«Από τον Τζον Λένον στον Έρικ Κλάπτον και τελικά στον Μάνο Χατζιδάκι», είπε αναφερόμενος στη Μένυα Παπαδοπούλου ο καλός της φίλος Δημήτρης Κωνσταντάρας την ημέρα του αποχαιρετισμού της, το περασμένο Σάββατο στην Αθήνα. Ήταν όλοι οι φίλοι της εκεί. Κι εμείς οι λίγοι συγγενείς της από τα Γιάννενα παρακολουθούσαμε όλο αυτό το πλήθος, γνωστές φυσιογνωμίες που τους ξέραμε μόνο από την τηλεόραση, να καταθέτουν την αγάπη τους και την εκτίμησή τους στη Μένυα μας. Όλοι είχαν να θυμηθούν κάτι από τη σχέση τους μαζί της. Από την υπέροχη και ψυχωμένη Μαριέτα Γιαννάκου στην αναπηρική καρέκλα, μέχρι τον Θόδωρο Ρουσόπουλο, τον Σταύρο Θεοδωράκη, τη Λιάνα Κανέλη, που ήταν στο πλευρό της ως το τέλος, την επιστήθια φίλη της Αθηνά Ραπίτου επίσης, και όλους εκείνους τους γνωστούς πολιτικούς και υπουργούς του υγιούς κόμματος, στο οποίο κάποτε πίστεψε η ίδια. Όλα γίνηκαν, όπως εκείνη το επιθυμούσε στην εξόδιο ακολουθία. Χωρίς λόγους, χωρίς στεφάνια παρά μόνο με ένα και μοναδικό αφιέρωμα της οικογένειας του αδελφού της. Τα πάντα στην εντέλεια όπως τα παράγγειλε, ακόμη και την καταπληκτική χορωδία ψαλτών. Τέτοια ακολουθία μόνο αυτή τη φορά βιώσαμε. Το απέραντο κοιμητήριο στέκει βουβό, φιλοξενώντας τους εμβληματικούς, ιστορικούς οικογενειακούς τάφους ηρώων της επανάστασης και άλλων σημαντικών Ελλήνων μπροστά και πίσω πάνω στην κορυφή οι άλλοι, οι απλοί άνθρωποι. Όλοι σε δυο μέτρα γης, αυτά που μας ανήκουν. Πεντακάθαρος ο χώρος, μοσχομυρίζει λεβάντα, λιβάνι και κερί. Δυσκολεύεσαι ακόμη και μια κλωστή να αφήσεις να πέσει κάτω. Σημαδιακές μέρες και μέρες περισυλλογής όλες ετούτες.
Η πρώτη ανθισμένη αμυγδαλιά
Μου αρέσουν οι άνθρωποι, οι έξω καρδιά, οι ζεβζέκηδες. Που σκορπίζουν τη χαρά, την αισιοδοξία και σου παίρνουν τη λύπη. Ήταν ένα άνετο ταξίδι για την Αθήνα στον πηγαιμό την Παρασκευή, με τη φίλη μας Χριστίνα στο τιμόνι. Να τραγουδά σε όλο τον δρόμο η έμπειρη οδηγός και να μεταδίδει στους συνταξιδιώτες της την ευχάριστη ψυχική της διάθεση. Από αντάρτικα, μέχρι δημοτικά μας τραγούδησε.
Όμως και στην επιστροφή μας, την Κυριακή το απόγευμα με το ΚΤΕΛ, αν και όλα είναι δρόμος πλέον, ταξιδέψαμε καλά, παρά την παλαιότητα του λεωφορείου. Αν και δε λιγόστεψαν αισθητά οι ώρες, δεν κουράζει το δρομολόγιο προς τα Γιάννενα. Βέβαια, με ή χωρίς στάσεις είναι το ίδιο. Όταν έχεις έναν καλό νέο οδηγό, που τον εμπιστεύεσαι, είναι ακόμη καλύτερα και ξεπερνιέται και η παλαιότητα και η αργοπορία. Ηλιόλουστος ο καιρός την Κυριακή και η χαρά έρχεται με την πρώτη ανθισμένη αμυγδαλιά, που τόλμησε να πετάξει τους ανθούς της στην όμορφη παραθαλάσσια Μακύνεια.
Δεν είμαστε ικανοί
Την Ελευσίνα πάντοτε την είχα συνδεδεμένη στο μυαλό μου με διυλιστήρια και καράβια. Είχα την ευκαιρία να περάσω λίγες ώρες ως καλεσμένη της γιατρού της Μάντρας σε ένα από τα όμορφα μαγαζιά της με θέαση στη θάλασσα. Εκτός από αυτή την ομορφιά, τριγύρισα για λίγο στους δρόμους της και μου άρεσε ως πόλη. Τώρα μάλιστα που θα είναι Πολιτιστική Πρωτεύουσα το 2021, την προσέχουν πιο πολύ και οι κάτοικοί της, όπως μας πληροφορεί η ξεναγός μας, η Αλεξάνδρα. Μας δείχνει όμορφα προσεγμένα παραδοσιακά σπίτια και άλλα αρχαία τυλιγμένα σαν σε αστική πάχνη, που θαρρείς πως βγαίνει από μέσα τους βουβό και μισοσβησμένο τραγούδι. Αυτά εκμεταλλεύτηκαν οι Ελευσινιώτες. Θα μπορούσαμε κι εμείς να είχαμε κερδίσει τη θέση της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης, αλλά δε σταθήκαμε, όχι τυχεροί, μα κυρίως δε σταθήκαμε ικανοί. Τα Γιάννενα δε συγκρίνονται σε ομορφιά με την Ελευσίνα, αλλά…
Τέχνη του δρόμου
Ο εικαστικός Τζιμ Μπάτσορ σε πόλη της Αμερικής κάνει τέχνη, χρησιμοποιώντας τη φθορά των δρόμων. Καλύπτει λακκούβες με τσιμέντο και τις διακοσμεί με πολύχρωμα σχέδια, για να είναι όμορφες και να μην ταλαιπωρούνται οι συμπολίτες του. Με αυτή τη μέθοδο, έχει δημιουργήσει 80 έργα κι έχει σώσει τους γείτονές του από βέβαιες παγίδες. «Μακάρι να βρισκόταν κι εδώ κάποιος», μας γράφει αναγνώστρια, που μας έστειλε το μήνυμα, «να ασχοληθεί με την τέχνη αυτή του δρόμου, γιατί από υλικό, θα έβρισκε αρκετό, μην πω και μπόλικο». Και αραδιάζει τις λακκούβες μας.
