Ιούλιος 1943 – Tο Ανεξάρτητο Σύνταγμα Ξηροβουνίου του ΕΔΕΣ εναντίον των ιταλών αλπινιστών της 2ης Ομάδας «Βάλλε» και των γερμανών καταδρομέων «Εντελβάις»

Η 1^η ορεινή μεραρχία ορεινών καταδρομών «Εντελβάις» αποτέλεσε έναν από τους πιο εγκληματικούς στρατιωτικούς σχηματισμούς της γερμανικής Βέρμαχτ στην διάρκεια του Β’ Π.Π.

Δολοφόνησε πάνω από 60.000 αμάχους στην τότε Σοβιετική Ένωση, στα Βαλκάνια και στα χωριά της Ηπείρου.

Τον Απρίλιο του 1943 η Ανώτατη διοίκηση της Βέρμαχτ (OKW), μετακινεί την 1^η ορεινή μεραρχία ορεινών καταδρομών «Εντελβάις», που βρισκόταν 20 μήνες στο ανατολικό μέτωπο και την κατευθύνει διά μέσου της Σερβίας, στην Αλβανία, στην Ελλάδα και στην ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου.

Στο πέρασμά της διέλυσε και κατέκαψε τα πάντα.

Ήπειρος 1943, ο ΕΛΑΣ και ο ΕΔΕΣ με το όπλο παρά πόδας

Με την απόβαση των συμμαχικών δυνάμεων στη Σικελία της Ιταλίας στις 9 – 10 Iουλίου 1943, οι Γερμανοί είχαν να αντιμετωπίσουν το πιθανό σενάριο μιας συμμαχικής απόβασης στην  Ήπειρο, αλλά και την εκρηκτική δράση των αντιστασιακών οργανώσεων τόσο του ΕΛΑΣ όσον και του ΕΔΕΣ.

Για τον σκοπό αυτό δημιουργούν το 22^ο σώμα στρατού, με διοικητή τον στρατηγό Χούμπερτ Λάνς, στο οποίο υπάγεται και η  1^η ορεινή μεραρχία ορεινών καταδρομών «Εντελβάις», με διοικητή τον στρατηγό Βάλτερ φον Στέτνερ, με έδρα τα Ιωάννινα.

Ήπειρος 1943, η κάθοδος των βαρβάρων

Στις 6 Ιουλίου 1943, η 1^η ορεινή μεραρχία ορεινών καταδρομών «Εντελβάις» χαράσσει πεζή πορεία 230 χιλιομέτρων, καταστρέφοντας τα πάντα στο πέρασμά της, ξεκινώντας από Φλώρινα προς Ιωάννινα, περνώντας μέσα από το Αλβανικό έδαφος, ακολουθώντας τη διαδρομή: Κρυσταλοπηγή – Κάπστιστα – Κορυτσά – Λεσκοβίκι, διέλευση  Σαραντάπορου – Αώου και από εκεί προς λεκανοπέδιο Ιωαννίνων.

Δέκα μέρες αργότερα οι περισσότερες στρατιωτικές μονάδες της  1^ης  ορεινής μεραρχίας ορεινών καταδρομών «Εντελβάις», είχαν φτάσει στην ιταλική ζώνη κατοχής, στην περιοχή των Ιωαννίνων  και είχαν εγκατασταθεί κοντά στη Φιλιπιάδα, εκεί όπου βρίσκεται σήμερα το παλιό στρατόπεδο Πετροπουλάκη (η παλιά 80^η  Μονάδα Επιστρατεύσεως του Ελληνικού στρατού), η σημερινή δομή προσωρινής φιλοξενίας προσφύγων.

Η ιταλική ζώνη κατοχής και η «Ελεύθερη Ελλάδα»

Την άνοιξη του 1941, η ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου βρισκόταν κάτω από τον έλεγχο του 26^ου ιταλικού σώματος στρατού υπό τις διαταγές του στρατηγού Γκουίντο ντελλα Μπόνα. Σε αυτή την ιταλική ζώνη κατοχής, οι αντάρτες του ΕΛΑΣ όσον και του ΕΔΕΣ είχαν δημιουργήσει τις λεγόμενες «αφύλακτες περιοχές», όπως τις αποκαλούσαν οι Ιταλοί, ή αλλιώς την «Ελεύθερη Ελλάδα» όπως το ανέφερε η Άμπβερ, που ήταν η  Γερμανική Στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών. Η οροσειρά της Πίνδου θεωρούταν το φυσικό σύνορο μεταξύ των δύο αντιστασιακών οργανώσεων.

