Η είδηση δεν είναι καθόλου ευχάριστη. Στον παραλίμνιο πέριξ του Κάστρου πρέπει να κοπούν 14 αιωνόβια πλατάνια, και άλλα τρία στη Λεωφόρο Γράμμου και μέσα στο Κάστρο. Τα δέντρα προσβλήθηκαν από το γνωστό πλέον βακτηριακό έλκος που έχει αρχίσει και αποτελεί μάστιγα και για τα πλατάνια της Ηπείρου. Για την ασθένεια δεν υπάρχει χημική παρέμβαση για την αντιμετώπισή της. Η μόνη λύση είναι η απομάκρυνση των προσβεβλημένων μερών ώστε το βακτήριο να μη μεταδοθεί και στα υπόλοιπα. Είμαστε αναγκασμένοι να προβούμε στο κόψιμο των δέντρων.
Οι ειδικοί επί της φυτοπαθολογίας έχουν έντονες αμφιβολίες για το γεγονός ότι οι βιομηχανίες φυτοφαρμάκων δεν μπόρεσαν ακόμη να φέρουν στην αγορά ένα σκεύασμα που να καταπολεμά το βακτήριο. Το έχουν καταφέρει με σωρεία άλλων μικροοργανισμών που προσβάλλουν τα φυτά. Η φυσιογνωμία όμως του πλατάνου και ο τρόπος χρήσης του από τον άνθρωπο είναι ίσως εκείνα που επέβαλαν την υιοθέτηση της αντιμετώπισης της ασθένειας χωρίς τη χρήση φυτοφαρμάκων.
Ο πλάτανος αφθονεί στις αστικές ζώνες, στις πλατείες των χωριών, στα άλση και τα πάρκα, στις πηγές και τις βρύσες, στις ποταμιές και τις λίμνες… Η κόμη του δέντρου είναι τεράστια. Δεν ήταν δυνατό να υιοθετηθεί καθολικός ψεκασμός με φυτοφάρμακο όταν μέρος του θα έπεφτε ανάμεσα στους ανθρώπους ή στα υδάτινα οικοσυστήματα με όσες συνέπειες αυτό θα επέφερε.
Ακόμη, επειδή πρόκειται για φυλλοβόλο δέντρο και κάποιες μορφές του βακτηρίου μπορούν και επιβιώνουν τη χειμερινή εποχή του λήθαργου, θα χρειαζόταν πιθανότατα ψεκασμός κάθε ένα – το πολύ δύο χρόνια. Όπως γίνεται π.χ. κάθε χρόνο με τις μηλιές, τις κερασιές, τις αχλαδιές…. Μόνο που αυτά τα παραγωγικά δέντρα δεν φύονται ούτε στις πόλεις ούτε στις ποταμιές αλλά καλλιεργούνται σε οπωρώνες εκτός των αστικών ζωνών, και ακόμη, λόγω της σαφώς περιορισμένης κόμης κάνουν πολύ πιο εύκολες τις παρεμβάσεις. Χωρίς αυτό να σημαίνει ασφαλώς ότι οι συγκεκριμένες χημικές παρεμβάσεις είναι ολότελα… αθώες.
Από την άλλη ο πλάτανος δεν είναι ένα οποιοδήποτε δέντρο. Αποτελεί σήμα κατατεθέν για χώρες σαν τη δική μας, περισσότερο κι από την ελιά κατά τη γνώμη μας. Και τούτο γιατί, σε αντίθεση με την ελιά, αναπτύσσεται παντού, από το χαμηλότερο μέχρι το υπαλπικό υψόμετρο. Σηματοδοτεί την πλατεία κάθε χωριού μας, έχει εντυπωσιακή μορφή και είναι μακροβιότατος ώστε συχνά να συνδέεται με γεγονότα του πολύ μακρινού παρελθόντος, όπως π.χ. στην Κω όπου το δέντρο ανάγεται στην εποχή προ του Ιπποκράτη.
Διαβάζουμε γι’ αυτόν στον Όμηρο όπου στην Αυλίδα υπήρχε «κρήνη πλατάνιστος» (Ιλιάδας Β’ 304-305), στον Θεόφραστο όπου επισημαίνεται η ύπαρξη στους Δελφούς γηραιού πλατάνου τον οποίο «… τινές φασί Αγαμέμνονα φυτεύσαι» ή ακόμη στον Παυσανία… και πολλούς άλλους. Δικαιολογείται ως εκ τούτου η θλίψη πολλών συμπολιτών μας για τα πλατάνια του παραλιμνίου. Παρά το γεγονός όμως ότι η παρέμβαση θα μπορούσε να γίνει νωρίτερα και με λιγότερο επώδυνο αποτέλεσμα, εκείνο που μετράει τώρα είναι το «διά ταύτα». Δηλαδή, η άμεση αντικατάσταση των δέντρων που θα κοπούν. Και επ’ αυτού, ας μας επιτραπεί να καταθέσουμε δυο-τρεις σκέψεις.
Είναι σαφές ότι η πρόταση για την επιλογή του είδους ή των ειδών που θα αντικαταστήσουν τα πλατάνια ανήκει στους ειδικούς επιστήμονες και μόνο. Δεν έχει καμία θέση το τι αρέσει σε δημαρχαίους, δημοτικούς συμβούλους κλπ. Ακούμε π.χ. για κάποιο ή κάποια είδη δρυός… Επειδή ζούμε σε μια περιοχή όπου αφθονούν τα φυλλοβόλα δέντρα που το φθινόπωρο με τον αναχρωματισμό των φύλλων μας προσφέρουν μια μοναδικής αισθητικής εικόνα, θα ήταν ίσως σκόπιμο να εξεταστεί η φύτευση περισσότερων του ενός ειδών που θα μπορούν να προσφέρουν την πανδαισία των χρωμάτων.
Τα νέα δέντρα δεν μπορεί να είναι «τσάκνα». Η γεωργική και δασική φυτωριακή τεχνολογία εδώ και πολλά χρόνια έχει πετύχει να καλλιεργούνται σε φυτώρια δέντρα φιλοξενούμενα σε ειδικούς τεράστιους ξύλινους (συνήθως) κάδους. Παραμένουν εκεί για αρκετά χρόνια, αναπτύσσονται σε μεγάλα ήδη δέντρα, και μεταφέρονται και μεταφυτεύονται με ειδικά οχήματα γερανοφόρα. Έχουν γίνει τέτοιες παρεμβάσεις σε αρκετές πόλεις, και την πρωτεύουσα. Πέρα από το αισθητικό αποτέλεσμα, το μεγαλύτερο πλεονέκτημά τους είναι ότι δεν είναι ευαίσθητα στην κακοποίηση. Το κόστος τους είναι κατά πολύ υψηλότερο. Όμως, για μια τόσο περιορισμένη αντικατάσταση, ο δήμος θα μπορούσε να αναζητήσει χορηγούς. Την «υιοθέτηση» π.χ. ενός δέντρου από Επιμελητήρια, πιστωτικά ιδρύματα, Πανεπιστήμιο κλπ.
Τέλος, είμαστε δυστυχώς υποχρεωμένοι να επισημάνουμε ότι όποια μορφή δέντρων και να επιλεγεί, τα πρώτα 4-5 χρόνια έχουν ανάγκη από συστηματική μέριμνα: άρδευση, λίπανση… Κι εδώ είναι που ο δήμος μας πρέπει να ξεκολλήσει από το μηδέν που βρίσκεται και να φροντίσει να πιάσει τουλάχιστον τη βάση. Τουλάχιστον αυτή.
