Το αποθετήριο περιέχει ψηφιακά τεκμήρια της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Κόνιτσας και των Δημοτικών Βιβλιοθηκών Αργυροκάστρου και Πρεμετής. Στόχος του προγράμματος «Exploral» είναι να μετατρέψει τις βιβλιοθήκες-σε ψηφιακή και φυσική μορφή- σε σημεία αναφοράς για τους τουρίστες που επισκέπτονται τη διασυνοριακή περιοχή, μέσω της σύνδεσης τουριστικών πληροφοριών με πολύτιμες πληροφορίες που αποκτήθηκαν από γραπτές και προφορικές πηγές.
Παράλληλα, στοχεύει στο να αναγνωριστούν και να προωθηθούν τα κοινά πολιτιστικά σημεία των δύο περιοχών μέσω της μελέτης και ανάλυσης προφορικών μαρτυριών ιστορίας και λαογραφίας, και της σύνδεσής τους με έντυπα τεκμήρια. Το περιεχόμενο των προφορικών μαρτυριών έχει μια επιπλέον συγγενική προστιθέμενη αξία: να συνεισφέρει στην κοινωνική συνοχή, τη δυναμική εξέλιξη και τη βιωσιμότητα της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Μέσα από τη «σύμπραξη» πολιτισμού και τουρισμού, ο εκάστοτε τόπος δύναται να γνωρίσει ανάπτυξη σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό επίπεδο καθώς και βελτίωση της ποιότητας του υπάρχοντος περιβάλλοντος. Πολύ σημαντική στην προσπάθεια αυτή, κρίνεται η ενεργή συμμετοχή των κατοίκων.
Αυτός είναι και ο σκοπός του «Exploral», στο πλαίσιο του οποίου ηχογραφήθηκαν ενδιαφέρουσες προφορικές μαρτυρίες ιστορίας και λαογραφίας, δημιουργήθηκε η εφαρμογή για έξυπνες κινητές συσκευές «EXPLORAL» (διαθέσιμη μέσω του http://exploral.eu), ψηφιοποιήθηκαν έντυπα τεκμήρια, ενώ ανακαινίστηκε η Δημοτική Βιβλιοθήκη Πρεμετής και δημιουργήθηκε ένας πολυχώρος πληροφόρησης στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Κόνιτσας.
Για τις ανάγκες του προγράμματος συστήθηκε διεπιστημονική ερευνητική ομάδα του πανεπιστημίου Ιωαννίνων και των βιβλιοθηκών Κόνιτσας και Πρεμετής με επικεφαλής τον καθηγητή του Τμήματος Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής, ειδικό σε θέματα γραφικών υπολογιστών και ψηφιακής ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς Γιάννη Φούντο, τον καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας ειδικό σε θέματα κοινωνικής λαογραφίας Βασίλη Νιτσιάκο και τη διευθύντρια Δημόσιας Βιβλιοθήκης Κόνιτσας, ειδική σε θέματα επιστήμης της πληροφόρησης Πέρση Ντούλια. Στην ομάδα έργου, με στόχο τη μελέτη του ιστορικού, εθνογραφικού και ευρύτερα πολιτισμικού πλαισίου της διασυνοριακής περιοχής Ελλάδας– Αλβανίας, συμμετείχαν επίσης προγραμματιστές, μηχανικοί λογισμικού, υποψήφιοι διδάκτορες, ιστορικοί και βιβλιοθηκονόμοι.
Κύριο άξονα της έρευνας αποτέλεσε η μελέτη στοιχείων της προφορικής παράδοσης των τόπων, με άξονα τον χώρο ως σημείο αναφοράς στους θρύλους, στα παραμύθια, στα ιστορικά δημοτικά τραγούδια και στην προφορική ιστορία των κοινοτήτων.
Το αποτέλεσμα του ερευνητικού προγράμματος έχει ανταποδοτικά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες που μελετήθηκαν αλλά και για τους ερευνητές, καθώς είναι γνωστό πως οι κοινωνίες προφορικότητας χάνονται χρόνο με το χρόνο εξαιτίας της διαρκούς ερήμωσης, ενώ οι σημερινές γενιές των υπερηλίκων αποτελούν τους τελευταίους φορείς της αφηγηματικής παράδοσης του τόπου τους. Κατά συνέπεια, το υλικό αυτό αποτελεί σημαντική μνημονική παρακαταθήκη, έχοντας παράλληλα σημαντική αρχειακή αξία, καθώς, εκτός από τις αφηγήσεις των κατοίκων, περιλαμβάνει και τεκμηριωτικά στοιχεία για το ερευνητικό πλαίσιο και τους πληροφορητές.
Διαδικτυακή ημερίδα
Στο πλαίσιο του προγράμματος, την Πέμπτη 12 Νοεμβρίου θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακή ημερίδα – συνάντηση, με ώρα έναρξης 10 το πρωί και με δωρεάν συμμετοχή. Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει απαραίτητα να εγγραφούν στον σύνδεσμο https://forms.gle/BLwDJJsYWvxszLYHA.
Η ημερίδα θα ξεκινήσει με καλωσόρισμα της διευθύντριας της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Κόνιτσας Πέρσης Ντούλια και θα ακολουθήσουν προβολή μιας σύντομης παρουσίασης για το πρόγραμμα και χαιρετισμοί.
Με θέμα «EXPLORAL: Τεχνολογίες αιχμής για την εξερεύνηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς» θα μιλήσει ο καθηγητής του τμήματος Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής του πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ιωάννης Φούντος, ενώ ακολούθως ο καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του πανεπιστημίου Ιωαννίνων Βασίλης Νιτσιάκος θα αναπτύξει το θέμα « Πολιτισμοί των συνόρων και σύνορα των πολιτισμών. Από την Κόνιτσα στο Λεσκοβίκι και την Πρεμετή».
«Γεφυρώνοντας με αφηγήσεις τις δύο πλευρές των συνόρων. Προφορικότητα και αναπαραστάσεις του τόπου στη διασυνοριακή περιοχή Ελλάδας- Αλβανίας» είναι το θέμα το οποίο θα αναπτύξουν η αρχαιολόγος Μsc, ερευνήτρια του Istorima Αγγελική Κήτα, ο υποψήφιος διδάκτωρ Λαογραφίας – Ανθρωπολογίας Θάνος Κώτσης και η νηπιαγωγός – Msc Λαογραφίας Γεωργία Τσαμαδιά, ενώ με θέμα «Η εφαρμογή EXPLORAL για την εξερεύνηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς: Κύρια χαρακτηριστικά και καινοτομία» θα μιλήσουν ο business management director Lime Technology Χρήστος Μπέλλος και η βιβλιοθηκονόμος- MSc Ψηφιακές πληροφορίες Κωνσταντινιά Χαλκιά.
Η ημερίδα θα κλείσει με μια προφορική μαρτυρία του Νικολάου Αγόρου σχετικά με τον πόλεμο στο Δίστρατο για τον πάτερ Κοσμά.
