Η εφαρμογή των μέτρων περιορισμού των μετακινήσεων των πολιτών έχουν συμπληρώσει 28 ημέρες (21/4/20). Μια πρωτόγνωρη κατάσταση, στην οποία έχουμε κληθεί να πειθαρχήσουμε στα μέτρα της κυβέρνησης ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η διάδοση του ιού. Αυτές ήταν οι οδηγίες από την επιτροπή εμπειρογνωμόνων, αυτό ακολούθησε η κυβέρνηση. Έκανε καλά; Προσωπικά δεν είμαι σε θέση να κρίνω, πλην όμως, αν το ζητούμενο είναι το πώς θα αποφύγουμε την εκατόμβη νεκρών –που βλέπουμε σε άλλες χώρες- φαίνεται ότι κινείται στη σωστή κατεύθυνση. Αν το ζητούμενο είναι το πώς θα προστατέψουμε την οικονομία –άρα και τους ανθρώπους που λειτουργούν εντός αυτής-δηλαδή μια άλλη ιεράρχηση από αυτή του να σωθούν ζωές, τότε μάλλον έχει γίνει ζημιά, η οποία διευρύνεται και βαθαίνει κάθε ημέρα που περνάει.
Η ελληνική κυβέρνηση από την αρχή, και έγκαιρα απ’ ό,τι φαίνεται, ιεράρχησε υψηλότερα το να σώσει τις ζωές των πολιτών της σε σχέση με τη διατήρηση της οικονομίας σε λειτουργία.
Το στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε συλλογικά είναι το να επανέλθουμε το συντομότερο δυνατό στις δουλειές μας με το ελάχιστο δυνατό άμεσο ρίσκο για τις ζωές μας. Το έμμεσο ρίσκο, δηλαδή η διεύρυνση της ζημιάς στην οικονομία όσο καθυστερούμε την επανεκκίνησή της, θα έχει σίγουρα αντίκτυπο στις ζωές των ανθρώπων. Δηλαδή στα επίπεδα φτώχειας και έτσι ευκολίας πρόσβασης στην Υγεία, στην Παιδεία και στην Πρόνοια.
Τι είναι απαραίτητο να γίνει για να κερδίσουμε το στοίχημα; Η απάντηση είναι απλή: να εμπιστευτούμε τις οδηγίες της Πολιτείας και να τις εφαρμόζουμε ατομικά, έχοντας επίγνωση του τι διακυβεύεται συλλογικά. Το στοίχημα αυτό είτε κερδίζεται συλλογικά, είτε χάνεται.
Απόψεις, γνώμες, πεποιθήσεις, ιδεολογίες, ιεραρχήσεις μπορεί να έχουμε πολλοί και να μην ταυτίζονται, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, με αυτές τις ελληνικής Πολιτείας. Είναι όμως η ατομική μας συμμετοχή στην προσπάθεια αυτή που θα κρίνει το αποτέλεσμα. Αν εμείς διαχωρίσουμε στην πράξη τον εαυτό μας από την κοινή προσπάθεια, βάζουμε σε ρίσκο το στοίχημα συνολικά. Βάζουμε σε ρίσκο και τη δική μας ζωή για το μετά. Εκτός αν ανήκουμε σε αυτό το μικρό ποσοστό πολιτών της οικονομικής ελίτ, που, ακόμη κι αν χαθεί το συλλογικό στοίχημα, αυτούς δεν θα τους αγγίξει το πρόβλημα σε οικονομικό επίπεδο, αν υποθέσουμε ότι δεν θα χάσουν τη ζωή τους εξαιτίας του ιού.
Η μεγάλη πλειοψηφία των συμπολιτών μας έχει συμπορευθεί σε αυτή την προσπάθεια. Ένα μέρος αυτών εξ αρχής δεν ήταν πρόθυμο. Η Πολιτεία σταδιακά αυστηροποίησε τα μέτρα βλέποντας τη μη συμμόρφωση. Καθίζει σχεδόν καθημερινά τον γιατρό και τον υφυπουργό μπροστά στους τηλεοπτικούς μας δέκτες για να μας ενημερώνουν, στην πρώτη περίοδο των μέτρων. Πλέον μας θυμίζουν τις καθημερινές υποχρεώσεις μας και μας κάνουν ένα καθημερινό–ας μου επιτραπεί ο όρος- «ψυχολογικό μασάζ», καθώς τα ψυχικά αποθέματά μας μέρα με τη μέρα τελειώνουν και το στοίχημα ακόμη δεν έχει κερδηθεί.
