Οι οχυρώσεις κατασκευάστηκαν το 1909 από τη γερμανική στρατιωτική αποστολή, επικεφαλής της οποίας ήταν ο γερμανός στρατηγός Κόλμαρ φον ντερ Γκόλτζ (Colmar von der Goltz).
Αντίστοιχα έργα συναντά κανείς και σε άλλες πόλεις στα Βαλκάνια. Αποτέλεσαν ένα από τα κυρίαρχα εργαλεία της Αυστροουγγρικής εξωτερικής επεκτατικής πολιτικής, και λειτούργησαν ως χείρα βοηθείας προς την παραπαίουσα Οθωμανική αυτοκρατορία, πανίσχυρη κατά τον 19ο αιώνα, στην περιοχή των Βαλκανίων.
Μέρος της Αυστρο-Ουγγρικής στρατηγικής ήταν η προσέγγιση με τον «Μεγάλο ασθενή», όπως αποκαλείτο τότε η παραπαίουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία με απώτερο σκοπό την εδραίωση του Γερμανικού Ράιχ στον γεωπολιτικό άξονα «Βερολίνο – Βαγδάτη».
Η τουρκική αμυντική οργάνωση της πόλης των Ιωαννίνων είναι έργο του Πρώσoυ, στρατάρχη Κόλμαρ φον ντερ Γκόλτζ (Colmar von der Goltz), επονομαζόμενος και Goltz πασάς.
Γεννήθηκε το 1843 στο Bielkenfeld, της Ανατολικής Πρωσίας και από το 1883 έως το 1895 ηγήθηκε της αναδιοργάνωσης του τουρκικού στρατού. Επιπλέον στην διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου διοίκησε δύο Τουρκικές Στρατιές, εναντίων των Άγγλων στην Εγγύς Ανατολή, στο Ιράκ. Πέθανε στις 19 Απριλίου του 1916 από τύφο, στη Βαγδάτη και τάφηκε στην Κωνσταντινούπολη.
Ο γερμανός στρατηγός ήρθε στα Γιάννενα το 1909 συνοδευόμενος από ανώτερο κλιμάκιο γερμανικής στρατιωτικής αποστολής και πραγματοποίησε τις μελέτες αλλά και τις κατασκευές των έργων για την οχυρωματική οργάνωση των Ιωαννίνων.
Επιθεώρησε ο ίδιος προσωπικά, το φυσικό οχυρό Μπιζάνι και στην συνέχεια με συγκεκριμένη πρόταση προς το τουρκικό γενικό επιτελείο, υπέδειξε τον τρόπο ημικυκλικής οχύρωσης και μετατροπή του σε οργανωμένο οχυρωματικό έργο.
Η γερμανική στρατιωτική αποστολή επανήλθε τον Απρίλιο του 1910 στα Γιάννενα, και με δικό της κλιμάκιο εκστρατείας πραγματοποίησε πασσάλωση- οριοθέτηση του έργου. Τον Μάιο του 1910, άρχισε να πραγματοποιείται και η οχύρωσή του ταυτόχρονα με τις άλλα φρούρια- οχυρά μάχης σε όλο το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων.
Το 1911 η γερμανική στρατιωτική αποστολή επανήλθε στα Γιάννενα, προς επιθεώρηση των έργων, αλλά και για να παραδώσει τα συμφωνηθέντα οχυρά στην τουρκική στρατιωτική διοίκηση της πόλης, στον στρατηγό Εσάτ Πασά.
Μέχρι το 1912, είχε σχεδόν αποπερατωθεί το έργο της οχυρώσεως με επιπλέον ταχύσκαπτα έργα, συρματοπλέγματα και με θέσεις πυροβολαρχιών εκστρατείας.
Για την κατασκευή των οχυρώσεων, ο τουρκικός στρατός διέθεσε στους Γερμανούς 600 πρώην τούρκους στρατιωτικούς που είχαν καθαιρεθεί από τις τάξεις του τουρκικού στρατού επειδή είχαν συμμετάσχει στο κίνημα των Νεότουρκων το 1908. Οι πρώην στρατιωτικοί που είχαν φυλακιστεί στην Κωνσταντινούπολη, χρησιμοποιήθηκαν ως εργάτες.
