Τον τελευταίο καιρό Δήμαρχοι, Δημοτικοί Σύμβουλοι και μέλη «Επιτροπών Αγώνα» συνεχώς εμμένουν σε αιτιάσεις ότι «τα αιολικά πάρκα είναι ασύμβατα με τη κτηνοτροφία, την μελισσκομία, ότι θα καταστραφούν τα βοσκοτόπια και οι μελισσότοποι, ότι θα πρέπει να απομακρυνθουν οι κτηνοτρόφοι και οι μελισσοκόμοι από τα βουνά, ότι δε θα μπορούν να βόσκουν τα ζώα, θα περιφραχτεί το βουνό και δεν θα επιτρέπεται η πρόσβαση, αποτελεί ταφόπλακα για την κτηνοτροφία, για την ορεινή κτηνοτροφία της περιοχής κ.α»
Η αλήθεια όμως είναι εντελώς διαφορετική και προκαλεί εντύπωση το μέγεθος της παραπληροφόρησης και η έλλειψη λογικών επιχειρημάτων.
Ίσως η καλύτερη απόδειξη είναι η επίσκεψη σε ένα υφιστάμενο αιολικό πάρκο για να μπορέσει να δει κανείς ότι συνεχίζονται (αν όχι έχουν αυξηθεί) οι χρήσεις γης που υπήρχαν και πριν την εγκατάσταση του αιολικού πάρκου.
Η συντριπτική πλειοψηφία των αιολικών πάρκων στον ελλαδικό χώρο, εγκαθίσταται σε απομονωμένες ορεινές περιοχές που δε χρησιμοποιούνται για καλλιέργεια, ενώ αρκετά συχνά χρησιμοποιούνται για βοσκή.
Η βόσκηση των ζώων μπορεί να συνεχιστεί δίχως πρόβλημα, ακόμα και εντός του χώρου του αιολικού πάρκου, αφού ο χώρος δεν περιφράσσεται. Σε πολλά αιολικά πάρκα στη χώρα βόσκουν αγελάδες και αιγοπρόβατα χωρίς κανένα πρόβλημα, ενώ η οδοποιία έχει βοηθήσει στη μεταφορά περισσοτέρων ζώων αλλά και στη διευκόλυνση των κτηνοτρόφων στη μεταφορά νερού, τροφής και γάλακτος.
Χαρακτηριστικά, σε αιολικά πάρκα έχει παρατηρηθεί ότι οι ανεμογεννήτριες γίνονται πόλος έλξης αιγοπροβάτων και αγελάδων που επωφελούνται από τη δροσιά της σκιάς που προσφέρουν οι πύργοι τους.
Κατά τη χωροθέτηση ενός αιολικού πάρκου, έχει υπολογιστεί ότι μόλις 1% έως 3% της συνολικής του έκτασης καταλαμβάνεται μόνιμα από τις ανεμογεννήτριες (υπόγειες βάσεις πυλώνων). Αν εξαιρεθεί η έκταση που απαιτείται για την οδοποιία (προσπέλασης και εσωτερική), τότε η υπόλοιπη έκταση εξακολουθεί να είναι διαθέσιμη για άλλες χρήσεις. Συνεπώς, οι επιπτώσεις στις υφιστάμενες χρήσεις από την εγκατάσταση και τη λειτουργία, ως προς τη μόνιμη κατάληψη έκτασης, είναι ασήμαντες.
Eίναι σημαντικό να τονιστεί ότι το γήπεδο εγκατάστασης για το αιολικό πάρκο έχει καθαρά αδειοδοτικό ρόλο (αποστάσεις μεταξύ ανεμογεννητριών και μέγεθος πολυγώνου όπως ορίζονται απο το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ και τον Ν.4685/2020). Εντός αυτού του γηπέδου εγκατάστασης μπορούν να χωροθετηθούν οι ανεμογεννήτριες και υπάρχει η δυνατότητα να αναχωροθετηθούν. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω το 1-3% αυτής της έκταση ουσιαστικά χρησιμοποιείται για τη θεμελίωση των ανεμογεννητριών και την οδοποιία.
Επιπλέον, τα αιολικά πάρκα αναπτύσσονται, συνήθως, μακριά από οικισμούς και ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν υφίστανται οι συνθήκες που θα επέβαλλαν τη διερεύνηση λήψης μέτρων ειδικού χαρακτήρα, για τη χωροθέτησή τους σε συνάρτηση με το οικιστικό περιβάλλον.
Η αιολική ενέργεια δεν εμποδίζει τις γεωργικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες. Περίπου το 99% της γης που φιλοξενεί ένα αιολικό πάρκο είναι διαθέσιμο για άλλες χρήσεις. Διάφορες αγροτικές δραστηριότητες μπορούν να συνεχίζονται μέχρι τις βάσεις των ανεμογεννητριών, αφού τα θεμέλια τους είναι κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι τα αιολικά πάρκα επιβαρύνουν τη γεωργία ή την κτηνοτροφία [1].
