Αιολικά Πάρκα: Ηλεκτρομαγνητικές παρεμβολές και υπόηχοι;

Ο μύθος αυτός έχει προβληθεί έντονα κατά το παρελθόν, παρόλο που ο σύγχρονος άνθρωπος περιβάλλεται από τεχνολογία σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς του.

Oι ανεμογεννήτριες είναι πλήρως συμβατές με τον άνθρωπο, καθώς και με το αστικό και οικιστικό περιβάλλον. Για παράδειγμα, ανεμογεννήτριες υπάρχουν μέσα στον αστικό ιστό του Άμστερνταμ, του Αμβούργου, της Βοστώνης, του Τορόντο, στο London Eye σε απόσταση μόλις 10 μίλια από το City και σε άλλες ανεπτυγμένες πόλεις.

Είναι θετικό πάντως ότι την τελευταία δεκαετία έχουν μειωθεί οι ανησυχίες για τον θόρυβο που προκαλούν ή την ακτινοβολία που δήθεν εκπέμπουν οι ανεμογεννήτριες. Σε αυτό πιθανόν να έχει συμβάλλει και η μεγαλύτερη εξοικείωση των ανθρώπων με τις ανεμογεννήτριες που τους βοηθάει να κρίνουν το αβάσιμο αυτών των ισχυρισμών [1].

Η διεθνής βιβλιογραφία δεν δικαιολογεί καμία τέτοια ανησυχία.

Ηλεκτρομαγνητικές παρεμβολές

Η ανησυχία αυτή συνήθως αναφέρεται αφενός σε προβλήματα που προκαλούν οι ανεμογεννήτριες λόγω της θέσης τους σε σχέση με ήδη υπάρχοντες σταθμούς τηλεόρασης   ή ραδιόφωνου  και αφετέρου σε πιθανές ηλεκτρομαγνητικές εκπομπές από τις ίδιες.

Είναι γεγονός ότι , η διάδοση των εκπομπών στις συχνότητες της τηλεόρασης ή και του ραδιοφώνου (κυρίως στις συχνότητες εκπομπών FM) επηρεάζεται από εμπόδια που παρεμβάλλονται  μεταξύ πομπού και δέκτη. Το κυριότερο πρόβλημα από τις ανεμογεννήτριες προέρχεται από τα κινούμενα πτερύγια που μπορούν να προκαλέσουν αυξομείωση σήματος λόγω αντανακλάσεων. Αυτό ήταν πολύ εντονότερο στην πρώτη γενιά ανεμογεννητριών που έφερε μεταλλικά πτερύγια. Τα πτερύγια των συγχρόνων ανεμογεννητριών κατασκευάζονται αποκλειστικά από συνθετικά υλικά, τα οποία έχουν ελάχιστη επίπτωση στη μετάδοση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας.

Η Ελληνική νομοθεσία προβλέπει την προώθηση αδειοδότησης ενός αιολικού πάρκου μόνον εφόσον τηρούνται κάποιες ελάχιστες αποστάσεις από τηλεπικοινωνιακούς ή ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς. Οποιαδήποτε πιθανά προβλήματα παρεμβολών μπορούν να προληφθούν με σωστό σχεδιασμό και χωροθέτηση ή να διορθωθούν με μικρό σχετικά κόστος από τον κατασκευαστή του πάρκου με μια σειρά απλών τεχνικών μέτρων, όπως π.χ. η εγκατάσταση επιπλέον αναμεταδοτών. Σε σχέση με την συμβατότητα και τις παρεμβολές στις τηλεπικοινωνίες, αξίζει να αναφέρουμε, ότι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες οι πύργοι των  ανεμογεννητριών όχι μόνον δεν δημιουργούν εμπόδια, αλλά χρησιμοποιούνται ήδη για την εγκατάσταση κεραιών προς διευκόλυνση υπηρεσιών επικοινωνιών, όπως η κινητή τηλεφωνία και το ασύρματο Wi–Fi.

Όσον αφορά τις εκπεμπόμενες ακτινοβολίες,  όπως φαίνεται και από την περιγραφή των τμημάτων της ανεμογεννήτριας, τα μόνα υποσυστήματα που θα μπορούσαμε να πούμε ότι «εκπέμπουν» ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία χαμηλού επιπέδου, είναι η ηλεκτρογεννήτρια και ο μετασχηματιστής μέσης τάσης.

