Το ζήτημα της στέγασης έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια σε ένα σημαντικό πρόβλημα, στα μεγάλα αστικά κέντρα κυρίως, με την κυβέρνηση να το αναγνωρίζει και να προχωρά σε ενέργειες, όπως το πρόγραμμα «Σπίτι μου».
Συσσωρευτικά, από το 2016 ως το 2022 οι τιμές οικιστικών ακινήτων έχουν αυξηθεί κατά 14% περισσότερο σε σχέση με τον ρυθμό αύξησης, ο οποίος θα δικαιολογείτο βάσει της εξέλιξης των μακροοικονομικών μεγεθών της ελληνικής οικονομίας, γεγονός που οδήγησε σε σχετική μελέτη της Τράπεζας Πειραιώς και το συμπέρασμα ότι «οι εξελίξεις στην ελληνική οικονομία τα χρόνια της κρίσης και της ύφεσης έχουν δημιουργήσει μια σημαντική ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης οικιστικών ακινήτων, η οποία δυστυχώς θα είναι δύσκολο να γεφυρωθεί σε βραχυχρόνιο ορίζοντα».
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της μελέτης, η κατασκευαστική δραστηριότητα έφτασε στο απόγειό της το 2005 με την έκδοση 66.000 οικοδομικών αδειών, οι οποίες αντιστοιχούσαν σε 195.000 κατοικίες. Έκτοτε η πτώση ήταν συνεχής, με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα κατασκευαστικής δραστηριότητας την περίοδο 2012 και ύστερα, με ετήσια έκδοση αδειών που αντιστοιχεί σε 16.000 κατοικίες κατ’ έτος. Συνακόλουθα, μεταξύ της απογραφής 2001-2011 καταγράφεται αύξηση του αριθμού των κατοικιών κατά 917.000, ενώ την επόμενη δεκαετία 2012-2022 υπολογίζουμε ότι προστέθηκαν μόνο 155.000. Ταυτόχρονα, από την πλευρά της ζήτησης την περίοδο 2001-2011 καταγράφεται αύξηση του αριθμού των νοικοκυριών κατά 582.000, ενώ από το 2012 έως το 2022 υπολογίζουμε τη δημιουργία μόνο 197.000 νοικοκυριών. Επιπρόσθετα όμως ένα νέο χαρακτηριστικό, που έχει προκύψει τα τελευταία χρόνια, είναι η αύξηση της ζήτησης κατοικιών λόγω βραχυχρόνιας μίσθωσης. Η ζήτηση αυτή, η οποία δρα προσθετικά στη ζήτηση για στέγαση στα εγχώρια νοικοκυριά, ανέρχεται πλέον σε 170.000 κατοικίες.
Συμπερασματικά, λοιπόν, η ανισορροπία, που εντοπίζει η μελέτη, δεν είναι παρά προϊόν της απόστασης ανάμεσα στις 155.000 νέες κατοικίες, που υπολογίζουμε ότι κατασκευάστηκαν τα τελευταία 10 χρόνια από τη μια, και της συνολικής ζήτησης για 367.000 νέες κατοικίες. «Αυτό λοιπόν το έλλειμμα προσφοράς έναντι ζήτησης κατά περίπου 212.000 κατοικίες είναι που έχει δημιουργήσει μια συσσωρευτική αποτίμηση των τιμών κατοικιών 14% πέρα και πάνω από την αύξηση που δικαιολογεί το επίπεδο ανάπτυξης των εισοδημάτων. Δεδομένου δε του μεγέθους του χάσματος μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, οι ρυθμοί αύξησης των τιμών των κατοικιών αναμένεται να μετριασθούν αλλά όχι να περάσουν σε αρνητικό πρόσημο», αναφέρεται στη μελέτη.
Μεγαλύτερη η ζήτηση από την προσφορά
Αντίστοιχη είναι η εικόνα για την σχέση προσφοράς και ζήτησης και στην περιοχή των Ιωαννίνων, σύμφωνα με τον Σύλλογο Μεσιτών Ιωαννίνων, που έθεσε το θέμα και στη συνάντηση με την υφυπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, βουλευτή Ιωαννίνων Μαρία Κεφάλα, καταθέτοντας μάλιστα και προτάσεις.
