Ζητούμενο η ένταξη στην ιστορική μνήμη της πόλης

«Αξίζει τον κόπο ο χώρος αυτός να έχει το μέλλον που του αξίζει στην ιστορική μνήμη της πόλης και θα καλούσαμε τις αρχές της πόλης σε μια σειρά πρωτοβουλιών, που θα αναδείξουν τη δύσκολη κληρονομιά της πόλης των Ιωαννίνων», ανέφερε η αναπληρώτρια καθηγήτρια Μουσειολογίας Εσθήρ Σολομών, η οποία είχε την εποπτεία και τον συντονισμό της έκθεσης «Στα Υπόγεια της Ζωσιμαίας Σχολής: Ένας άγνωστος χώρος κράτησης στα Κατοχικά Γιάννενα», λίγες ώρες πριν τα σημερινά εγκαίνια. Αυτή η δύσκολη κληρονομιά είναι προφανώς, που οδήγησε στη λήθη και στην αποσιώπηση, με αποτέλεσμα ο χώρος να χαθεί από τη μνήμη της πόλης. Ένα τραυματικό παρελθόν, που η πόλη των Ιωαννίνων σταδιακά λησμόνησε μέσα στη δίνη των περιπετειών της μετεμφυλιακής Ελλάδας. Ένα παρελθόν, όμως, που, όπως και άλλες πτυχές της τοπικής ιστορίας, πρέπει να ερευνηθεί και να αποτιμηθεί, καθώς η πορεία προς το μέλλον πρέπει να βασιστεί στη μνήμη, τη γνώση, τον αναστοχασμό και τη συμφιλίωση.
Αυτό πρεσβεύει και η Εσθήρ Σολομών, λέγοντας υπάρχουν πολλοί τρόποι για την επανένταξη του χώρου και της ιστορίας του στη μνήμη της πόλης. «Υπάρχουν πολλοί φορείς, που έχουν και τα εργαλεία και τη γνώση, και βεβαίως το Πανεπιστήμιο, μέσα από όλα τα τμήματα που έχουν εμπλοκή. Εδώ χρειάζονται προφορικοί ιστορικοί, δημόσιοι ιστορικοί, κοινωνικοί επιστήμονες, εικαστικοί δάσκαλοι, άνθρωποι που γνωρίζουν από διδακτική ιστορία, τον ρόλο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που εδώ παραβιάστηκαν με τον πιο κατάφωρο τρόπο», σημείωσε.
Την επιθυμία του να υπάρχει συνέχεια, πέραν της έκθεσης, που θα παρουσιάζεται έως την Τετάρτη 24 Ιανουαρίου, εκφράζει και ο μεταπτυχιακός φοιτητής Σπύρος Νάκας. «Αυτός εδώ ο χώρος είναι το κάτω ενός μεγάλου σχολείου γνωστού από πάνω, αλλά έχει ζωή και το κάτω του. Σε αυτό το υπόγειο πολύ συμπολίτες μας πέρασαν δύσκολα χρόνια. Είναι ευκαιρία να αναδείξουμε το βιωμένο παρελθόν κάποιων συμπολιτών μας . Θέλουμε αυτός ο χώρος να γίνει μνημονικός, να αναδειχθεί η ιστορικότητά του, η σημαντικότητα του και ίσως να είναι η αφορμή για να ξεκινήσει ένας διάλογος τι έγινε όλα αυτά τα χρόνια στα Γιάννενα, πώς προχώρησε η πόλη μας και τι κρατάμε από αυτά», ανέφερε, κάνοντας λόγο για μια μεγάλη πρόκληση, δύσκολα συναισθηματικά διαχειρίσιμη, για όσους εργάστηκαν.