Για την τήρηση των μέτρων ο πρωθυπουργός δημιούργησε το υφυπουργείο Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων, καθιστώντας το, μαζί με το υπουργείο Υγείας, επιτελικό στη διαχείριση της κρίσης του covid-19.
Τα όργανα ελέγχου της εφαρμογής των μέτρων είναι η Ελληνική Αστυνομία και οι κατά τόπους Δημοτικές Αστυνομίες, όπου υπάρχουν και στον βαθμό που τους επιτρέπει η στελέχωσή τους. Ουσιαστικά είναι η Ελληνική Αστυνομία.
Στον τόπο που ζω, τα Ιωάννινα, βγαίνω μία με δύο φορές την ημέρα εκτός σπιτιού, για την καθημερινή άσκηση μισής περίπου ώρας και, αν χρειαστεί, για την αγορά ειδών πρώτης ανάγκης, όπου δεν γίνεται διανομή. Παρατηρώ ότι αρκετός κόσμος κυκλοφορεί, άλλες φορές τηρώντας τα προβλεπόμενα, άλλες φορές με αρκετή χαλαρότητα μέχρι και καθόλου τήρηση αυτών. Πολλά παιδιά, προεφηβικής ηλικίας ή και μεγαλύτερα, κυκλοφορούν ή αθλούνται σε μικρές και μεγάλες παρέες. Έχω δει περιπτώσεις μετακίνησης εκτός δήμου με αυτοκίνητα, για μη προβλεπόμενες περιπτώσεις. Κυρίως όμως η αστυνομία μοιάζει να είναι απούσα. Κανένα μπλόκο, κανένας έλεγχος από διερχόμενη περιπολία, σπάνιες διελεύσεις. Τουλάχιστον τα απογεύματα. Μιλώντας με συμπολίτες μου μαθαίνω ότι κυρίως πέριξ του κέντρου γίνονται έλεγχοι, κυρίως πρωινές ώρες εργάσιμων ημερών και σε προβλεπόμενα πολυσύχναστα μέρη προ των μέτρων. Μαθαίνω, επίσης, ότι όσο περνά ο καιρός, οι έλεγχοι αραιώνουν. Από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και ΜΜΕ, πληροφορούμαι ότι το ίδιο συμβαίνει και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Τίθεται από πολλούς το ερώτημα αν τελικά γίνονται πραγματικοί έλεγχοι. Μάζεψα στοιχεία σε έναν πίνακα με σκοπό να φανεί η «απόδοση» της αστυνομίας σε κάθε διοικητική περιφέρεια της χώρας. Σε σχέση με τον πληθυσμό αυτής, πόσες παραβάσεις έχουν βεβαιωθεί. Από την έναρξη των μέτρων στις 24/3/20 μέχρι και τις 15/4/20. Από την κατάταξη μπορεί να συνάγει κανείς διάφορα συμπεράσματα. Κυρίως όμως το πόσο αυστηρή στην επιβολή των προστίμων είναι κάθε Περιφερειακή Διεύθυνση της ΕΛ.ΑΣ., υποθέτοντας -ίσως αυθαίρετα- ότι οι διοικητικές και οι αστυνομικές περιφέρειες συμπίπτουν γεωγραφικά ως όρια ευθύνης.
Η Ήπειρος έρχεται ένατη στην κατάταξη των 13 περιφερειών, έχοντας μια παράβαση βεβαιωμένη για κάθε 313 κατοίκους της, όταν πρώτη είναι των Ιονίων Νήσων με μία ανά 83 κατοίκους (τις περίπου τετραπλάσιες, αναλογικά, από την Ήπειρο) και τελευταία η Δυτική Μακεδονία με μία ανά 698 κατοίκους (τις περίπου μισές, αναλογικά, από την Ήπειρο). Αν δεχθούμε ότι ο Έλληνας έχει περίπου τα ίδια χαρακτηριστικά νοοτροπίας, ανεξαρτήτως το πού μένει, τότε τα νούμερα μπορούν να συγκριθούν, με τις όποιες επιφυλάξεις για επιμέρους ποιοτικές διαφοροποιήσεις, όπως, π.χ. η πιθανή ελαστικότητα της αστυνομίας τοπικά, ο πιθανά αυξημένος βαθμός συμμόρφωσης στα μέτρα σε περιοχές με αυξημένα κρούσματα μόλυνσης και θανάτους, κ.τ.λ.
Το ερώτημα, που μόνο η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη μπορεί να απαντήσει, είναι το κατά πόσο τα νούμερα αντανακλούν την πολιτική του υπουργείου ή είναι άσκηση πολιτικής των κατά τόπους Περιφερειακών Αστυνομικών Διευθύνσεων.
