«20 τόνοι χαρτί και 150.000 δέντρα ήταν το κόστος των εκλογών» ισχυρίζεται στον τίτλο της η Athens Voice. Και αφού «κόπηκαν σε όλη την Ευρώπη για ψηφοδέλτια» οι εκλογές χαρακτηρίζονται «οικολογική καταστροφή». Να το αληθινό πρόσωπο της δημοκρατίας μας. Είτε θα αφήνει τα δάση να καίγονται είτε θα τα κάνει φακέλους και ψηφοδέλτια! Αλλά να και η δημοσιογραφία μας, προσθέτω, να και η επιρροή παρόμοιων άρθρων.
Για να ξεκινήσω από το δεύτερο σημείο, το συγκεκριμένο με το συγκινητικό, οικολογικό και υπογείως «αντικαθεστωτικό» του μήνυμα πλημμύρισε το δίκτυο από χιλιάδες χρήστες που το αναπαρήγαγαν.
Ευτυχώς, είναι τελείως ανακριβές.
Φυσικά κόβονται δέντρα για να πάρουμε χαρτί. Αλλά μη φανταστεί κανείς ξυλοκόπους να αφανίζουν τα ευρωπαϊκά δάση, όπως υπαινίσσεται η AV. Η πρώτη ύλη προέρχεται από δάση-φάρμες που «καλλιεργούνται» από τη βιομηχανία χαρτιού ειδικά για το σκοπό, με διαρκή ανανέωση των δένδρων τους. Αν δεν το έκαναν αυτό οι εταιρείες θα είχαν εξαφανιστεί εδώ και δεκαετίες, μαζί με όλα τα δέντρα και τα βιβλία της Γης. Όπως θα είχαν εξαφανιστεί οι κτηνοτρόφοι αν απλώς έσφαζαν τις αγελάδες χωρίς να νοιάζονται να τις πολλαπλασιάσουν.
Ισχύει παντού στον πλανήτη; Δυστυχώς, όχι. Σε φτωχότερες χώρες η υλοτόμηση είναι λιγότερο ελεγχόμενη και η έκταση των δασών πράγματι μειώνεται. Όχι όμως για να μετατραπούν σε… ποιητικές συλλογές και θεατρικά προγράμματα. Τα στοιχεία: Το 80% της (καταστροφικής) υλοτόμησης δασών στους τροπικούς γίνεται για να παραδοθεί η έκταση σε κτηνοτροφία-γεωργία. Το 5%, ιδιαίτερα στις φτωχότερες κοινότητες, για καύση· το υπόλοιπο 15% για δομικά υλικά (έπιπλα, παράθυρα κλπ.). Από αυτό το τελευταίο κομμάτι, ένα πολύ μικρό μέρος γίνεται χαρτί.
Απενοχοποίηση λοιπόν. Όταν αγοράζουμε βιβλία, τετράδια, εφημερίδες ή την τυρόπιτα σε χαρτί δεν έχουμε βάψει τα χέρια μας… πράσινα. Ούτε όταν ψηφίζουμε. Για ένα επιπλέον λόγο: επειδή μεγάλο ποσοστό του χαρτιού, ιδιαίτερα δε εκείνου που έχει εκτυπωθεί με μαύρο μελάνι, προέρχεται από ανακύκλωση και ανακυκλώνεται το ίδιο εύκολα. Κάτι που ισχύει λιγότερο για το τετράχρωμο, όπως της ίδιας της AV. Αυτό ανακυκλώνεται δυσκολότερα, με περισσότερες απαιτήσεις σε ενέργεια, χημικά, νερό. Αλλά, ω! Παρέλειψε η εφημερίδα να γράψει «για το τρέχον τεύχος μας κόπηκαν Χ δένδρα». Όχι, της έφταιξαν τα ψηφοδέλτια (κυριολεκτικά, σταγόνα στον ωκεανό του χαρτιού που ετησίως εκτυπώνεται στην Ευρώπη) και οι εκλογές. Να λοιπόν τι διαπιστώνει κανείς: οι συνταγματάρχαι ήταν, έστω και άθελά τους, οι πιο οικολόγοι κυβερνήτες της Ελλάδας!
Δεν ισχυρίζομαι φυσικά ότι αυτή ήταν η πρόθεση του αρθρογράφου. Ισχυρίζομαι ότι η δημοσιογραφία οφείλει να κάνει έρευνα, να διασταυρώνει τις πηγές της και όταν εκφράζει γνώμη (όπως θέλουμε) να ιεραρχεί και να τοποθετεί τα δεδομένα μέσα στο κατάλληλο πλαίσιο. Ποια είναι η πηγή για τα «150 χιλιάδες δέντρα» που κόπηκαν; Το είπε αιρετός από φορέα διαχείρισης απορριμμάτων της Κεντρικής Μακεδονίας. Δεν τεκμηριώνεται, αλλά δεν βαριέσαι: «Εντυπωσιακό, ελάτε να κάνουμε φασαρία». Και οι 20 τόνοι εκλογικού υλικού που συλλέχθηκαν για ανακύκλωση από τρεις δήμους μετά την πρώτη Κυριακή, έγιναν στον τίτλο του άρθρου το… χαρτί που χρησιμοποιήθηκε σε όλη την Ελλάδα. Μην έχουμε απαιτήσεις να καταλαβαίνουμε τι διαβάζουμε και γράφουμε.
Εν κατακλείδι. Οι τετραπλές κάλπες και ο εκδοτικός οίστρος ορισμένων υποψηφίων συνετέλεσαν σε ασυνήθιστα μεγάλη παραγωγή εντύπων. Τα μη αξιοποιημένα προφανώς πρέπει να ανακυκλωθούν, όπως κάθε χαρτί και όπως σε μεγάλο βαθμό ήδη γίνεται. Μπορούμε όμως να καταργήσουμε τα ψηφοδέλτια; Η ηλεκτρονική ψηφοφορία είναι εξαιρετικά δύσκολη, απαιτεί δαπάνες και ασφαλιστικές δικλείδες που δεν διαθέτουμε ακόμα και για αυτό εφαρμόζεται σε πολύ λίγες περιπτώσεις. Μάλιστα ευρωπαϊκές χώρες με ισχυρή δημοκρατική παράδοση τη δοκίμασαν αλλά τελικώς δεν την υιοθέτησαν (Βέλγιο, Γαλλία, Ολλανδία, Γερμανία…). Δεν λέει κανείς να μην εξετάσουμε και αυτή τη δυνατότητα. Αλλά ας αντιμετωπίσουμε πρώτα άλλες πηγές πολύ μεγαλύτερης και καθημερινής χαρτο-σπατάλης στις επιχειρήσεις, στο εμπόριο και στη διοίκηση -εκεί που το χαρτί, επιπλέον, ταλαιπωρεί τον πολίτη. Και έπειτα βλέπουμε και πώς θα το μειώσουμε στις αυτοδιοικητικές του 2023.
