Το μεγαλείο του δεν το δείχνει κανείς με το να βρίσκεται στο ένα άκρο, αλλά με το ν΄ αγγίζει και τα δυο συγχρόνως.
Blaise Pascal
Μου λέγατε: «Το μεγαλείο της χώρας μου δεν εξαγοράζεται με τίποτα». «Όχι σας έλεγα… Υπάρχουν μέσα που δεν συγχωρούνται. Και θα ‘θελα να μπορώ ν’ αγαπώ τη χώρα μου αγαπώντας συνάμα τη δικαιοσύνη. Δεν θέλω γι’ αυτήν ένα οποιοδήποτε μεγαλείο και προπάντων αυτό του αίματος και του ψεύδους. Βοηθώντας να ζει η δικαιοσύνη θέλω να ζει η χώρα μου». Μου είπατε: «Ελάτε δεν αγαπάτε τη χώρα σας»… Όχι, δεν την αγαπούσα, αν δεν σημαίνει αγάπη το να καταγγέλλουμε ότι δεν είναι δίκαιο μέσα σ΄ αυτό που αγαπούμε…»
…Ήταν ανάγκη να νικήσουμε την αγάπη μας για τον άνθρωπο… αυτή τη βαθιά πεποίθηση που είχαμε ότι καμιά νίκη δεν ανταμείβει, ενώ κάθε ακρωτηριασμός του ανθρώπου είναι οριστικός… Το πνεύμα είναι ανίσχυρο μπροστά στο ξίφος, το πνεύμα όμως ενωμένο με το ξίφος, είναι ο αιώνιος νικητής του ξίφους που σύρεται για λόγου του και μόνο…
…Τι είναι ο άνθρωπος; Αλλά εδώ σταθείτε, γιατί το ξέρουμε. Είναι η δύναμη που καταλήγει πάντοτε στην ανατροπή των τυράννων και των θεών. Είναι η δύναμη του αυταπόδεικτου… Υπάρχει μέσα στο χλευασμό του πολέμου το κέρδος του χλευασμού… Τουφεκίζετε καθημερινά τα πιο καθαρό μας πνεύμα. Γιατί η απερισκεψία σας έχει ωστόσο κάποια πρόβλεψη, αφού ποτέ δεν μάθατε τι χρειαζόταν να διαλέξετε, γνωρίζετε όμως τί πρέπει να καταστρέψετε.
Αλλά σας τόχω πει κιόλας, αν καμιά φορά φαινόμασταν να προτιμάμε τη δικαιοσύνη από τη χώρα μας είναι γιατί θέλαμε ν΄αγαπούμε τη χώρα μας μέσα στη δικαιοσύνη…
…δεν μιλάμε πια την ίδια γλώσσα.
Οι λέξεις χρωματίζονται πάντα από τις πράξεις ή τις θυσίες που υποκινούν, Κι η λέξη πατρίδα σε σας παίρνει αιματηρές και τυφλές ανταύγειες, που μου την κάνουν για πάντα ξένη, ενώ εμείς βάλαμε στην ίδια λέξη τη φλόγα μιας διανόησης, όπου το θάρρος είναι δυσκολότερο, αλλά όπου ο άνθρωπος βγαίνει τουλάχιστο κερδισμένος…
Μιλάτε για την Ευρώπη με τη διαφορά ότι Ευρώπη για σας είναι μια ιδιοκτησία ενώ εμείς νιώθουμε εξαρτημένοι απ’ αυτή… Λέτε Ευρώπη αλλά έχετε στο μυαλό σας γη για στρατιώτες, σιταποθήκες, βιομηχανίες υποταγμένες, κατευθυνόμενη διανόηση… Τούτο με σπρώχνει να πω ότι η Ευρώπη σας δεν αξίζει. Δεν εχει τίποτε να ενώσει ή να εμπνεύσει. Η δική μας είναι μια κοινή περιπέτεια που θα τη συνεχίσουμε, παρά τη θέλησή σας, μέσα στον άνεμο της διανόησης… η τέχνη δεν δημιουργήθηκε για να φέρει συμφορά τον κόσμο… Η πάλη που διεξάγουμε έχει τη βεβαιότητα της νίκης, επειδή έχει την επιμονή των ανοίξεων… με την απουσία κάθε ηθικής, ανθρώπινης ή θείας, οι μόνες αξίες ήταν εκείνες που κυβερνούν το ζωϊκό κόσμο, δηλαδή η βία και η πανουργία…
…Διάλεξα τη δικαιοσύνη για να μείνω πιστός στη γη. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι αυτός ο κόσμος δεν έχει ανώτερο νόημα. Αλλά ξέρω ότι μέσα του κάτι έχει νόημα κι είναι ο άνθρωπος γιατί είναι η μόνη ύπαρξη που απαιτεί να έχει νόημα… Ναι χρειάστηκε να σας ακολουθήσουμε στον πόλεμο, χωρίς να ξεχνάμε την ευτυχία… πασχίζαμε να διαφυλάξουμε στην καρδιά τη θύμηση μιας θάλασσας ευτυχισμένης, ενός αξέχαστου λόφου, το χαμόγελο ενός αγαπημένου προσώπου.
…Είχατε διαλέξει έναν ηρωισμό χωρίς προσανατολισμό διότι είναι η μόνη αξία που απομένει σε έναν κόσμο που έχασε το νόημά του… ο ηρωισμός δεν είναι σπουδαίο πράμα, η ευτυχία είναι πιο δύσκολη… ξεκινήσαμε από την ίδια μοναξιά ότι κι εσείς κι εμείς είμαστε μαζί μ’ όλη την Ευρώπη μες την ίδια τραγωδία της διανόησης. Και παρά αυτό που είστε θα σας διαφυλάξω το όνομα του ανθρώπου. Για νάμαστε πιστοί στην πίστη μας αναγκαστήκαμε να σεβόμαστε σε σας ό, τι δεν σέβεστε στους άλλους… Να γιατί στο τέλος αυτού του αγώνα από την καρδιά αυτής της πόλης που πήρε το πρόσωπο της κόλασης… μπορώ να σας πω… θέλουμε να καταστρέψουμε τη δύναμή σας χωρίς ν΄ ακρωτηριάσουμε την ψυχή σας.
Τα αποσπάσματα είναι από τη μετάφραση της Τατιάνας Τσαλίκη
Την επιλογή έκανε ο Μωυσής Ελισάφ
