τρεις αφορούσαν, κατά κάποιο τρόπο, την προστασία, τη διαχείριση και την αποκατάσταση των λιμνών, ενώ όλες οι άλλες αναφέρονταν σε δράσεις που σχετίζονται με την αξιοποίηση, τη στιγμή που σχεδόν το σύνολο των λιμνών της χώρας υποφέρει από έντονα ευτροφικά φαινόμενα εδώ και χρόνια, ενώ πολλές από αυτές έχουν υποβαθμιστεί σε τέτοιο βαθμό που δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής. Κανείς δεν έχει αντίρρηση για την αξιοποίηση των λιμνών, με την προϋπόθεση η προστασία και η αξιοποίηση να προχωρούν παράλληλα με σχέδιο, συνέπεια, αναπροσαρμόζοντας στόχους όποτε κρίνεται σκόπιμο.
Αν υπήρχε ενδιαφέρον για την προστασία των λιμνών, πρώτα απ’ όλα θα έμπαινε ένα τέρμα στις αστείες πλέον και γενικόλογες αναφορές για στολίδια της φύσης, στις αντιεπιστημονικές αναζητήσεις και σε όλα αυτά τα τραγελαφικά που κάνουν τον άλλον να βαριέται, να θυμώνει και τους ειδικούς να τρίβουν τα μάτια τους και να κλείνουν τα αυτιά τους. Αν υπήρχε ενδιαφέρον για την προστασία των λιμνών, οι Φορείς Διαχείρισης, με όλα τα στραβά που μπορεί να τους καταλογίσουν, θα είχαν πραγματικές αρμοδιότητες και τα μέσα για να δράσουν, θα χρηματοδοτούνταν άμεσα για τα προγράμματά τους για την προστασία των λιμνών και δεν θα γίνονταν τα εξιλαστήρια θύματα για τα κακώς κείμενα. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, τον Φορέα Διαχείρισης της λίμνης των Ιωαννίνων. Με κόπο σχεδιάστηκε το πρόγραμμα προστασίας της Παμβώτιδας, αλλά καμία από τις δράσεις προστασίας του οικοσυστήματος που περιγράφονται δεν έχει χρηματοδοτηθεί. Τα ίδια και με το προεδρικό διάταγμα, που υποτίθεται θα προστάτευε την Παμβώτιδα και θα έβαζε κάποιο φρένο σε όλα τα απαράδεκτα που συμβαίνουν. Πέρασαν πάνω από δέκα χρόνια και ακόμη τίποτε. Αντίθετα, όλα τα σχέδια και οι δράσεις που αφορούν την ανάπτυξη του παραλιμνίου και της λίμνης, χρηματοδοτούνται άμεσα, αγνοώντας την πραγματική κατάστασή της, μέχρι που θα έρθει η στιγμή που η ίδια θα τρίξει τα δόντια της, αλλά θα είναι πολύ αργά. Πολλές φορές γίνεται αναφορά για τη λίμνη Ανισσύ πόσο καλή είναι και πώς από «βάλτος» έγινε η καθαρότερη λίμνη της Ευρώπης. Βέβαια, η λίμνη Ανισσύ καμιά σχέση δεν έχει γεωμορφολογικά με τις δικές μας λίμνες, αλλά, πέρα από αυτό, κι εδώ οφείλουμε να σταθούμε, οι αρμόδιοι στη λίμνη Ανισσύ δεν περίμεναν πότε θα λυθούν όλα τα γραφειοκρατικά ζητήματα και πότε οι φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα χρηματοδοτήσουν τα έργα και άρχισαν τις δράσεις προστασίας μόνοι τους, αποφασιστικά με συνέπεια και με εμπιστοσύνη στους ειδικούς. Κι εδώ είχαμε τέτοιους ανθρώπους αλλά δεν τους εμπιστευθήκαμε. Η Βάσω Θεοχάρη από το 1980 έθιξε τα ζήτημα του ευτροφισμού στην λίμνη Παμβώτιδα, το ανέλυσε το θέμα επανειλημμένα και πρότεινε λύσεις. Φωνή βοώντος εν τη ερήμω, πέρασαν 40 ολόκληρα χρόνια και ακούγονται πάλι τα ίδια λες και ήταν χθες και ας πραγματοποιήθηκαν όλον αυτόν τον καιρό δεκάδες επιστημονικές μελέτες, μεταπτυχιακές εργασίες, διδακτορικά και ας έγιναν δεκάδες συνέδρια, τα συμπεράσματα έγιναν ευχολόγια.
Ένα απέραντο πλέγμα νόμων, διαταγμάτων, αρμοδιοτήτων, συμφερόντων, παραμένει ανίκητο υπό την προστασία του κράτους και προσφέρει τα κατάλληλα επιχειρήματα για να επικαλείται κάποιος αδυναμία να αναλάβει πρωτοβουλία για την προστασία των λιμνών, ενώ την ίδια στιγμή τού δίνει την άνεση και το δικαίωμα να επιχειρηματολογεί χωρίς κόστος υπέρ της προστασίας, υπονοώντας την άμεση και σε πολλές περιπτώσεις τυχοδιωκτική ανάπτυξη, με το αυταπόδεικτο και συνάμα λυπηρό αποτέλεσμα οι λίμνες να οδηγούνται σε ακόμη μεγαλύτερη κρίση. Ο γραφειοκρατικός ευτροφισμός, δυστυχώς, δεν αντιμετωπίζεται εύκολα…
