Προς αυτή τη κατεύθυνση συγκλίνουν όλο και περισσότερες φωνές, με δεδομένο πως η αιθαλομίχλη αποτελεί κίνδυνο για την δημόσια υγεία, πολύ δε περισσότερο για όσους μακροχρόνια εκτίθενται σε αυξημένες συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων. Αξίζει, βέβαια, να σημειωθεί πως στα Γιάννενα, η ατμοσφαιρική ρύπανση, που υπάρχει και σε άλλες πόλεις και προέρχεται από την καύση ακατάλληλων –κυρίως – ξύλων, ενισχύεται λόγω των γεωμορφολογικών και κλιματικών συνθηκών.
Από τα πρώτα χρόνια εμφάνισης του φαινομένου, στην «καρδιά» της οικονομικής κρίσης, οπότε σημειώθηκε μια σημαντική «επιστροφή» στα τζάκια και τις σόμπες ως μέσα θέρμανσης, μέχρι σήμερα έχουν βέβαια αλλάξει πολλά, αλλά σίγουρα δεν έχουν γίνει σημαντικά και ολοκληρωμένα βήματα για την αντιμετώπισή του, πέρα από την εφαρμογή της ΚΥΑ «Βραχυπρόθεσμα σχέδια δράσης για την αντιμετώπιση ατμοσφαιρικής ρύπανσης από αιωρούμενα σωματίδια», που περιλαμβάνει τυπικές συστάσεις αυτοπροστασίας.
Καθίσταται, ωστόσο, σαφές, και αυτό ζητούν ολοένα και περισσότεροι φορείς, ότι χρειάζεται ένα ολοκληρωμένο πλέγμα δράσεων, τόσο από την κυβέρνηση, όσο και από την τοπική αυτοδιοίκηση. Ευρωπαϊκοί πόροι αλλά και «εργαλεία», όπως οι ενεργειακές κοινότητες, προς αυτή την κατεύθυνση υπάρχουν, ωστόσο απαιτείται ιδιαίτερη στόχευση στην περιοχή.
Την προηγούμενη εβδομάδα η βουλευτής της Νέας Αριστεράς Μερόπη Τζούφη κάλεσε, με επίκαιρη ερώτηση, τον Υπουργό Περιβάλλοντος, αλλά και την Περιφέρεια Ηπείρου, να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να παρουσιάσουν συγκεκριμένες προτάσεις και μέτρα για την αντιμετώπιση της ρύπανσης και της αιθαλομίχλης, ζητώντας παράλληλα να ανακατευθυνθούν για τον σκοπό αυτό εθνικοί και ευρωπαϊκοί πόροι.
Στο ίδιο κλίμα, βρίσκεται και μια εκτενής ανακοίνωση της περιφερειακής παράταξης «Κοινό των Ηπειρωτών» με επικεφαλής τον Γιάννη Στέφο, που ζητά ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ευρείας κλίμακας παρεμβάσεων για να αντιμετωπιστούν και τα βαθύτερα αίτια της ενεργειακής φτώχειας, αλλά και το πρόβλημα της ρύπανσης και της επιβάρυνσης της δημόσιας υγείας.
«Είναι η ώρα λοιπόν και σε τοπικό επίπεδο η περιφερειακή αρχή να περάσει από την αδράνεια στη δράση, με σχέδιο πρόληψης και επενδύσεων στην ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που θα διασφαλίζουν μια δίκαιη ενεργειακή μετάβαση για την Ήπειρο με προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας των πολιτών. Το σχέδιο αυτό πρέπει να στοχεύει στην καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας και τη μείωση των ενεργειακών λογαριασμών, την ενημέρωση για τα κίνητρα και τα χρηματοδοτικά εργαλεία ιδίως για τα ευάλωτα νοικοκυριά, τα οποία στο μεγαλύτερο ποσοστό ζουν σε κτίρια με τη χειρότερη ενεργειακή απόδοση», σημειώνει και καλεί την περιφερειακή αρχή να προχωρήσει σε άμεση χαρτογράφηση πρώτα των περιοχών, που αντιμετωπίζουν αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση, εξαιτίας της καύσης ορυκτών καυσίμων, καθώς και τη χαρτογράφηση των αναγκών θέρμανσης των ευάλωτων νοικοκυριών που ζουν στις περιοχές αυτές.