Η έκθεση ρίχνει φως σε άγνωστα και συχνά ανοίκεια γεγονότα, που συνέβησαν στον οικείο χώρο του ιστορικού εκπαιδευτηρίου της Ζωσιμαίας Σχολής, όπου σήμερα στεγάζεται το 1ο Γυμνάσιο Ιωαννίνων. Στα χρόνια της Κατοχής το κτήριο έγινε ένας χώρος κράτησης, όπου αιχμαλωτίστηκαν και βασανίστηκαν άνθρωποι, που συνελήφθησαν στο πλαίσιο εκκαθαριστικών επιχειρήσεων της γερμανικής μεραρχίας «Εντελβάις, πολιτικοί κρατούμενοι, καθώς και ένας μικρός αριθμός μελών της εβραϊκής κοινότητας πριν τον εκτοπισμό τους από τα Γιάννενα και τη μεταφορά τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Η κ. Σολομών έκανε λόγο για ένα πρότζεκτ δημόσιας ιστορίας, που συνδυάζει αρχειακό υλικό από τα ΓΑΚ Ηπείρου και ένα πλούσιο ακόμη υλικό, αποτελούμενο από προφορικές και γραπτές μαρτυρίες, που ενεργοποιείται με πληθώρα τρόπων: με ηχητικά και γραπτά ντοκουμέντα, αλλά και με εικαστικά έργα, που δημιουργήθηκαν από προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς εικαστικούς φοιτητές της Σχολής Καλών Τεχνών. Ζωγραφική, εικαστικά βίντεο, χαρακτικά, εγκαταστάσεις, ψηφιακά ηχοτοπία και άλλα υπομνηματίζουν την επιμελητική διαδικασία και συμμετέχουν στην εκθεσιακή αφήγηση.
«Η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν η συγκέντρωση του αρχειακού υλικού και η συνεργασία με εικαστικούς. Αυτή η πρόκληση μας έκανε να πάμε ένα βήμα πιο πέρα και την ιστορική έρευνα και τη μελλοντική δουλειά μας ως επιμελητές», ανέφερε, από την πλευρά της, η μεταπτυχιακή φοιτήτρια Ελένη Ρίζου.
Την έρευνα, διοργάνωση και επιμέλεια της έκθεσης ανέλαβαν, επίσης, οι μεταπτυχιακοί φοιτητές Φωτεινή Δαλκαβούκη, Νάνσυ Καμαργιάννη, Ευδοξία Καραγιαννοπούλου, Κατερίνα Καρρά και Αγαθή Παππά, σε συνεργασία με τον αναπληρωτή καθηγητή Ψηφιακών Μορφών Τέχνης Νίκο Αρτέμη, τον ΕΔΙΠ-πληροφορικό Νίκο Κωνσταντίνου και τον καθηγητή Ζωγραφικής και κοσμήτορα της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ευάγγελο Γκόκα, ο οποίος κάλεσε την πόλη να επισκεφθεί τον χώρο και υποσχέθηκε και άλλες δράσεις με στόχο την ανάδειξη ιστορικών χώρων της πόλης.
Με εικαστικά έργα συμμετέχουν οι Αιμίλιος Αγόρου, Τάμτα Αντώνοβα, Πολυξένη Αποστολοπούλου, Ιωσηφίνα Αργυρού, Κωνσταντίνος Γκίκας, Κωνσταντίνος Γκώνος, Ανδρομάχη Ζαχαριά, Νένα Κάλπη, Γιάννης Καραγιαννόπουλος, Σωτήρης Κατελάρης, Όλγα Κοσμίδου, Κωνσταντίνα Λύτρα, Ευανθία Παλληκαράκη, Αγαθή Παππά, Κωνσταντίνα Πολίτη, Βασιλική Σιαταρά, Νάγια Σούλη, Ρένος-Φώτης Σίνος, Χριστίνα Σπυροπούλου, Λίζα Στοΐτση, Βάσω Σφαιροπούλου, Λάουρα Τσιάτη, Αναστασία Τσίτσου και Γεωργία Χριστάνα.
Η έκθεση θα λειτουργεί έως την Τετάρτη 24 Ιανουαρίου, τις καθημερινές από τις 5 το απόγευμα έως τις 9 το βράδυ, και το Σαββατοκύριακο από τις 11 το πρωί έως τις 7 το απόγευμα.