Κάθε φορά που περνώ μέσα από τα στενά όμορφα δρομάκια του Κάστρου, τον μνημονεύω μέσα μου τον καθηγητή μου, τον γιαννιώτη ζωγράφο Γιώργο Καζάκο. Ο καλός μου δάσκαλος στη Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία, ο συντοπίτης ζωγράφος από τον ομφαλό του Κάστρου καταγόμενος, όπως μας έλεγε, μπορεί να μην εμφύσησε σε πολλούς από μας την αγάπη για την τέχνη του, γιατί δεν έπιανε το… ξεράδι μας, αλλά μας μύησε στη λογοτεχνία, όπως ομολογούμε πολλοί δάσκαλοι. Τον Φώτη Κόντογλου τον γνωρίσαμε από εκείνον και ως ζωγράφο και ως συγγραφέα. Γι’ αυτό και προχθές την Κυριακή το πρωί, περνώντας έξω από το σπίτι του καθηγητή ερχόταν συνέχεια στον νου μου τούτη η παράγραφος από το εμβληματικό βιβλίο του Κόντογλου «Πέδρο Καζάς και βάσανα», θεωρώντας κι εμείς ότι είμαστε βασιλιάδες στον τόπο μας: «Εδώ στο νησάκι μου είμαι βασιλιάς. Περπατώ με μεγάλα βήματα, είμαι στο κέφι και καταλαβαίνω τον θεό και τους προγόνους να μου κρατάνε συντροφιά. Σηκώνομαι πολύ πρωί και κάνω έναν μικρό περίπατο γύρω και πάνω από τον παράξενο και μεγάλο βράχο…».
Του Φώτη Κόντογλου
Η μια σκέψη φέρνει την άλλη. Συνειρμικά έρχεται μπροστά μου το άρθρο του Κώστα Γεωργουσόπουλου, που διάβασα στα Νέα στις 4 Μαΐου «Ιστορία θεάτρου», όπου ο κριτικός θέατρου αναφέρεται στον μεγάλο θεατράνθρωπο Κάρολο Κουν χαρακτηρίζοντάς τον αυτοδίδακτο λόγιο. Καθώς σκιαγραφεί την προσωπικότητα και το έργο του, φωτίζει και μια άλλη αποσιωπημένη παράμετρο της εργασίας του Κουν. Τη σχέση του με τη λαϊκή τέχνη και τα δημοτικά άσματα. Κι εδώ αναφέρεται στον Σίμωνα Καρρά, στον Μακρυγιάννη και στον Φώτη Κόντογλου ως έξοχο συνεχιστή του ύφους ημερολογίων καταστρώματος και λαϊκών αφηγήσεων των παραμυθάδων της Μικράς Ασίας. Κι εμείς εδώ στον Ηπειρωτικό Αγώνα κρατάμε ως φόρο τιμής στη μνήμη του τη δημοσίευση του πορτρέτου του στη στήλη Άσπρο-Μαύρο το 2019, καθώς και προσωπική του φωτογραφία από τις Κυδωνίες (Αϊβαλί) της Μικράς Ασίας, όπου γεννήθηκε και έζησε. Οι φωτογραφίες ήταν από το αρχείο δικής μας οικογένειας της Ευαγγελίας Κατσαρού, με την οποία τον συνέδεαν άρρηκτες σχέσεις φιλίας.
Ο κερασόκηπος του αρχοντικού μας
Αν τύχει να περάσετε από την αυλή του αρχοντικού Πυρσινέλλα και η πόρτα είναι ανοιχτή και μπείτε μέσα, θα σας πάρουν οι μυρωδιές από το χαμομήλι που φυτρώνει άφθονο ανάμεσα από το χορτάρι του. Αν κοιτάξετε προς τα πάνω, θα αντικρίσετε τα κλαδιά δυο κερασιών κατάμεστα από καρπούς, που ήδη άρχισαν να κοκκινίζουν. Στα μέσα της καραντίνας είχαμε φωτογραφίσει τις δυο κερασιές μέσα στα άνθη τους ολόλευκες και την Κυριακή ο φακός τις απαθανάτισε γεμάτες με τον καρπό τους. Η εικόνα τους μας θύμισε τις κερασιές σε ένα χωριό της Αστάνα, της πρωτεύουσας του Καζακστάν, όπου οι κάτοικοι γιορτάζουν την ανθοφορία τους με ολοήμερες γιορτές και φαγητό στην ύπαιθρο. Μας θύμισε επίσης τον «Βυσσινόκηπο» του Τσέχωφ, όπως τον παρουσίασε ο Μιχάλης Κακογιάννης στην ομώνυμη ταινία, που παρουσίασε το Κανάλι της Βουλής.
