Η συζήτηση για μία ακόμη φορά για τη λίμνη μας. Αυτή τη φορά στο δημοτικό συμβούλιο της πόλης την περασμένη εβδομάδα, με αφορμή το Σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος της δύστυχης Παμβώτιδας, της λίμνης των στεναγμών που εκπέμπει SOS, αλλά δεν κατέστη δυνατή η λύση, ούτε φαίνεται στο εγγύς μέλλον. Κατατοπιστικό το σχετικό ρεπορτάζ της Γεωργίας Χαλάτση στο φύλλο του Η.Α. της προηγούμενης Τετάρτης. Ο ιχθυολόγος Γ. Πάσχος ήταν σαφής: «Παρά τις επιμέρους διαφωνίες, ολόκληρη η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι η λίμνη δεν είναι δεδομένη. Δυστυχώς βλέπω ότι όλη η συζήτηση γίνεται γύρω από την τη λίμνη, αλλά όχι για τη λίμνη».
Γύρω από τη λίμνη
Χρόνια τώρα διαιωνίζεται το θέμα όχι της λίμνης, παρά τον τίτλο του Σχεδίου Π.Δ., αλλά «γύρω από τη λίμνη». Ανέκαθεν εκεί εντοπιζόταν το πρόβλημα και όχι στη λίμνη Παμβώτιδα, που όλοι τη θεωρούν «δεδομένη». Έτσι, η συζήτηση πάντα αφορούσε, αφορά και θα αφορά στο μέλλον μόνο τις ρυθμίσεις του Π.Δ. σχετικά με τις παραλίμνιες περιοχές, τις οικοδομικές άδειες, τις γεωργικές επιχειρήσεις, την τοπική οικονομία σε σχέση με την προστασία της λίμνης και όχι πρωτίστως αυτή καθαυτή τη λίμνη και την προστασία της ως κύριο μέλημα σε σχέση με όλα τα παραπάνω, τα οποία πρέπει να έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Αν δεν υπάρξει η λίμνη, όλα τα άλλα είναι άνευ σημασίας. Η λίμνη δεν είναι «δεδομένη», ας το βάλουν καλά στο μυαλό τους οι αρμόδιοι φορείς αλλά και οι πολίτες. Οι δραστηριότητες έπονται της προστασίας της λίμνης.
Βέβαια, δεν ισχυριζόμαστε ότι πρέπει να σταματήσουν οι δραστηριότητες. Απλά και μόνο επιμένουμε ότι δόθηκε χρόνια τώρα ιδιαίτερη βαρύτητα σε συζητήσεις γύρω από τη λίμνη και ξεχάστηκε η ίδια η λίμνη με τα προβλήματά της. Πολύς λόγος γίνεται κυρίως για την οικοδομική δραστηριότητα γύρω της. Φυσιολογικό το ενδιαφέρον των παραλίμνιων ιδιοκτητών ακινήτων. Αλλά μια λίμνη προβληματική στο μέλλον θα καταστήσει και τα ακίνητα προβληματικά. Να μελετηθεί και κυρίως να υλοποιηθεί προγραμματισμένα μια ήπιας μορφής οικοδόμηση, αλλά να ελεγχθεί κυρίως η δόμηση, για να μην παρατηρείται το αλαλούμ, που επικρατεί ή θα επικρατήσει σε κάποιες παραλίμνιες περιοχές, με τερατώδη αυθαίρετα τα οποία ίσως κάποιος νόμος θα νομιμοποιήσει, έτσι ώστε η δύστυχη Παμβώτιδα να χαθεί ανάμεσα στο μπετόν. Να ληφθεί μέριμνα για την αποφυγή μόλυνσης της λίμνης: από λύματα, αν και μετά τον βιολογικό καθαρισμό της πόλης το πρόβλημα περιορίσθηκε, από φυτοφάρμακα όμορων καλλιεργειών, από οπτική μόλυνση με τα εκατοντάδες αντικείμενα στην επιφάνεια. Ζητάμε πολλά; Ίσως μια και στην εποχή μας τα αυτονόητα είναι και ακατανόητα.
Έξω πάνε καλά
Μας είχε κάνει εντύπωση πριν αρκετά χρόνια η συζήτηση της γιαννιώτισσας ιχθυολόγου Β. Θεοχάρη με ομολόγους της, στο τμήμα ιχθυολογίας του πανεπιστημίου της γαλλικής πόλης Τονόν Λε Μπαιν στη νότια ακτή της λίμνης Λεμάν. Οι γάλλοι επιστήμονες ήταν πλήρως ενημερωμένοι για την Παμβώτιδα και τα προβλήματά της, ακόμη και για την εξαφάνιση της καραβίδας και ζητούσαν να πληροφορηθούν τα μέτρα της ελληνικής πολιτείας για την προστασία της λίμνης. Στην πόλη της Σαβοΐας είχαν από χρόνια σχέδια για μια καθαρή λίμνη και για την προστασία της και τα υλοποιούσαν. Στην Ευρώπη δεν νομοθετούν μόνο για τις παραλίμνιες δραστηριότητες, αλλά κυρίως για την ίδια τη λίμνη αφού γνωρίζουν ότι η φύση ποτέ δεν είναι δεδομένη. Γι’ αυτό και λαμβάνουν μέτρα για την προστασία της.