Το αρχηγείο του ΕΔΕΣ βρισκόταν στο χωριό Θεοδώριανα της Άρτας στα Τζουμέρκα, το αρχηγείο του ΕΛΑΣ στο Καρπενήσι, ενώ το αρχηγείο της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής, στο ορεινό χωριό Περτούλι της Θεσσαλίας.

O ΕΔΕΣ στα βουνά της Ηπείρου

O ΕΔΕΣ (Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος) υπήρξε η δεύτερη μεγαλύτερη αντιστασιακή οργάνωση μετά τον ΕΛΑΣ, που έδρασε στην Ελλάδα στη διάρκεια της κατοχής.

Η γεωγραφική του εξάπλωση μπορεί να υπήρξε περιορισμένη, ωστόσο η συγκρότησή του σε ανταρτικό σώμα και η δράση του είχαν ιδιαίτερη σημασία για ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας.

Το ιδρυτικό καταστατικό της οργάνωσης του ΕΔΕΣ υπογράφτηκε στην Αθήνα στις 9 Σεπτεμβρίου του 1941από τον απότακτο αντισυνταγματάρχη Ναπολέοντα Ζέρβα, τον επίσης απότακτο συνταγματάρχη Λεωνίδα Σπαή, και οι δύο με καταγωγή από την Άρτα, καθώς και τον δικηγόρο Ηλία Σταματόπουλο.

Το όλο εγχείρημα είχε βενιζελικό και αντιμοναρχικό προσανατολισμό κάτω από την πολιτική σκέψη του στρατηγού Νικόλαου Πλαστήρα ο οποίος βρισκόταν αυτοεξόριστος στην Γαλλία. Ωστόσο ο Πλαστήρας, δεν μπορούσε να κατανοήσει τις δυναμικές εξελίξεις που διαμορφώνονταν στο Αντάρτικο στην Ελλάδα και τους μαχητές του, που ανέβαιναν στο βουνό για να πολεμήσουν τους κατακτητές.

Ο Ναπολέων Ζέρβας

Ο άνθρωπος, που  επωμίστηκε  όλες τις ευθύνες της οργάνωσης του ΕΔΕΣ και ανέλαβε τον ηγετικό ρόλο στην διαμόρφωση του Αντάρτικου ενάντια στον ιταλό και γερμανό κατακτητή, ήταν ο  Ναπολέων Ζέρβας.

Γεννήθηκε στην Άρτα το 1891.

Το 1912 είναι εθελοντής στους Βαλκανικούς Πολέμους.

Το  1916 συντάσσεται με τη Βενιζελική παράταξη, ενώ διακρίνεται ως ικανός επιτελικός αξιωματικός, στην ταξιαρχία Αρχιπελάγους.

Το 1920 φτάνει στον βαθμό του ταγματάρχη προαγόμενος πάντοτε επ’ ανδραγαθία.

• Το 1922 λαμβάνει μέρος στην Επανάσταση Πλαστήρα.
• Το 1925 συμμετέχει ενεργά στο Κίνημα του Πάγκαλου.
• Το 1926 ανατρέπει τον Κονδύλη, ενώ την ίδια χρονιά, για τη συμμετοχή του στο κίνημα, συλλαμβάνεται, φυλακίζεται και αποτάσσεται από το στράτευμα.
• Το 1928 ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Παύλος Κουντουριώτης απονέμει χάρη στον Ναπολέοντα Ζέρβα και στα στελέχη των «Δημοκρατικών Ταγμάτων», με το αιτιολογικό ότι τα αδικήματα είχαν τελεσθεί σε περίοδο που χαρακτηριζόταν ως «Επαναστατική».
• Το 1932 εντάσσεται στη «Δημοκρατική Άμυνα» στο πλευρό του Βενιζέλου και συμμετείχε στο Κίνημα του 1935.
• Το 1937 δημιουργεί μαζί με τον Σπαή την οργάνωση ΕΔΕΣ για την ανατροπή του Μεταξά.
• Συλλαμβάνεται και φυλακίζεται από το καθεστώς Μεταξά.
• Στον πόλεμο 1940 το καθεστώς Μεταξά του απαγορεύει να επανέλθει στις τάξεις του ελληνικού στρατού και να πολεμήσει τον ιταλό εισβολέα.
• Ανακτά την ελευθερία του λίγο μετά τη γερμανική εισβολή το 1941.
• Συλλαμβάνεται από τους Ιταλούς και λίγο αργότερα, μόλις αφήνεται ελεύθερος, ιδρύει τον ΕΔΕΣ στις 9 Σεπτεμβρίου του 1941 και ανεβαίνει στα βουνά της Ηπείρου όπου και οργανώνει την πρώτη αντιστασιακή ομάδα.

