Ένα καρουζέλ που σηκώνεται για να υποδεχτεί τον επισκέπτη του Πνευματικού Κέντρου στην είσοδό του, ένα θεριό που αγκομαχά κάτω από την επιφάνεια της λίμνης και θυμώνει όλο και περισσότερο καθώς η στάθμη της υποχωρεί, τα λόγια μας τα οποία ακούμε έκπληκτοι να επαναλαμβάνονται καθώς διασχίζουμε το καλντερίμι που οδηγεί στη Συναγωγή, φιγούρες που ξεμακραίνουν πίσω από τη βαριά καγκελόπορτα μιας από τις στοές του Κάστρου, ο κυματισμός της λίμνης και μια βάρκα που βουλιάζει στα νερά της σε ένα από άδεια μαγαζιά της Κάνιγγος, τα υφαντά που προβάλλονται σε έναν από τους τοίχους στην Παπαζόγλειο Υφαντική Σχολή, ένας καθρέφτης πιο πέρα στο Αρχοντικό Πυρσινέλλα που καλημερίζει, οι φιγούρες και οι φωνές ανθρώπων στη Ζωσιμαία Βιβλιοθήκη -οι δικές μας φωνές που αγωνιζόμαστε, διαδηλώνουμε, υπάρχουμε και φτιάχνουμε την καθημερινότητά μας συμμετέχοντας σε ό,τι μπορεί να την κάνει καλύτερη.
Σπουδαίοι καλλιτέχνες άκουσαν τις ιστορίες που αφηγήθηκαν οι μαθητές και οι μαθήτριες της πόλης, εμπνεύστηκαν από το περιεχόμενο και τους πρωταγωνιστές τους και έφτιαξαν ένα ανοιχτό υπαίθριο μουσείο στο οποίο οι δημιουργίες τους γίνονται τα εκθέματά του. Είναι οι διαδραστικές, καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις που συναντά κανείς στον περίπατό του στην πόλη μέσω του ερευνητικού έργου PALIMPSEST. Βασική προϋπόθεση για να αποκαλυφθούν μπροστά του είναι να έχει προηγούμενα κατεβάσει από το google play τη σχετική εφαρμογή στο κινητό του και μέσω GPS να ενημερώνεται για την παρουσία τους. Στην ίδια εφαρμογή θα μπορεί να ακούσει τις ιστορίες που έχουν ήδη ειπωθεί, αλλά και να μπει στον ψηφιακό θάλαμο για να αφηγηθεί μια δικιά του.
Όμως αυτό εδώ το μουσείο δεν είναι σαν όλα τα άλλα. Η σύμβασή του με τον «επισκέπτη – θεατή» είναι πολύ διαφορετική από τα συνηθισμένα. Πέρα από την προφανή διαπίστωση ότι τα εκθέματά του δεν βρίσκονται συγκεντρωμένα σε συγκεκριμένο (συνήθως εσωτερικό) χώρο, αυτά δεν εμφανίζονται on demand. Μπορεί ένας περαστικός να συναντήσει το θεριό της λίμνης στη βόλτα του, μπορεί όμως στον επόμενο αυτό να μην φανερωθεί. Γιατί ακριβώς έτσι είναι η σχέση μας με την πόλη –δυναμική και σε διαρκή εξέλιξη. Αυτό μας συμβαίνει, όταν κινούμαστε στους δρόμους και τις γειτονιές της. Το στοιχείο του αιφνιδιασμού, παρόλη τη ρουτίνα, είναι εκείνο που κάνει τις μέρες μας λιγότερο μονότονες, περισσότερο ενδιαφέρουσες. Είναι τα απρόοπτα που μπορούν να συμβούν στη διαδρομή ως την εργασία μας ή μια εξωτερική δουλειά, στον γυρισμό μας στο σπίτι ή στο μισάωρο περπάτημά μας που αφήνουμε για το τέλος της μέρας. Ένα δέντρο που πέφτει στον παραλίμνιο, ένας μουσικός του δρόμου που παίζει με την κιθάρα του κάποιον αγαπημένο σκοπό, ένα παιδί που τρέχει ενθουσιασμένο με το μπαλόνι του στο χέρι. Είναι εικόνες, μικρά, καθημερινά συμβάντα, που δεν βλέπουν όλοι, ούτε τα συναντούν ξανά και ξανά.
