Απόψεις

«Ο αδελφός μου» και η βία

Παρακολούθησα χθες τη μικρού μήκους ταινία του Θοδωρή Παπαδουλάκη «Ο αδελφός μου», που δείχνει πώς αντιδρά ένα νέο παιδί στις δυσκολίες που συναντά στο πεζοδρόμιο οδηγώντας το αναπηρικό καρότσι της αδελφής του.

 

Είναι μια σκηνή που έχουμε δει και ζήσει πολλές φορές και η βία που ασκείται δεν περιορίζεται, προφανώς, στα άτομα με αναπηρία. Και ο γονιός που έχει το μωρό στο καροτσάκι, και ο ηλικιωμένος, και το ανήλικο που υποχρεώνεται να κατέβει με κίνδυνο στο δρόμο λόγω ενός εμποδίου, και ο καθένας μας τελικώς, τη δέχεται αυτή τη βία σε πεζοδρόμια και άλλους δημόσιους χώρους.

Δυστυχώς, εκείνοι που την προκαλούν απαντούν με την αδιαφορία, το «μισό λεπτό» που αδιαπραγμάτευτα πιστεύουν ότι δικαιούνται («μισό λεπτό ανέβασα το αυτοκίνητο στο πεζοδρόμιο»… αλλά όμως «μισό λεπτό» επί πενήντα τέτοιους οδηγούς ισούται με μια μέρα…) και το «διασκεδάζω, βρε παιδί μου, δεν είναι έγκλημα να ενώσω δυο τραπέζια». Με όποιο τρόπο όμως και να κλείσεις μια δημόσια διάβαση, με ρόδες, με εμπορεύματα ή με… κέφι, ίδιο είναι το αποτέλεσμα.

Η ταινία προκάλεσε και μια συγκεκριμένη αντίδραση. Είδα να την εκφράζουν στα κοινωνικά δίκτυα φίλοι, την άποψη των οποίων εκτιμώ και σέβομαι: ότι προάγει το μήνυμα της βίας ή του μοναχικού υπερήρωα που «καθαρίζει». «Δεν θα έρθει έτσι η λύση στο πρόβλημα», διαβάζω κάπου. Αλλού: «ένα βίντεο με κοινωνικό μήνυμα δεν πρέπει να προάγει τη βία». Κάποιος τρίτος: «Έπρεπε να καλέσει την αστυνομία, όχι να πάρει το νόμο στα χέρια του». Θαρρείς και μιλάμε για βίντεο με οδηγίες για την καφετιέρα στο youtube.

Αυτό όμως κάνει η ταινία; Προβάλλει και προάγει την απάντηση του «μοναχικού υπερήρωα»; Αυτή η τακτική (φαιδρή και αναποτελεσματική πολιτικά) είναι των μελών του Ρουβίκωνα, όταν για παράδειγμα απειλούν με ξύλο το γιατρό που έπαιρνε φακελάκι ή άλλες συναφείς πρακτικές Ζορό. Εκεί οι απειλές ή τα μπατσίδια και το «θα σου σπάσουμε το κεφάλι – θα σου κόψουμε τα χέρια» είναι αληθινά. Μια ταινία ή ένα διήγημα ή ένα γλυπτό δεν είναι πράξη, είναι τέχνη και η τέχνη μεταχειρίζεται συμβολισμούς. Η συγκεκριμένη έχει στόχο να κάνει τους ανθρώπους που είναι ανεύθυνοι κοινωνικά να αναλογιστούν πόση οργή και πόνο, βουβό συνήθως, προκαλούν κλείνοντας το δημόσιο δρόμο σε ανάπηρους και σε μη ανάπηρους. Θα είχε προκαλέσει ανάλογα συναισθήματα η ταινία, αν ο ήρωας επισκεπτόταν το αστυνομικό τμήμα ή το δήμο να υποβάλει… γραπτή καταγγελία με αριθμό πρωτοκόλλου;

Μια ταινία δείχνει επίσης εγκλήματα -δείχνει φόνους- για να προκαλέσει την αντίδραση του θεατή. Δεν τους προάγει κιόλας. Αλλιώς δεν θα βλέπαμε ταινίες με αρνητικούς ήρωες, θα είχαμε περιοριστεί στα Looney Tunes -και σε αυτά ακόμα θα είχαμε επιβάλει στον Έλμερ να κυκλοφορεί χωρίς την καραμπίνα του.

Η συγκεκριμένη πετυχαίνει με την αντίδραση του ήρωα και την αποκάλυψη που κρύβει στο τέλος, να αντιληφθούν αν όχι όλοι, έστω οι περισσότεροι παραβάτες, πόση οργή μπορεί να συσσωρεύουν οι πράξεις τους σε έναν άνθρωπο που υφίσταται τη βία τους, πριν ξεσπάσει. Και οι αντιδράσεις δείχνουν ότι πέτυχε το στόχο της. Συνεπώς, ένα μεγάλο μπράβο στο σκηνοθέτη.

Σχετικά άρθρα

Ανεπαρκείς οι υποδομές, μείζον πρόβλημα οι συμπεριφορές

Επιτροπή παρακολούθησης για τα ζητήματα των ΑμεΑ

Τι έχει αυτό το παιδί;

Ηπειρωτικός Αγών