Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) υποκαθιστούν τα πιο ακριβά καύσιμα του συστήματος (merit order effect) καθώς μειώνεται το φορτίο που σε άλλη περίπτωση θα αναλάμβαναν οι συμβατικές μονάδες. Αυτό έχει οικονομική αλλά και περιβαλλοντική επίδραση, καθώς συμβάλλει και στη γενικότερη μείωση των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος αφού το κόστος παραγωγής ενέργειας είναι χαμηλότερο από αυτό των ορυκτών καυσίμων.
Πλέον, η αιολική και η ηλιακή ενέργεια έχουν το χαμηλότερο κόστος ηλεκτροπαραγωγής σε σχέση με όλες τις άλλες συμβατικές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ). Δηλαδή τα φωτοβολταϊκά και τα αιολικά πάρκα προσφέρουν ενέργεια με το χαμηλότερο κόστος σε σχέση με τις υπόλοιπες ανανεώσιμες και συμβατικές πηγές ενέργειας με 40 και 41 ευρώ/ΜWh όταν το φυσικό αέριο είναι στα 56 ευρώ/MWh και 109 ευρώ/MWh του άνθρακα (Διάγραμμα 1) [1].
Παρόλα αυτά, στρεβλώσεις στην αγορά ενέργειας με υπέρμετρες επιβαρύνσεις στο ΕΤΜΕΑΡ (ή αλλιώς «τέλος ΑΠΕ») δημιούργησαν αρνητικό κλίμα ιδιαίτερα μέσα στις συνθήκες οικονομικής κρίσης (ενδεικτικά αναφέρεται πως ήταν συνολικά στα 100 εκατ. ευρώ το 2011, αγγίζοντας το 1 δισεκ. ευρώ το 2015, μειώθηκε περίπου στα 870 εκατ. ευρώ το 2017 και το 2018), ενώ μειωμένες χρεώσεις ΕΤΜΕΑΡ ανακοινώθηκαν για το 2019, με τη μείωση να αγγίζει το 20-25%, σε μία προσπάθεια να εξισορροπηθεί η αύξηση των τιμολογίων της ΔΕΗ, καθώς ο Ειδικός Λογαριασμός ΑΠΕ έχει γίνει πλεονασματικός από τα τέλη του 2017.
Τέλος, τα ανταποδοτικά στις τοπικές κοινωνίες για την περίοδο 2010-2014 (5ετία) αποδόθηκαν μόλις το 2017 ενώ το 2018 κανονικοποιήθηκε η σχετική διαδικασία προκειμένου να αποδίδονται πλέον κάθε έτος.
Η τακτική απόδοση αυτών των ποσών (Ειδικό Τέλος ΑΠΕ υπέρ ΟΤΑ 1,7% και 1% υπέρ οικιακών καταναλωτών ρεύματος του ΟΤΑ) συμβάλλει στην κοινωνική διάχυση των οικονομικών οφελών από την ανάπτυξη της καθαρής ενέργειας στις περιοχές εγκατάστασης ΑΠΕ, εκτός από τα προφανή περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα και την αποφυγή ρύπων στην ατμόσφαιρα.
Όπως αναλύθηκε σε άλλο άρθρο, χωρίς τα αιολικά πάρκα ο καταναλωτής στην Ελλάδα θα πλήρωνε υψηλότερο κόστος για την ίδια κατανάλωση ρεύματος. Κατά συνέπεια, το ΕΤΜΕΑΡ δεν μπορεί να απεικονίζει κάποιο επιπλέον κόστος που δημιουργείται εξαιτίας των αιολικών πάρκων, αφού τα αιολικά πάρκα δημιουργούν όφελος για τον καταναλωτή. Άρα, δεν υπάρχει στην πράξη επιδότηση της τιμής πώλησης της ενέργειας που προσφέρουν τα αιολικά πάρκα.
Το Ειδικό Τέλος Μείωσης Εκπομπών Αερίων Ρύπων (ΕΤΜΕΑΡ) καταλήγει στον Ειδικό Λογαριασμό Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΕΛΑΠΕ). Στον ΕΛΑΠΕ συγκεντρώνονται όλοι οι πόροι που προορίζονται για την πληρωμή των παραγωγών από ανανεώσιμες πηγές.
Στη συντριπτική πλειοψηφία τους, οι πόροι προέρχονται από τους καταναλωτές, είτε άμεσα όπως το ΕΤΜΕΑΡ είτε έμμεσα μέσω του κόστους ενέργειας που καταβάλλουν στον προμηθευτή τους ηλεκτρικής ενέργειας. Οι πληρωμές από τον ΕΛΑΠΕ στους παραγωγούς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) αφορούν ενέργεια η οποία έχει ήδη διατεθεί στο σύστημα.
Γιατί τόση σύγχυση γύρω από το ΕΤΜΕΑΡ
Η σύγχυση και η λανθασμένη εντύπωση δημιουργείται επειδή το ΕΤΜΕΑΡ εμφανίζεται χωριστά στον λογαριασμό του καταναλωτή. Ωστόσο, δεν είναι το μοναδικό κονδύλι που περιλαμβάνεται στον λογαριασμό.
Η ενεργειακή νομοθεσία προβλέπει πολλούς διακριτούς λογαριασμούς και πολλαπλές λογιστικές και τεχνικές διευθετήσεις για τον τρόπο που γίνονται οι πληρωμές και η ροή χρημάτων ανάμεσα σε όλους τους παίκτες της αγοράς (καταναλωτές, προμηθευτές, διαχειριστές, παραγωγοί). Ως αποτέλεσμα, το σύστημα υπολογισμού των ροών είναι ιδιαίτερα τεχνικό και πολύπλοκο, και δεν είναι εύκολη η παρακολούθησή του από το ευρύ κοινό.
Επομένως, δεν έχει νόημα να ξεχωρίζουμε ένα μόνο κονδύλι από τον λογαριασμό, διότι πολλά από τα κονδύλια εμπλέκονται μεταξύ τους και αλληλοεπηρεάζονται. Αυτό που έχει σημασία για τον καταναλωτή είναι το συνολικό ποσό που ξοδεύει για ενέργεια, και το συνολικό αυτό ποσό θα ήταν υψηλότερο αν δεν υπήρχαν τα αιολικά πάρκα.
Βιβλιογραφία:
- Lazard’s Levelized Cost of Energy Analysis, Version 13.0, 11/2019, https://www.lazard.com/media/451086/lazards-levelized-cost-of-energy-version-130-vf.pdf [πρόσβαση 22 Μαρτίου 2021], Επεξεργασία διαγράμματος Clayton Aldern / Grist, https://grist.org/climate/we-broke-down-the-last-decade-of-climate-change-in-7-charts/ [πρόσβαση 22 Μαρτίου 2020].
