Φέτος, αυτή η εξερεύνηση συνεχίζεται, εμβαθύνοντας στις ρίζες και στα παρακλάδια αυτής της μουσικής σε όλη την Ελλάδα και στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Το τριήμερο «Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά ’24: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων», που θα πραγματοποιηθεί από τις 28 έως τις 30 Ιουνίου στο Σπίτι της Χάμκως στην Κόνιτσα, με τη συνεργασία του Δήμου Κόνιτσας, εστιάζει επίσης και φωτίζει τον αδιαφιλονίκητο ρόλο που είχαν –και εξακολουθούν να έχουν– οι κοινότητες των Ρομά και οι καλλιτέχνες τους στη δημιουργία αυτής της μουσικής.
Από τις θρυλικές «πλάκες» γραμμοφώνου 78 στροφών με δημοτικά τραγούδια της συλλογής του Christopher King μέχρι μουσικούς και χορευτές από την Ελλάδα και τα Βαλκάνια, προβολές ταινιών του Viktor Gjika και του Νίκου Ζιώγα και εργαστήρια ανοιχτά στο κοινό, οι τρεις μέρες του «Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά ’24» φιλοδοξούν να αποτελέσουν μια καθηλωτική ηχητική και οπτική εμπειρία, που θα μεταμορφώσει όσους και όσες τις παρακολουθήσουν.
Στο φεστιβάλ έχουν προσκληθεί μουσικά συγκροτήματα και τραγουδιστές απ’ όλη την Ελλάδα, την Αλβανία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Βουλγαρία και την Κροατία, για να ερμηνεύσουν και να παρουσιάσουν τη μουσική τους, μαζί με χορευτές και χορεύτριες που θα τους συνοδεύουν. Έχει υπάρξει επίσης ειδική μέριμνα για συνεργασία με χορευτικούς συλλόγους της Ηπείρου. Για κάθε ημέρα των εκδηλώσεων, ο Christopher King θα κάνει μια σύντομη παρουσίαση, βασισμένη σε ηχογραφήσεις του εμπορίου, που έγιναν μεταξύ 1913 και 1958, προερχόμενες από την προσωπική του δισκογραφική συλλογή. Επιπλέον, τις δύο πρώτες βραδιές του τριημέρου (Παρασκευή και Σάββατο) θα γίνει προβολή ταινίας που σχετίζεται τόσο με την περιοχή όσο και με τη μουσική. Οι προβολές αυτές θα πλαισιωθούν μέσα από τοποθετήσεις τόσο του Christopher King όσο και των σκηνοθετών και συγγενών τους.
Ο Christopher King οραματίζεται ένα δημόσιο πρόγραμμα, που θα συνεχίσει να εμβαθύνει την κατανόησή μας για τις μουσικές κουλτούρες της Ελλάδας και των νότιων Βαλκανίων. Πιστεύει ότι η μουσική δεν είναι ένα στατικό, ομοιογενές πράγμα, αλλά αντίθετα ένα σύνθετο, εξελισσόμενο ανθρώπινο φαινόμενο, που δεν έχει σύνορα, καθώς και ότι ο πολιτισμός και η ιστορία μπορούν να κατανοηθούν μέσα από τον φακό της μουσικής.
Το πρόγραμμα
Το πρόγραμμα έχει ως εξής:
Παρασκευή 28 Ιουνίου (20:30–23:30): Ο Christopher King θα ανοίξει το φεστιβάλ, παίζοντας θεματικούς δίσκους 78 στροφών ανδρικής πολυφωνικής μουσικής από την Αλβανία, μια σπάνια ηχογράφηση πίπιζας, μουσική με κλαρίνα από ένα συγκρότημα Τσιγγάνων της νότιας Αλβανίας, άλλα 78άρια, ενώ θα περιγράψει επίσης το πλαίσιο της μουσικής αυτής της πρώτης βραδιάς.
Στη συνέχεια θα εμφανιστούν οι Grupi Lab, έξι πολυφωνικοί τραγουδιστές από την περιοχή της Λιαπουριάς στην Αλβανία με επικεφαλής τον Golik Jaupi, και ο Ηλίας Κακαρούκας με το σχήμα του από το Αγρίνιο (τρεις Ρομά μουσικοί, συνοδευόμενοι από μέλη του Συλλόγου Πανηγυριστών «Ο Άη Σύμιος»).
Θα ακολουθήσει η προβολή της ασπρόμαυρης δραματικής ταινίας “Gjeneral Gramafoni” του Viktor Gjika, που αφηγείται την ιστορία ενός ταλαντούχου κλαρινετίστα και μιας ομάδας μουσικών, οι οποίοι δέχονται πιέσεις να σταματήσουν να παίζουν παραδοσιακή αλβανική μουσική χάριν των δημοφιλών ιταλικών φασιστικών τραγουδιών της εποχής. Η ταινία διαδραματίζεται στο διάστημα της μοναρχικής διακυβέρνησης της Αλβανίας υπό τον βασιλιά Ζογ, ο οποίος τελικά συνθηκολόγησε και παρέδωσε την κυριαρχία της χώρας στην Ιταλία. Προλογίζουν η κόρη του σκηνοθέτη Ester Gjika και ο Christopher King, με τον Δημήτρη Δάλλα να μεταφράζει.
