Με παρότρυνση μιας γυναίκας του πολιτισμού, της φίλης Ελένης Γκαλντέμη, εφόρου της χορωδίας του Λυκείου Ελληνίδων Ιωαννίνων, έφτασα ως το κατάστημα εργόχειρου της Καλλιόπης Πανταζή στην οδό Ανεξαρτησίας, της γνωστής σε όλη την αγορά ως Πόπης, με το ερώτημα όλη την ώρα να πλανιέται μέσα μου: Κεντoύν οι γυναίκες σήμερα;
Αφορμή στάθηκε η σημαντική διάκριση που έλαβαν εκείνη κι η κόρη της Εύη Λιάπη, στο καθιερωμένο πανελλήνιο φεστιβάλ-έκθεση, που διοργανώθηκε τον Νοέμβρη του 2019 στην Αθήνα, γεγονός που μου το έκανε γνωστό η Ελένη ανακοινώνοντας ότι πήραν το πρώτο βραβείο κεντήματος. Σκέφτηκα πως είναι μια διάκριση σε μια γυναίκα δική μας, που με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο άφησε και εξακολουθεί ως σήμερα να αφήνει το αποτύπωμά της στα Γιάννενα. Οι άνθρωποι του πολιτισμού του μουσείου Μπενάκη, οι οποίοι αποτελούσαν την κριτική επιτροπή και επέλεξαν το εργόχειρό της ως το πρώτο, δεν πέφτουν έξω. Της αξίζει η δημοσιότητα, που η ίδια ποτέ δεν επεδίωξε.
Αμέσως ήρθαν μπροστά μου τα τεύχη του περιοδικού «Φιλόκαλος Πηνελόπη», που κρατώ ακόμη με ευλάβεια ως σήμερα στη βιβλιοθήκη. Τα ξεφυλλίζω και βλέπω στα πρόσωπα των γυναικών εκείνου του καιρού του 1917 όχι την Πόπη μόνο, αλλά όλες εμάς που αρπάζαμε τον καμβά και σχεδιάζαμε με υπομονή και μεράκι πάνω του σταυροβελονιά, κομπλέν και ασπροσκέντια ή αντιγράφαμε σχέδια που βρίσκαμε έτοιμα σε στάμπες. Κι ήρθε ο παραλληλισμός του ονόματός της με τη φιλοκαλία της Πηνελόπης, μόλις πατούσα το κατώφλι του μαγαζιού της, που το έχουν επισκεφτεί πάμπολλες Γιαννιώτισσες.
Απορεί για την απροειδοποίητη επίσκεψη κι απαντά στις ερωτήσεις με χαμόγελο.
Το εξαιρετικό εργόχειρο που κοσμεί τη βιτρίνα του καταστήματος έχει θέμα την πεταλούδα. Απέσπασε το πρώτο βραβείο μεταξύ άλλων 20 που βραβεύτηκαν και τα οποία ξεχώρισαν μέσα από άλλα 330 κεντήματα, όλα δουλεμένα στο χέρι.
«Σκοπός του φεστιβάλ, της έκθεσης αυτής του εργόχειρου με θέμα το κέντημα της πεταλούδας, είναι η δημοσιοποίηση, η ανάδειξη και η διατήρηση της παράδοσης στη σύγχρονη κοινωνία και η μετάδοσή της στις νεότερες γενιές, διατηρώντας την αξία και την κουλτούρα της», μας λέει η Πόπη. Χαρακτηρίζει μάλιστα το συγκεκριμένο φεστιβάλ ως πανηγύρι χαράς.
Είναι μια γυναίκα που τη γνωρίζει η κάθε μια από μας. Όμως δεν γνωρίζουμε ότι η αεικίνητη, η χαμογελαστή Πόπη, που η ζωή δεν της φέρθηκε γενναιόδωρα -αντίθετα τη χτύπησε σκληρά- έχει όρεξη να συνεχίσει. Φοίτησε την πρώτη φορά για δυο χρόνια στο σχολείο δεύτερης ευκαιρίας παίρνοντας το πτυχίο της και ξαναγύρισε φέτος για να συνεχίσει άλλα δυο χρόνια και να διδαχθεί σχέδιο. Μας δείχνει με περηφάνια τον πίνακα ζωγραφικής που φιλοτεχνεί τώρα και που θα διατεθεί μαζί με άλλα έργα για τους σκοπούς της ΕΛΕΠΑΠ. Σε μια άκρη του πάγκου της, και μέσα από το γυάλινο διαχωριστικό που τοποθετήθηκε λόγω πανδημίας, διακρίνουμε το καινούριο της εργόχειρο, που δουλεύει αυτό τον καιρό και είναι μια περίτεχνη μπάντα τοίχου με διπλή βελονιά κομπλέν.
Την κουβέντα μας διακόπτουν οι πελάτισσες, που φθάνουν στο μαγαζί για σχέδια και κλωστές. Κι εκείνη με φόντο τα αμέτρητα καρούλια και τις πολύχρωμες κλωστές ντεμισέ πίσω της, τις εξυπηρετεί. Όσο για μας, φεύγουμε με ένα ερώτημα: Μήπως είναι καιρός να αρχίσουν οι γυναίκες το κέντημα, σαν μια όμορφη ενασχόληση, σαν μια ανάπαυλα στην άχαρη -εν πολλοίς- καθημερινότητά μας;
