Στο Ιράν είχα μείνει περίπου 15 μέρες, πριν εννέα χρόνια. Φιλοξενήθηκα σε σπίτι Ιρανών φίλων στα βόρεια προάστια της Τεχεράνης και ταξίδεψα και στο εσωτερικό της χώρας, μέχρι το Ισπαχάν και τις ακτές της Κασπίας. Μπορώ λοιπόν να πω ότι με κάποιο τρόπο έζησα την ιρανική καθημερινότητα και έμαθα πάρα πολλά για την ιστορία και το καθεστώς της χώρας.
Με όλα αυτά που συμβαίνουν στην τεράστια από κάθε άποψη χώρα της Μέσης Ανατολής δεν είναι δυνατόν να μην μου έρθουν στο μυαλό πράγματα που έζησα, είδα, συνειδητοποίησα και έμαθα εκεί.
Σίγουρα, ο κόσμος -τουλάχιστον ο ισλαμικός, και κατ’ επέκταση ο δυτικός- θα ήταν διαφορετικός, αν δεν είχαν συμβεί η Ισλαμική Επανάσταση το 1979 και η ανατροπή του Σάχη. Ίσως να μην υπήρχαν οι ακραίοι ισλαμιστές, το ισλαμικό μίσος για τη Δύση.
Στην Τεχεράνη λοιπόν, έμαθα ότι η ανατροπή του Σάχη ήταν αποτέλεσμα παρέμβασης των Δυτικών. Ήδη λίγα χρόνια πριν το 1979, ο Ιρανός μονάρχης είχε ανακοινώσει τεράστια αύξηση των τιμών πώλησης του πετρελαίου στα νέα συμβόλαια με τις Μεγάλες Αδελφές. Φυσικά, κάτι τέτοιο δεν άρεσε στις πετρελαϊκές εταιρείες και σκέφτηκαν κοντόφθαλμα ότι, αν τον ξεφορτώνονταν και τον αντικαθιστούσαν με κάποιον άλλο, θα είχαν μεγαλύτερη κερδοφορία. Να όμως που δεν είναι όλα οικονομία, αλλά ιστορία.
Πριν αρκετά χρόνια ο δυτικότροπος πατέρας του Σάχη σκότωσε έναν πολύ θρησκευόμενο Ιμάμη σε μια ιρανική επαρχιακή πόλη. Ο γιος του Ιμάμη έγινε ένας άριστος μαθητής και αφοσιώθηκε στη μελέτη του Κορανίου. Αποφοίτησε από διάφορες θεολογικές σχολές και έγινε κληρικός. Ο Σάχης, που δολοφόνησε τον πατέρα του, πέθανε και τον διαδέχτηκε ο γιος του. Ο νέος Σάχης έβαλε σκοπό της ζωής του να μεταμορφώσει το Ιράν από μια υπανάπτυκτη χώρα, στην πιο αναπτυγμένη και δυτικότροπη χώρα της Μέσης Ανατολής. Πάμπολλα μεταρρυθμιστικά προγράμματα, μείωση του αναλφαβητισμού, αναδασμός της γης αλλά και εισαγωγή νέων ηθών, απελευθέρωση των γυναικών, δυτικές συνήθειες, δυτική μόδα, χλιδή, πολυτέλεια, ξένη μουσική και κινηματογράφος και ένα αυτοκρατορικό ζευγάρι, που πάσχιζε να ακολουθεί και να ξεπερνάει σε επίδειξη δύναμης και χλιδής τους ευρωπαϊκούς βασιλικούς οίκους και τους κροίσους της εποχής.
Έμειναν στην ιστορία, για την πολυτέλεια και τη χλιδή τους, το πάρτι και οι γιορτές της Περσέπολης, όπου έγινε η μεγαλύτερη συγκέντρωση εστεμμένων και ηγετών στην παγκόσμια ιστορία, όπου όλα τα εδέσματα μεταφέρθηκαν αεροπορικώς από το Παρίσι, όπου οι καλεσμένοι έμεναν σε χρυσοποίκιλτες σκηνές και όπου είχαν μεταφερθεί χιλιάδες αηδόνια, για να κελαηδούν και ας γνώριζαν οι διοργανωτές ότι θα πέθαιναν σε τρεις μέρες, λόγω της ζέστης.