 Το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο της ηλεκτρογεννήτριας είναι εξαιρετικά ασθενές και περιορίζεται σε μια πολύ μικρή απόσταση γύρω από το κέλυφος της που είναι τοποθετημένο τουλάχιστον 80 μέτρα πάνω από το έδαφος. Για το λόγο αυτό δεν υφίσταται πραγματικό θέμα έκθεσης στην ηλεκτρομαγνητική  ακτινοβολία ούτε καν στη βάση της ανεμογεννήτριας. Ο μετασχηματιστής, πάλι, είναι εντός του πυλώνα της ανεμογεννήτριας.

Μπορούμε λοιπόν να ισχυριστούμε με βεβαιότητα, ότι αυτά που ακούγονται για εκπομπή ραδιενέργειας η ακτινοβολιών άλλου τύπου από τις ανεμογεννήτριες δεν ευσταθούν [2].

Υπόηχοι

Ο ριπαίος άνεμος, τα κύματα, ένα κινούμενο αμάξι αλλά και μια ανεμογεννήτρια παράγουν ήχο σε πολύ χαμηλές συχνότητες, περίπου 20 Hertz, ο οποίος ονομάζεται υπόηχος. Οι συχνότητες αυτές δεν γίνονται αντιληπτές από το ανθρώπινο αυτί.

Η υποτιθέμενη βλάβη από τους υπόηχους που εκπέμπουν οι ανεμογεννήτριες αποτελεί τη νέα πηγή ανησυχίας. Ο μύθος είναι ελκυστικός διότι δεν μπορεί να ελεγχθεί στην πράξη από το ευρύ κοινό (σε αντίθεση με την περίπτωση του θορύβου). Μερικοί κάτοικοι φοβούνται ότι οι υπόηχοι μπορεί να τους προκαλέσουν κάποια ασθένεια. Αντίστοιχες ανησυχίες εκφράζονται όμως και για τα συστήματα κλιματισμού και εξαερισμού [3].

Στην πράξη, δεν έχει τεκμηριωθεί καμία επίπτωση στην υγεία από υποήχους ανεμογεννητριών (ή από άλλον λόγο) [4], [5], [6]. Αυτό έχει δηλώσει, για παράδειγμα, με διαδοχικές μελέτες και δημόσιες ανακοινώσεις του το Εθνικό Συμβούλιο Υγείας και Ιατρικής Έρευνας της Κυβέρνησης της Αυστραλίας [7].

Ακόμα και τα δημοσιεύματα που επιδιώκουν να προβάλλουν αυτόν τον δήθεν κίνδυνο, καταλήγουν αρκετές φορές στη διαπίστωση ότι απαιτείται παραπάνω έρευνα.

 Βιβλιογραφία:

