Οι ριζικές αλλαγές στη νοοτροπία και την αντίληψη των πολιτών σχετικά με τη θέση τους μέσα στην πόλη και την ευθύνη τους απέναντί της είναι ίσως το μεγάλο –και πιο δύσκολο- στοίχημα για να πάνε οι ζωές μας παρακάτω και να γίνουν καλύτερες. Η συμμετοχή μας στη λήψη αποφάσεων, που καθορίζουν την καθημερινότητά μας, θα έπρεπε να είναι το κύριο ζητούμενο για όλους μας, ωστόσο οι περισσότεροι από μας τη θεωρούμε προσχηματική και συνεπώς μάταιη, γι’ αυτό και μένουμε αδρανείς. Όχι όμως απαθείς, κάθε φορά που στη γειτονιά μας μια λακκούβα σχηματίζεται, μια λάμπα καίγεται, ένας κάδος ξεχειλίζει από σκουπίδια. Το πάθος μας βέβαια δεν μας σηκώνει από την καρέκλα, εξαντλείται σε αναθέματα, παράπονα στα όρια γκρίνιας και απειλές σχετικά με την ψήφο μας στις επόμενες εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αλλά κι εκείνη, με τη σειρά της, διά των αντιπροσώπων της έχει φτιάξει αντανακλαστικά βραχείας ισχύος σε κάθε αίτημα-παράπονο-διαμαρτυρία. Συντηρώντας και ενισχύοντας την ατομικιστική –σχεδόν ναρκισσιστική- αντίληψη του δημότη σχετικά με τα όρια της παρέμβασής του στα κακώς ή καλώς κείμενα στην πόλη του, ανταποκρίνεται μονομερώς και αποσπασματικά σε κάθε έκκλησή του, που σπάνια -έως ποτέ- αφορά κάτι μακροπρόθεσμο και συλλογικό. Η λάμπα που καίγεται και πρέπει να αποκατασταθεί φωτίζει την πόρτα του σπιτιού του, η λακκούβα χάσκει ανοιχτή στον δρόμο τον οποίο διασχίζει καθημερινά με το όχημά του, ο κάδος ξεχειλίζει κάτω από το μπαλκόνι του. Απρόθυμη να καλέσει τους δημότες σε έναν ουσιαστικό διάλογο, σε μια διαβούλευση σχετικά με τις παρεμβάσεις ή τις βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν στη γειτονιά, στην περιοχή, στην πόλη του, επιτείνει τη δυσπιστία του δημότη και επιτρέπει στον φαύλο κύκλο μικροπολιτικής και μικρόκοσμου να συνεχίζεται.
Τα νέα όμως δεν είναι καλά ούτε για τον δήμο Ιωαννιτών και την αρχή που κάθε φορά τον διοικεί, ούτε για τους δημότες του. Ο Βασίλης Φλούδας, Υποψήφιος Διδάκτορας Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Προϊστάμενος Τμήματος Προγραμματισμού και Ανάπτυξης Δήμου Ιωαννιτών, πραγματοποίησε με τη μέθοδο του online ερωτηματολογίου έρευνα στην οποία συμμετείχαν 550 Γιαννιώτες και τα αποτελέσματά της παρουσίασε συνοπτικά τη Δευτέρα το απόγευμα στα Παλιά Σφαγεία, στο πλαίσιο του workshop συμμετοχικού σχεδιασμού αστικού χώρου. Από αυτή προκύπτει ότι 8 στους 10 δημότες δεν είμαστε ευχαριστημένοι από την πόλη μας –τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια. Δεν είμαστε ικανοποιημένοι από την αστική συγκοινωνία, από την ποιότητα ζωής και τις ευκαιρίες εργασίας, από τις υποδομές της, την καθαριότητά της, τη φιλοξενία των προσφύγων, την αποδοχή της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, τις παρεχόμενες από τον δήμο υπηρεσίες. Εν συγκρίσει με άλλες ευρωπαϊκές επαρχιακές πόλεις μάλιστα, βρισκόμαστε σχεδόν στον πάτο της κατάταξης των ευχαριστημένων δημοτών. Μόνη φωτεινή εξαίρεση, η ασφάλεια που νιώθουμε να κυκλοφορούμε στους δρόμους της τη νύχτα και το παράδοξο γεγονός ότι μας αρέσει που ζούμε στα Γιάννενα, παρόλα ταύτα. Επιπροσθέτως –και ίσως το σημαντικότερο στοιχείο που ανέδειξε η έρευνα- 9 στους 10 δημότες πιστεύουμε ότι ο δήμος δεν ενισχύει τον πολίτη να συμμετάσχει στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για θέματα που αφορούν τον δημόσιο χώρο. Ελπιδοφόρα πολύ όμως είναι η πρόθεση του 80% των ερωτώμενων να λαμβάνει μέρος σ’ αυτή, ενώ 264 από τους 550 απάντησαν θετικά στην πρόσκληση των διοργανωτών να συμμετάσχουν στο εργαστήριο συμμετοχικού σχεδιασμού αστικού χώρου, που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα το απόγευμα στον πολιτιστικό πολυχώρο «Δημ. Χατζής». Μπορεί να ήρθαν οι 72 από αυτούς, εντούτοις ο αριθμός είναι ούτως ή άλλως υψηλός για workshop και πολύ ευοίωνος για τη συνέχεια της διαδικασίας.
Μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, το κοινό παρακολούθησε τις πολύ ενδιαφέρουσες, σύντομες και περιεκτικές ομιλίες των προσκεκλημένων που επικεντρώθηκαν στις πρακτικές συμμετοχικών διαδικασιών, και συγκεκριμένα της καθηγήτριας του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Πολυξένης Μάντζου με τίτλο «Co-lab city», του Γιώργου Μελισσουργού συντονιστή Προγραμμάτων Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας στο ‘Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ στο Γραφείο Θεσσαλονίκης, με θέμα «Συν-σχεδιασμός Πολιτικών σε Επίπεδο Δήμου για την ΚΑΛΟ: Το παράδειγμα της Βαρκελώνης» και του αρχιτέκτονα – πολεοδόμου και μέλους του Συνεταιρισμού Εργαζομένων Commonspace Θάνου Ανδρίτσου που μας μίλησε για τις εγχώριες και διεθνείς εμπειρίες- νέες προκλήσεις στον από κοινού σχεδιασμό της πόλης και του δημόσιου χώρου.
Στο τρίτο μέρος του εργαστηρίου –πολύ ενδιαφέρον, γιατί ήταν βιωματικό και στην πράξη συμμετοχικό- σχηματίστηκαν μικρές ομάδες γύρω από τρία τραπέζια. Σε καθένα συζητούνταν διαφορετική θεματική ενότητα –«Δήμος και συμμετοχικές διαδικασίες», «Αστικός σχεδιασμός στις ελληνικές πόλεις», «Κινητικότητα στα Ιωάννινα»-, ενώ εκ περιτροπής συμμετείχε κάθε μία από τις τρεις ομάδες πολιτών, που τυχαία σχηματίστηκαν, με προτάσεις, παρεμβάσεις, επισημάνσεις, ενστάσεις και προβληματισμούς. Όλα αυτά καταγράφηκαν πάνω σε πολύχρωμα post it και στο χαρτί που σκέπαζε τα τραπέζια. Κι εκκρεμεί ακόμη να ψηφιστεί από τους παρευρισκόμενους η πρόταση που άρεσε περισσότερο για κάθε μία από τις τρεις προαναφερθείσες ενότητες.
Η μαγιά φτιάχτηκε, τα πρώτα βήματα έγιναν. Η ομάδα τον επόμενο καιρό θα αρχίσει να σχηματίζεται, να αποκτά οντότητα και ουσία, να μαθαίνει εμπειρικά και επίμονα πώς μπορεί να διαδραματίσει ρόλο καθοριστικό, προκειμένου να βελτιώνεται καθημερινά η ποιότητα της ζωής όλων μας, με τη συμμετοχή και συν-ευθύνη μας, όχι ερήμην μας. Στόχος της και δευτερογενές όφελος όλων μας, οι προτάσεις της και η συμμετοχή της στον σχεδιασμό μιας ανθρώπινης και φιλικής στους κατοίκους της πόλης να αποτελέσουν συνάμα και ένα εργαλείο στα χέρια της τοπικής αυτοδιοίκησης, που οφείλει να αφουγκράζεται και να λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις ανάγκες των κατοίκων μιας πόλης που ονειρεύεται -και σχεδιάζει- να γίνει καλύτερη.