Ναός της μουσικής και κούμπλα
Αλλά θα σας πάω τώρα και στις κουμπλιές του ονομαζόμενου κτήματος Τσελίκη στην οδό Δομπόλη. Μπορείτε να πάτε τη βόλτα σας εκεί, καθώς τα απογεύματα στον παραλίμνιο γίνεται ο χαμός από οικογένειες που βγαίνουν με τα παιδάκια τους, λόγω της απαγόρευσης διέλευσης αυτοκινήτων μετά τις 5 το απόγευμα. Δεν είναι κακό αυτό βέβαια. Αλλά δεν είναι καθόλου κακή ιδέα να πραγματοποιήσετε τη διαδρομή στη Δομπόλη κι αφού φτάσετε ως το πάρκο ηρώων του Πολυτεχνείου, να επιστρέψετε από τη λεωφόρο Δωδώνης. Ο χώρος απέναντι από το παλιό πανεπιστήμιο από τη μια μεριά γέμισε από πράσινο και η δροσερή αύρα σας χαϊδεύει το πρόσωπο. Αυτή η οργιώδης βλάστηση προφανώς έκρυψε τα σκουπίδια κι έτσι να κάνετε το χέρι, θα φτάσετε πεντανόστιμα κορόμηλα, κοινώς κούμπλα, που μόλις έδεσαν τον καρπό τους. Δεν σας συστήνω στάση στο παλιό κέντρο διασκέδασης που φέρνει στις σκισμένες και βρώμικες ταμπέλες τρεις ονομασίες σε ένα: «Σούσουρο, Νέο Σούσουρο και Ναός της μουσικής». Η κατάσταση κι εδώ δεν είναι καλύτερη από εκείνη του κτιρίου του πανεπιστημίου, έτσι που βρίσκεται παρατημένος ο χώρος.
Όμως παλιές θύμησες θα σας γυρίσουν πίσω σε κάποια γλέντια σας. Κάτι είναι κι αυτό, τώρα που μας λείπουν.
Η περιπέτεια της μάσκας
Άλλες τις βρίσκουμε πεταμένες στα κράσπεδα έξω από τους κάδους σκουπιδιών, άλλες μαζί με γάντια αφημένες επιμελώς σε έναν τοίχο, λες και θα τις πάρουν πάλι οι άνθρωποι να τις χρησιμοποιήσουν οσονούπω. Μια από τις μάσκες τη βρήκαμε πεταμένη μπροστά από την εφημερίδα, κάτω από παρκαρισμένο αυτοκίνητο, τσαλακωμένη και βρώμικη. Από το παράθυρο παρατηρούμε την περιπέτεια μιας μάσκας στο πρόσωπο πεζών. Ο ένας τη φορά στο αυτί του σαν σκουλαρίκι, ο άλλος στον λαιμό του σαν περιδέραιο. Και ένα τρίτος την έχει στην τσέπη του για ώρα ανάγκης. Ο οδηγός την κρατά κάτω από το στόμα του, αλλά το κορίτσι, που κάθεται απέναντι από τα γραφεία μας στα σκαλιά της πολυκατοικίας, είναι όλα τα λεφτά. Την απομακρύνει ανάλογα με τη στιγμή που θα φουμάρει το τσιγάρο της.
Καλό βράδιασμα, όπως θα έλεγε παλιός Γιαννιώτης.