Ζητά, επίσης, παρεμβάσεις από την περιφερειακή αρχή, ώστε στο νέο πρόγραμμα «Εξοικονομώ», για το τρέχον έτος, να υπάρξει αυξημένη επιδότηση για εγκατάσταση αντλιών θερμότητας από τα νοικοκυριά, κάτι αντίστοιχο με αυτό που πρόσφατα ζήτησε ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Ιωαννίνων Μάκης Χρυσοστόμου για τις επιχειρήσεις. Την καλεί ακόμη να απαιτήσει από την κυβέρνηση νέα στοχευμένα προγράμματα για την εγκατάσταση αντλιών θερμότητας και την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, με ιδιαίτερη έμφαση στα κτίρια με κακή απόδοση.
Στο επίκεντρο και οι ενεργειακές κοινότητες
Σε σημαντικό «εργαλείο» μπορεί να αναδειχθεί το πρόγραμμα «Απόλλων», που αφορά την εγκατάσταση νέων σταθμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και την εφαρμογή εικονικού συμψηφισμού με τις απαιτούμενες καταναλώσεις των ωφελούμενων κυρίως των ευάλωτων νοικοκυριών, ωστόσο στο επίκεντρο της πρότασης της παράταξης βρίσκονται οι ενεργειακές κοινότητες, παραθέτοντας καλές πρακτικές και από την Περιφέρεια Κρήτης και από την κοινότητα «Κοινέργεια», που λειτουργεί δύο φωτοβολταϊκά πάρκα στα Γιάννενα, συνολικής ισχύος 200 KW, και καλύπτει τις ανάγκες 60 οικογενειών και τοπικών επιχειρήσεων.
«Γιατί λοιπόν δεν ακολουθούμε αυτά τα παραδείγματα. Γιατί το φωτοβολταϊκό πάρκο ισχύος 50 μεγαβάτ στο Μαργαρίτι Θεσπρωτίας δεν πραγματοποιήθηκε μέσω μιας “ενεργειακής κοινότητας”, που έτσι θα έδινε ρεύμα για 25 χρόνια σε περίπου 10.000 οικογένειες και τοπικές επιχειρήσεις μέσω του μοντέλου του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού. Μιας συν-επένδυσης δηλαδή στην κατασκευή του πάρκου από τους πολίτες και την Περιφέρεια Ηπείρου, ώστε η ενέργεια που θα παράγεται να συμψηφίζεται με την κατανάλωση τους αντί να πωλείται. Αυτό θα μηδένιζε το κόστος προμήθειας της ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζονται για τα επόμενα 25 χρόνια», τονίζει το «Κοινό των Ηπειρωτών», εκφράζοντας την πεποίθηση πως η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να συμμετέχει ενεργά στον εκδημοκρατισμό της παραγωγής ενέργειας και στη δημιουργία προϋποθέσεων για την παραγωγή φτηνής ενέργειας μέσω των ΑΠΕ και «φυσικά δεν μπορεί να παραμένει άπραγη και να μην ζητά τα αυτονόητα όταν η ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε είναι ιδιαίτερα κακή εξαιτίας της καύσης ακατάλληλων υλικών για θέρμανση, κάτι που το ζούμε στην περιοχή μας για πολλά χρόνια τη περίοδο του χειμώνα».
Στο πλαίσιο αυτό, καλεί την περιφερειακή αρχή να οργανώσει άμεσα, σε συνεργασία με τους δήμους και τους φορείς της Ηπείρου, το πλαίσιο διεκδικήσεων και απαίτησης υλοποίησης από την κυβέρνηση σοβαρών και στοχευμένων προγραμμάτων αντιμετώπισης του ενεργειακού κόστους και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην περιοχή μας με χρήση ΑΠΕ και ενίσχυσης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, αλλά και να πρωτοστατήσει μέσω των ενεργειακών κοινοτήτων στη δημιουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού κάλυψης των ενεργειακών αναγκών, με ισχυρή συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών και στόχο την ενεργειακή δικαιοσύνη.