Αυτό λοιπόν μας συνέβη και στον περίπατό μας την Τρίτη το απόγευμα, στη δράση «Walk the Talk», όταν ξεναγηθήκαμε από τον Ξενοφώντα Μπήτσικα, την Πολυξένη Μάντζου και τη Σοφία Τριάντη στο ανοιχτό υπαίθριο μουσείο της πόλης. Άλλα από τα εκθέματα μας έκαναν τη χάρη να αποκαλυφθούν και άλλα όχι. Γι’ αυτό και ανυπομονούμε να κατεβάσουμε την εφαρμογή και να τα συναντήσουμε –αν είμαστε τυχεροί- στην επόμενη βόλτα μας στον παραλίμνιο, στο Κάστρο, στο Ιτς Καλέ, στο ιστορικό κέντρο της πόλης.
Αντί επιλόγου, θα πρέπει να πούμε δυο λόγια και για την επόμενη μέρα ενός τόσο σύγχρονου και πρωτοποριακού έργου -προϊόν σύμπραξης του πανεπιστημίου Ιωαννίνων, της Σχολής Καλών Τεχνών, της περιφέρειας Ηπείρου, του δήμου Ιωαννιτών, του πανεπιστημίου του Bari και της επαρχίας του Lecce. Το φτιάξαμε, το στήσαμε, λειτουργεί. Ένα μέρος που στοιχήματος, αυτό που αφορούσε τους περισσότερους εταίρους που συμμετείχαν στην ολοκλήρωσή του, κερδήθηκε.
Μένει κάτι ακόμα, ίσως το πιο σπουδαίο και –απ’ ό,τι φαίνεται- το πιο δύσκολο στη χώρα μας. Αφενός να το αξιοποιήσουμε, προβάλλοντάς το στον μέγιστο βαθμό. Έχει ήδη προγραμματιστεί να υπάρχει το σχετικό barcode σε όλα τα ξενοδοχεία και τα τουριστικά καταλύματα. Ο δήμαρχος πρότεινε στους δημιουργούς του να γίνει σε δεύτερο χρόνο μια εκδήλωση στα Παλιά Σφαγεία για να μάθει ο κόσμος στα Γιάννενα τι είναι και πώς λειτουργεί το υπαίθριο μουσείο της πόλης του. Αφετέρου, να συντηρηθεί. Το έργο έχει φύγει από τα χέρια των εμπνευστών του και έχει παραδοθεί στην πόλη, στους κατοίκους και τους επισκέπτες της. Ο δήμαρχος, στην άτυπη συνάντηση που είχε μετά με τους διοργανωτές, δεσμεύτηκε ότι ο δήμος Ιωαννιτών θα αναλάβει τη συντήρησή του και θα ενισχύσει τις υπάρχουσες υποδομές, προκειμένου να συνεχιστεί απρόσκοπτα η λειτουργία του. Το ευχόμαστε, γιατί το νέο απόκτημα είναι πολύτιμο, αναβαθμίζει την αισθητική της πόλης και της καθημερινότητάς μας, αναδεικνύει δημιουργικά τον δημόσιο χώρο, μπλέκει την ιστορία του τόπου με το παρόν και το μέλλον του, ενώ συνάμα γίνεται ένα σημαντικό εργαλείο για την τουριστική προβολή των Ιωαννίνων. Το χρειαζόμαστε. Γι’ αυτό και πρέπει να το στηρίξουμε, ο καθένας με τον τρόπο και τα μέσα που διαθέτει.