Όλα αυτά τα ήθελε ένα αρκετά σημαντικό κομμάτι του ιρανικού λαού, από τους μεσοαστούς των μεγάλων αστικών κέντρων και πάνω, αλλά ήταν «ξένα» και ίσως μισητά για τους περισσότερους. Η αδερφή του Σάχη αργότερα δήλωσε ότι ο αδερφός της έκανε τόσα πολλά και τόσο γρήγορα, που ο λαός του δεν μπορούσε να τα αφομοιώσει.
Σε όλα αυτά, αντιδρούσε μια ισχυρή ομάδα ιμάμηδων, μεταξύ των οποίων και ο γιος του δολοφονηθέντος Ιμάμη, ο κατοπινός Αγιετολάχ Χομεϊνί. Η φήμη του εξαπλώθηκε και απέκτησε οπαδούς μέσα από τα κηρύγματά του πάνω στα ζητήματα των ισλαμικών αξιών, επικρίνοντας παράλληλα το καθεστώς της δυναστείας των Παχλαβί για την απομάκρυνσή του από τις αρχές του ισλαμικού νόμου. Το 1963 συνελήφθη και εξορίστηκε τον επόμενο χρόνο, στο Ιράκ και το 1978 στο Παρίσι.
Μέχρι τότε, ο Χομεϊνί δεν αξιολογούταν ως κάτι επικίνδυνο για το σαχικό καθεστώς. Και εδώ ξεκινά η εκδίκηση που λέγεται άγνοια της ιστορίας!
Οι πετρελαϊκές εταιρείες, εκμεταλλευόμενες τις αντισαχικές απόψεις του, επιλέγουν τον Χομεϊνί ως τον άνθρωπο που θα εκθρονίσει τον Σάχη, θα ανέβει στην εξουσία και θα συνεχίσει να τους προμηθεύει φτηνό πετρέλαιο. Στην Τεχεράνη, ξεκινούν διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες με αφορμή την ακρίβεια αλλά και εξαιτίας του τρόπου διακυβέρνησης. Με τους σκληροπυρηνικούς κληρικούς του Χομεϊνί συνασπίστηκε και μεγάλο μέρος του ιρανικού λαού, που επιθυμούσε μια μεγάλη αλλαγή. Την επανάσταση στήριξαν οι πανίσχυροι μεγαλέμποροι του μεγάλου παζαριού της Τεχεράνης, οι διανοούμενοι και σύμπασα η αριστερά. Φυσικά, όλοι τους αγνοούσαν ότι την επομένη της εγκαθίδρυσης της Επανάστασης θα σφαγιαστούν ή θα απαγχονιστούν, γιατί απλά δεν χωρούσαν στο πλαίσιο της ισλαμικής θεοκρατίας.
Καθ’ υπόδειξη των Δυτικών, ο Χομεϊνί από το Παρίσι, εκμεταλλευόμενος πιο σύγχρονα επικοινωνιακά μέσα, συνέχισε τον αγώνα του κατά του σάχη, διοχετεύοντας ηχογραφημένες ομιλίες του αλλά και κείμενα στο Ιράν, μέσα από ένα δίκτυο υποστηρικτών του. Μέσα από τα κείμενά του, ο Χομεϊνί πρότεινε μια νέου τύπου διακυβέρνηση, την όποια επιθυμούσε πια το μεγαλύτερο μέρος του ιρανικού λαού, χωρίς φυσικά να γνωρίζει τι ακριβώς ήταν.
Ο Σάχης έφυγε για το Κάιρο και στη συνέχεια για τις ΗΠΑ, όπου πέθανε. Η συνέχεια στο Ιράν γνωστή.
Πριν από λίγες μέρες ξεκίνησαν στη χώρα νέες ταραχές. Ποια θα είναι η κατάληξη; Θα γίνει το Ιράν πάλι θύμα των διεθνών παιχνιδιών και των συμφερόντων;