Παλιό το πρόβλημα της λίμνης
Το πρόβλημα της λίμνης δεν είναι καινούργιο. Τα μπαζώματα π.χ. δεν προέκυψαν ξαφνικά τώρα, ούτε τα σκουπίδια εμφανίσθηκαν σήμερα στις όχθες της. Κρατάει χρόνια αυτή η… κολόνια. Και τα μπαζώματα τα θυμούμαστε -μάλιστα πριν αρκετά χρόνια σε κάποιο παραλίμνιο χωριό ζητούσαν να μοιράσουν ως οικόπεδα την μπαζωμένη λίμνη και μόλυνση μεγάλη είχαμε οπτική και πραγματική από σφαγεία και γεωργικές δραστηριότητες κοντά στη λίμνη, π.χ. στον Λασπότοπο. Δυστυχώς η κατάσταση με άλλη μορφή και ένταση συνεχίζεται. Ως πότε; Δεν προστατεύεται η λίμνη μόνο από προεδρικά διατάγματα. Θέλει τη συνεργασία όλων. Πολιτείας, τοπικής αυτοδιοίκησης, φορέων κάθε μορφής και ευαισθητοποίηση των πολιτών έτσι ώστε όλοι να κάνουμε δικό μας ζήτημα την προστασία της λίμνης και γενικά του λιμναίου οικοσυστήματος, αλλά με αναφορά πάντα στη λίμνη και σε άμεση σχέση με το νερό και όχι με τη γύρω περιοχή.
Οι καραβίδες δεν ξέρουν από Π.Δ.
Σε αναμονή λοιπόν μέχρι να έρθουν πάλι … καραβίδες στη λίμνη, οι οποίες δεν έρχονται φυσικά με προεδρικά διατάγματα, ούτε με συζητήσεις επί παντός του επιστητού γύρω από τη λίμνη και όχι για τη λίμνη. Οι καραβίδες θέλουν και αυτές καθαρά νερά, να μην ξεχνάμε. Όπως επισημαίνουν ιχθυολόγοι, λειτουργούν ως ιδιαιτέρως αποτελεσματικοί δείκτες της καθαρότητας του νερού, καθώς καθορίζουν και τροποποιούν τη συμπεριφορά τους ανάλογα με τη διαύγειά του. Η έλλειψη καραβίδας σε ένα υδάτινο σώμα -λίμνη, ποτάμι, θάλασσα- δείχνει πως το νερό παραείναι μολυσμένο. Όπως συμβαίνει και με τους αχινούς, οι οποίοι ζουν και αυτοί σε καθαρά νερά. Η καραβίδα είναι και ιδιαίτερα «έξυπνη» και αποφεύγει έτσι και αλλιώς τις κακοτοπιές. Στο διαδίκτυο «αλιεύσαμε» σε βίντεο χαρακτηριστικό δείγμα των αντιδράσεών της ενόψει κινδύνου. Η καραβίδα φαίνεται να βρίσκεται στο χείλος ενός μεταλλικού σκεύους, γεμάτου με θαλασσινά, και να παλεύει για να μην γίνει ένα ακόμη συστατικό της σούπας. Μάλιστα, νιώθοντας το νερό που βράζει, φτάνει στο σημείο να κόψει τη μια από τις δαγκάνες της που ακουμπούσε ήδη το βραστό νερό και στη συνέχεια απομακρύνεται από το σκεύος. Στην προκειμένη περίπτωση, θα αντιληφθεί ότι με τα ημίμετρα δεν προστατεύεται η λίμνη και δεν θα ακουμπάει τη… δαγκάνα της μέχρι να διαπιστώσει ότι το νερό είναι καθαρό. Δεν ξέρει από Π.Δ., αυτό που ξέρει είναι να κολυμπάει σε καθαρά νερά.
Περιμένοντας την επιστροφή της καραβίδας, ας λύσουμε μέχρι τότε και εμείς το υπαρξιακό για τη λίμνη μας πρόβλημα. Τι τη θέλουμε τη λίμνη, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ύπαρξη της πόλης γεωγραφικά, ιστορικά, πολιτιστικά, οικονομικά: για τουρισμό, για αλιεία, για ποτίστρα καλλιεργειών, για αθλητισμό, ή για οποιαδήποτε άλλη χρήση «καπνίσει» στον καθένα, όπως π.χ. να την μπαζώσουμε και να τη μοιράσουμε σε… ακτήμονες; Αν απαντήσουμε στο ερώτημα, ίσως συμφωνήσουμε και στις χρήσεις της. Μέχρι τότε προσέξτε στα νερά μήπως και δείτε να κολυμπούν καραβίδες. Τουλάχιστον θα μας ενημερώσουν ότι τα νερά της λίμνης είναι καθαρά. Οι καραβίδες ευτυχώς είναι η λύση. Όταν οι φορείς θα έχουν τελειώσει τη συζήτηση για τα προεδρικά διατάγματα, θα τους έχουν προλάβει οι καραβίδες.