«Δεν έχουμε διαθέσιμα ακίνητα, γι’ αυτό είναι αναμενόμενο να αυξάνονται ενοίκια. Υπάρχουν ακίνητα σε funds, υπάρχουν ζητήματα πολυϊδιοκτησίας κ.ά.. Κάτι πρέπει να γίνει για να αυξηθούν τα διαθέσιμα ακίνητα και να μειωθεί το κόστος στέγασης», σημείωσε ο πρόεδρος του Συλλόγου Θεόδωρος Μπάσιος.
Οι προτάσεις του Συλλόγου έχουν ως στόχο τη βελτίωση και τοπική «προσαρμογή» πρωτοβουλιών, που έχει λάβει η κυβέρνηση για το ζήτημα της στέγασης. Μια σημαντική πρωτοβουλία προς αυτή την κατεύθυνση ήταν το πρόγραμμα «Σπίτι μου», με την προθεσμία αιτήσεων να έχει ολοκληρωθεί.
Στην Ήπειρο, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας έως τις 30 Νοεμβρίου 2023, είχαν εγκριθεί 307 δάνεια, συνολικής αξίας 32.287.100 ευρώ. Σε ολόκληρη τη χώρα εγκρίθηκαν 9.702 δάνεια συνολικού ποσό 1,24 δισ. ευρώ περίπου.
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα αφορούσε νέους από 25-39 ετών, για την απόκτηση ακινήτου με ευνοϊκούς όρους δανειοδότησης. Προϋποθέσεις ήταν τα ακίνητα να είναι αξίας έως 200.000 ευρώ, έως 150 τ.μ. και παλαιότητας τουλάχιστον 15 ετών κατά τον χρόνο της αγοράς.
Ο Σύλλογος, σε περίπτωση επαναπροκήρυξης του προγράμματος, προτείνει τη διεύρυνση των ηλικιακών περιορισμών, πέραν των 39 ετών που κρίνονται άδικοι, τη δυνατότητα αγοράς και νεότερων ακινήτων, την αύξηση του ποσού του δανείου από το όριο των 150.000 ευρώ, αλλά και τη δυνατότητα ακόμη και ανέγερσης ακινήτου.
Ένα ακόμη πρόγραμμα που αναμένεται να «τρέξει», από την ΔΥΠΑ, είναι αυτό της Κοινωνικής Αντιπαροχής. Δέκα επιλεγμένα οικόπεδα σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, ιδιοκτησίας της ΔΥΠΑ, θα παραχωρηθούν προς ιδιώτες, χωρίς το Δημόσιο να χάνει την κυριότητα της γης. Από τα σπίτια που θα χτιστούν από τεχνικές εταιρείες, τα μισά θα διατεθούν για εμπορική αξιοποίηση και τα υπόλοιπα θα δοθούν με χαμηλό ενοίκιο για κοινωνική στέγαση.
Στα Γιάννενα η ΔΥΠΑ δε διαθέτει αντίστοιχο οικόπεδο, σύμφωνα με τον κ. Μπάσιο, με τον Σύλλογο να προτείνει να εξευρεθεί πιθανά οικόπεδο ιδιοκτησίας άλλων φορέων του Δημοσίου, ή εκτάσεις αγνώστου ιδιοκτησίας, που θα επέλθουν στο Δημόσιο με τη λήξη των ενστάσεων από το Κτηματολόγιο.
Και για την αιθαλομίχλη
Τέλος, μία ακόμη πρόταση αφορά στο πρόγραμμα «Ανακαίνιση», το οποίο τρέχει από τις αρχές του έτους, με στόχο να αντιμετωπιστεί και το πρόβλημα της αιθαλομίχλης, που αντιμετωπίζει έντονα το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων.
Η πρόταση του Συλλόγου είναι να προσαρμοστεί στα υψηλότερα ποσοστά επιδότησής η μετάβαση σε αντλίες θερμότητας για τις περιοχές της Ελλάδας, που υπερβαίνουν τα επιτρεπτά όρια αιθαλομίχλης, όπως συμβαίνει και στα Γιάννενα.