Ενδεικτικά και για λόγους σύγκρισης, αναφέρουμε ότι για την παραγωγή ενέργειας από έναν σταθμό ηλεκτροπαραγωγής που καίει άνθρακα απαιτείται έως και 4,5 φορές μεγαλύτερη έκταση απ’ αυτή που απαιτείται για να καλυφθούν οι ίδιες ενεργειακές ανάγκες με αιολική ενέργεια [2]. Ο υπολογισμός αυτός έγινε λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τις τεράστιες εκτάσεις γης που δεσμεύονται κατά την εξόρυξη άνθρακα και αφορά τον κύκλο ζωής μιας τυπικής μονάδας παραγωγής ενέργειας που είναι περίπου 30 χρόνια.
Όσον αφορά τα αιολικά πάρκα στην Ελλάδα, πρέπει να τονίσουμε ότι στη μεγάλη τους πλειοψηφία εγκαθίστανται σε ορεινές θέσεις με αραιή θαμνώδη βλάστηση, η οποία οφείλεται, ως ένα βαθμό, ακριβώς στις επικρατούσες ανεμολογικές συνθήκες (δηλαδή στις υψηλές ταχύτητες του ανέμου). Η παρουσία υψηλής βλάστησης σε μία περιοχή (συστάδες δένδρων και δασώδεις εκτάσεις) δεν προσφέρεται για εκμετάλλευση αιολικού δυναμικού, δεδομένου ότι επιβραδύνει τη ροή του ανέμου στα συνήθη ύψη του ρότορα της ανεμογεννήτριας, πράγμα που καθιστά τις θέσεις αυτές μη ελκυστικές για την εγκατάσταση αιολικών πάρκων.
Oπότε κατηγορίες για κόψιμο χιλιάδων δέντρων δεν έχουν καμία βάση. Για κάθε αιολικό πάρκο υπάρχουν μελέτες αποκατάστασης του τοπίου και αναδάσωσης σύμφωνα με τη νομοθεσία και την επίβλεψη των Δασικών Αρχών (ΦΕΚ3302Β/09.12.2014).
Η συνήθης χρήση γης στις θέσεις εγκατάστασης αιολικών πάρκων είναι η βοσκή αιγοπροβάτων. Σπανιότερα, στις θέσεις αυτές εντοπίζονται ίχνη εγκαταλελειμμένων καλλιεργειών μικρής απόδοσης. Επειδή δεν απαιτείται η περίφραξη της έκτασης εγκατάστασης των ανεμογεννητριών, αφού το σύνολο του εξοπλισμού τους είναι απροσπέλαστο και προστατευόμενο, όλες οι υφιστάμενες χρήσεις γης μπορούν να συνεχιστούν χωρίς εμπόδια [1].
Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι τα αιολικά πάρκα δεν προκαλούν σημαντικές αλλαγές στις χρήσεις γης και το οικιστικό περιβάλλον της περιοχής όπου εγκαθίστανται.
Από την ανάλυση μεγάλων χρονοσειρών ανεμολογικών δεδομένων διαπιστώθηκε ότι ο άνεμος αποκτά δυνατότητα εκμετάλλευσης, κατά κανόνα, στις βουνοκορφές. Είναι χαρακτηριστικό πως η ισχύς του ανέμου μεταβάλλεται σημαντικά, ανάλογα με την μικρο-μορφολογία του εδάφους, και ακόμη και σε μικρές αποστάσεις από την έκταση εγκατάστασης καθίσταται μη εκμεταλλεύσιμος.
Έτσι, ο χώρος εγκατάστασης των αιολικών πάρκων δεν εμπλέκεται άμεσα με περιοχές δομημένου περιβάλλοντος. Επομένως, δεν τίθεται θέμα αλλοίωσης του αρχιτεκτονικού ιδιώματος της ευρύτερης περιοχής όπου κατασκευάζεται ένα αιολικό πάρκο.
Tέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι η περιβαλλοντική αδειοδότηση των αιολικών πάρκων πραγματοποίειται μέσω γνωμοδοτήσεων πλήθους υπηρεσιών. Επιπλέον τηρούνται τα ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ των οικείων Δήμων αλλά και ο Χωροταξικός Σχεδιασμός της Περιφέρειας.
Βιβλιογραφία:
- GreenPeace – Αιολική Ενέργεια ή Κλιματικές Αλλαγές; http://ns2.rae.gr/old/K2/greenpeace.pdf, [πρόσβαση στις 10 Απριλίου 2021]
- European Commission, 1999. A plan for Europe: Wind Energy – The Facts., pp. 78, 142-153. Belgium: European Communities.