1. Wind Health Impacts Dismissed in Court, Energy and Policy Institute, August 2014 https://www.energyandpolicy.org/wind-health-impacts-dismissed-in-court/ [πρόσβαση 15 Απριλίου 2020]. H μελέτη περιλαμβάνει μια ενδιαφέρουσα καταγραφή 49 νομικών υποθέσεων παγκοσμίως όπου προβλήθηκαν σχετικά επιχειρήματα και απορρίφθηκαν στις 48. Περιλαμβάνει επίσης αξιολόγηση των «ειδικών» που χρησιμοποιήθηκαν ως μάρτυρες για να υποστηρίξουν ότι η αιολική ενέργεια επιδρά στην υγεία και της μίας μοναδικής υπόθεσης που έκρινε διαφορετικά. Όπως σημειώνεται στην εισαγωγή, το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο. Από τον 19ο αιώνα τα τηλέφωνα, οι σιδηρόδρομοι και οι ηλεκτρικοί λαμπτήρες είχαν κατηγορηθεί από «ειδικούς» ότι προκαλούν επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων. https://d3n8a8pro7vhmx.cloudfront.net/energyandpolicy/pages/170/attachments/original/1408391830/Wind-Health-Impacts-Dismissed-in-Court-Energy-and-Policy-Institute.pdf?1408391830 [πρόσβαση 15 Απριλίου 2020]. Βλ. και https://www.huffpost.com/entry/wind-health-impacts-dismi_b_5680311?guccounter=1 [πρόσβαση 15 Απριλίου 2020].
2. Robert J. McCunney, MD, MPH, Kenneth A. Mundt, PhD, W. David Colby, MD, Robert Dobie, MD, Kenneth Kaliski, BE, PE, and Mark Blais, PsyD. Wind Turbines and Health A Critical Review of the Scientific Literature. JOEM, Volume 56, Number 11, November 2014.
3. Umwelt Bundesamt, Ομοσπονδιακός Οργανισμός Περιβάλλοντος, Γερμανία, Μελέτη των επιπτώσεων των συχνοτήτων ήχου. Ανάπτυξη σχεδίων έρευνας για τον προσδιορισμό των επιπτώσεων των συχνοτήτων στον άνθρωπο, 2014, https://www.umweltbundesamt.de/sites/default/files/medien/378/publikationen/texte_40_2014_machbarkeitsstudie_zu_wirkungen_von_infraschall.pdf [πρόσβαση 10 Απριλίου 2020].
4. Bayerisches Landesamt fur Umwelt – Bavarian State Office for the Environment LfU, Windkraftanlagen – beeinträchtigt Infraschalldie Gesundheit? https://www.lfu.bayern.de/buerger/doc/uw_117_windkraftanlagen_infraschall_gesundheit.pdf [πρόσβαση 10 Απριλίου 2020].
5. Landesanstalt fur Umwit Baden Wurttemberg Germany, Οι χαμηλές συχνότητες ήχων και υπόηχων που παράγονται από τις ανεμογεννήτριες και άλλες πηγές ενέργειας, 2016. H αναλυτική αυτή μελέτη περιλαμβάνει τα αποτελέσματα πλήθους μετρήσεων θορύβου χαμηλών συχνοτήτων (περιλαμβανομένων υποχήχων) που διενεργήθηκαν την περίοδο 2013-2015 γύρω από ανεμογεννήτριες και άλλες πηγές όπως οδικούς άξονες, οικιακές συσκευές και θόρυβο ανέμου στην εξοχή. Οι ανεμογεννήτριες που εξετάστηκαν ήταν ονομαστικής ισχύος 1.8 MW και 3.2 MW από διαφορετικούς κατασκευαστές, https://pudi.lubw.de/detailseite/-/publication/84558 [πρόσβαση 10 Απριλίου 2020] & https://www.lubw.baden-wuerttemberg.de/erneuerbare-energien/faq [πρόσβαση 10 Απριλίου 2020].
6. Technology Research Center VTT Oy, University of Helsinki et.al, Infrasound and health of wind turbines, 20 April 2020. Από τις σχετικές μελέτες πρόκειται για αυτή με τη μεγαλύτερη διάρκεια μετρήσεων και ερευνών. Για παράδειγμα περιλαμβάνει μετρήσεις για 308 ημέρες σε δύο περιοχές με ανεμογεννήτριες 3MW και 3,3MW. Εξετάζει επίσης με ειδικές έρευνες το «φαινόμενου nocebo», που παρατηρείται συχνά σε ιατρικές δοκιμές, όπου μια αβλαβής ουσία δημιουργεί επιβλαβείς επιπτώσεις σε έναν ασθενή. Με άλλα λόγια, η ισχυρή πεποίθηση ενός ατόμου ότι θα έχει προβλήματα υγείας μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας στην πραγματικότητα. Μερικοί άνθρωποι μπορεί επίσης να αποδίδουν εσφαλμένα στις ανεμογεννήτριες τα υποκείμενα νοσήματά τους. Η μελέτη ξεκίνησε τον Αύγουστο 2018. Το σύντομο κείμενο μεθοδολογίας και αποτελεσμάτων δημοσιεύθηκε την 20 Απριλίου 2020. https://tietokayttoon.fi/julkaisu?pubid=34903 [πρόσβαση 30 Απριλίου 2020]. Για το ίδιο θέμα δείτε επίσης: https://www.vttresearch.com/en/news-and-ideas/vtt-studied-health-effects-infrasound-wind-turbine-noise-multidisciplinary [πρόσβαση 30 Απριλίου 2020], https://www.rechargenews.com/wind/no-president-trump-wind-turbines-cannot-cause-health-problems-long-term-study/2-1-795319 [πρόσβαση 30 Απριλίου 2020].
7. National Health and Medical Research Council, Australia, NHMRC Statement: Evidence on Wind Farms and Human Health, February 2015 https://www.nhmrc.gov.au/health-advice/environmental-health/wind-farms [πρόσβαση 10 Απριλίου 2020].