Το κόστος των έργων έφτασε περίπου σε 2,5 εκατομμύρια τουρκικές λίρες της εποχής, περίπου 58 εκατομμύρια γαλλικά φράγκα εποχής. Συνολικά κατασκευάστηκαν 5 σημαντικά οχυρά μάχης, με εκτεταμένες οχυρωματικές γραμμές, ενώ παράλληλα οχυρώθηκαν και μεμονωμένες τοποθεσίες στο λεκανοπέδιο που αποτελούσαν θέσεις στρατηγικής σημασίας για τον τουρκικό στρατό.
Επιχειρησιακά η διάταξη μάχης των οχυρών μάχης, στο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων, λειτούργησε ως εξής:
Στην βόρεια πλευρά στο οχυρό μάχης Γαρδίκι, τοποθετήθηκαν 4 πυροβόλα.
Στην Ανατολική πλευρά λειτούργησε ως φυσικό οχυρό το βουνό Μιτσικέλι.
Στην νοτιοανατολική πλευρά στο οχυρό μάχης, στο βουνό της Καστρίτσας, τοποθετήθηκαν 12 πυροβόλα ενώ στο Αβγό 2 ταχυβόλα. Στην νότια πλευρά στο οχυρό μάχης Μπιζάνι, τοποθετήθηκαν 55 πυροβόλα.
Στην νοτιοδυτική πλευρά στο οχυρό μάχης Μανολιάσας – Τσούκας, τοποθετήθηκαν 11 πυροβόλα, 2 ταχυβόλα και 2 ορεινά πυροβόλα. Στη μονή Δουρούτης τοποθετήθηκαν 4 πυροβόλα.
Στην δυτική πλευρά στο οχυρό μάχης Σαντοβίτσα, σημερινά Μάρμαρα, τοποθετήθηκαν 16 πυροβόλα και 4 ορεινά πυροβόλα. Στη θέση Γορίτσα, ενδιάμεσα από Καστρίτσα και Μπιζάνι τοποθετήθηκαν 2 ταχυβόλα και 2 πυροβόλα.
Στο Πέραμα τοποθετήθηκαν 4 πυροβόλα και στο Νησί 2 πυροβόλα.
Σήμερα, η εικόνα των οχυρών μάχης διατηρείται σχετικά σε καλή κατάσταση με μοναδική εξαίρεση τα κτίρια φύλαξης πυρομαχικών, επιμελητείας και στρατωνισμού, που έχουν καταρρεύσει. Η καταστροφή θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί αν οι δήμοι είχαν προχωρήσει σε εργασίες αναστήλωσης. Τα οχυρά είναι σημαντικά μνημεία της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας. Ειδικά για τα Γιάννενα η σπουδαιότητα τους είναι απαράμιλλη.
Τα πυροβολεία διατηρούνται σε καλή κατάσταση, παρότι έχουν περάσει 105 χρόνια από την ημέρα που εσίγησαν τα τουρκικά πυροβόλα στις 21 Φεβρουαρίου του 1913.
Οι τσιμεντένιες κατασκευές δεν έχουν ακόμη καταρρεύσει εξαιτίας του ισχυρού τους οπλισμού από σκυρόδεμα. Τα φατνώματα που λειτουργούσαν σαν χώροι υποδοχής των τουρκικών πυροβόλων, διατηρούνται ακόμη ανέπαφα στο πέρασμα του χρόνου.
Οι κρύπτες, που στο παρελθόν φιλοξενούσαν τους τούρκους πυροβολητές, αλλά και τους χώρους φύλαξης των πυρομαχικών των πυροβόλων, διατηρούνται επίσης σε καλή κατάσταση. Μοναδικές εξαιρέσεις είναι κάποιες υπόγειες στοές επικοινωνίας, στις οποίες βρίσκονται θαμμένα άχρηστα υλικά, και σωροί από χώμα.
Σκαρφαλωμένος με την φωτογραφική μηχανή, στα αντερείσματα των τσιμεντένιων οχυρών, διαπίστωσα πως ο πόλεμος, βρίσκεται ακόμα εδώ και μας εξουσιάζει μέσα από την δύναμη της ανθρώπινης μνήμης και μέσα από τα βαθιά σημάδια που άφησε πίσω του, σ΄αυτές τις φονικές μάχες για την απελευθέρωση της πόλης των Ιωαννίνων στις 21 Φεβρουαρίου 1913.