Σάββατο 29 Ιουνίου (20:30–23:30): Ο Christopher King συνεχίζει την αφήγηση για το τριήμερο φεστιβάλ, παίζοντας δίσκους 78 στροφών από την Κροατία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Θεσπρωτία, καθώς και άλλα 78άρια.
Τη σκυτάλη θα πάρουν οι Adam Semijalac και Fige με κροατικά «πειραγμένα» παραδοσιακά και χορωδία, και το συγκρότημα χάλκινων πνευστών από την περιοχή των Πρεσπών στη Βόρεια Μακεδονία Nova Prespa Band με τους μουσικούς από την Ήπειρο Πάνο Σκουτέρη και την Αλβανία Aurel Qirjo.
Το πρόγραμμα της δεύτερης ημέρας ολοκληρώνεται με την προβολή του λυρικού ντοκιμαντέρ «Ενθύμιον | Μια ωδή στην Ήπειρο» του Νίκου Ζιώγα. Στο «Ενθύμιον» μεταφερόμαστε στο Γιρομέρι Θεσπρωτίας τις ημέρες του Πάσχα. Μέσα από τον κινηματογραφικό φακό γινόμαστε παρατηρητές της καθημερινότητας και των ανθρώπων αυτού του μικρού χωριού και αναζητούμε τις ρίζες ενός ξεχωριστού εθίμου. Μέσα από τα τραγούδια, τα λόγια και τους ήχους, οι λιγοστοί του κάτοικοι προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανές τις παραδόσεις και τους θρύλους, και να δώσουν συνέχεια στη ζωή ακόμα και μετά το τέλος της. Μια αποτύπωση, όχι μόνο εθνογραφική, ενός εθίμου που η καταγωγή του χάνεται στον χρόνο, όπου τα έγχρωμα φιλμ του παρελθόντος σμίγουν με το ασπρόμαυρο παρόν και οι ήχοι του κλαρίνου αντηχούν μέσα από τις πέτρες, τα βουνά και τα πρόσωπα. προλογίζουν ο σκηνοθέτης και ο Δημήτρης Χρυσομάλλης, με τον Δημήτρη Δάλλα να μεταφράζει.
Κυριακή 30 Ιουνίου (20:30–23:30): Ο Christopher King κλείνει την αφήγηση του τριήμερου, παίζοντας δίσκους 78 στροφών από τη Μακεδονία, τη Βουλγαρία και άλλες περιοχές. Θα εμφανιστούν ζωντανά η Alkyone με ελληνικά παραδοσιακά τραγούδια και ονειρικό fusion από τη Μακεδονία, καθώς και το κουαρτέτο βιρτουόζων στον ζουρνά Ρομά από τη νοτιοδυτική Βουλγαρία Samir Kurtov.
Η είσοδος θα είναι ελεύθερη με σειρά προτεραιότητας.
Και ένα εργαστήριο
Το «Γιατί ‘ναι μαύρα τα βουνά» περιλαμβάνει και ένα εργαστήριο για το παραδοσιακό τραγούδι της Κροατίας με τη χορωδία Fige, που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 29 Ιουνίου, στις 11 το πρωί, στην πλατεία Παλιάς Αγοράς.
Το κοινό και οι συμμετέχοντες θα μπορέσουν να κατανοήσουν και να αντιληφθούν εννοιολογικά τα στοιχεία του παραδοσιακού τραγουδιού της Κροατίας, και πιο συγκεκριμένα τη φωνητική και μελωδική δομή του. Στόχος είναι να ξεκινήσει η διαδικασία εκμάθησης αυτών των τραγουδιών.
Το εργαστήριο θα ξεκινήσει με μια σύντομη παρουσίαση της χορωδίας Fige, της ιστορίας της, των μεθόδων εργασίας της και του ρεπερτορίου της. Θα ακολουθήσει ζωντανή ερμηνεία δύο παραδοσιακών τραγουδιών από την Κροατία: η προέλευσή τους, τα χαρακτηριστικά των περιοχών από τις οποίες προέρχονται, παρουσίαση των παραδοσιακών ενδυμασιών και των εκδηλώσεων στις οποίες τραγουδιούνταν αυτά τα παραδοσιακά τραγούδια. Εν συνεχεία θα υπάρξει παρουσίαση και συζήτηση σχετικά με το νόημα των στίχων των τραγουδιών και διαδραστική διδασκαλία εκμάθησης παραδοσιακών τραγουδιών για όσους ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν.
Διάρκεια: 90-120 λεπτά | Γλώσσα: Αγγλικά και κροατικά, με μετάφραση στα ελληνικά. Δήλωση συμμετοχής στον σύνδεσμο https://form.jotform.com/241504156529354.