Ήπειρος 1942, ο βρετανικός παράγοντας

To καλοκαίρι του 1942 οι Βρετανοί εφοδιάζουν για πρώτη φορά τον Ζέρβα με πολεμικό υλικό κάνοντας ρίψεις πολεμικού υλικού (container) β’ διαλογής, με αεροπλάνα που είχαν απογειωθεί από τη Βόρειο Αφρική.

Οργανωτής αυτός των επιχειρήσεων ήταν η SOE (Special Operations Exeuitive) Βρετανική Yπηρεσία Ειδικών Επιχειρήσεων με έδρα το Κάιρο της Αιγύπτου και ήταν υπεύθυνη για τις επιχειρήσεις δολιοφθοράς και δημιουργίας αντιστασιακών οργανώσεων στην κατεχόμενη Ευρώπη.

Γιάννενα 1943, το δίκτυο παρακολούθησης και συλλογής πληροφοριών της μεραρχίας καταδρομών «Εντελβάις»

Tην ίδια εποχή η μυστική στρατιωτική αστυνομία του Γερμανικού Στρατού στα Γιάννενα, η GFP 621 (Geheim Feldpolizei), είχε συγκεντρώσει από έλληνες πληροφοριοδότες και αιχμαλώτους τα πρώτα στοιχεία για το αντάρτικο του Ναπολέοντος Ζέρβα, αναφέροντας ότι:

«Ο Ζέρβας είχε υπό τις διαταγές του την καλύτερη εξοπλισμένη και πιο ομοιόρφα ενδεδυμένη και διοικούμενη συμμορίτικη ομάδα… και η ζώνη επιρροής του κάλυπτε την περιοχή μεταξύ των Ιωαννίνων, της Ηγουμενίτσας και της Άρτας… η δύναμή του ήταν 12.000 με 16.000 άνδρες… κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων με γερμανικές περιπόλους είχε διαπιστωθεί πως οι δυνάμεις του Ζέρβα είχαν στη διάθεσή τους πολυβόλα και όλμους και πως διοικούνταν και μάχονταν καλά».

Σκλίβανη 1943, το Ανεξάρτητο Σύνταγμα Ξηροβουνίου του Αλέκου Παπαδόπουλου στον ΕΔΕΣ

Στις αρχές του 1943 το πλέον αξιόμαχο ένοπλο τμήμα της οργάνωσης του ΕΔΕΣ, που ξεχωρίζει ανάμεσα σε όλους, είναι το αντάρτικο σώμα του Αλέξανδρου Παπαδόπουλου από τη Σκλίβανη, στο Ξηροβούνι.

Το Ξηροβούνι, με υψόμετρο 1601 μέτρα, αποτελεί τη δυτική προέκταση της οροσειράς της Πίνδου και βρίσκεται γεωγραφικά στο κέντρο της Ηπείρου, έχοντας στα δυτικά τον Άραχθο ποταμό, στα νότια την περιοχή της Άρτας, και προς τον βορρά το λεκανοπέδιο Ιωαννίνων.

Το άγονο και πετρώδες έδαφος -το λέει και τ’ όνομά του- ήταν ο ιδανικός τόπος στον οποίο θα ευδοκιμούσε το αντάρτικο ενάντια στον Ιταλό και Γερμανό κατακτητή.

Ο πρώην αστυνομικός, Αλέξανδρος  Παπαδόπουλος και μετέπειτα στρατιωτικός διοικητής του Ανεξάρτητου Συντάγματος Ξηροβουνίου του ΕΔΕΣ,  από την προηγούμενη χρονιά του 1942 είχε οργανώσει μεθοδικά τα πρώτα ένοπλα τμήματα στην περιοχή του Ξηροβουνίου, για λογαριασμό του Ζέρβα, μετατρέποντας την αρχική ένοπλη ομάδα αυτοπροστασίας του χωριού του σε τακτική ομάδα μάχης για διεξαγωγή ανταρτοπολέμου, ενταγμένης πλέον στον ΕΔΕΣ.

Στις 7 Ιανουαρίου 1943, ο Αλέξανδρος  Παπαδόπουλος με μια ομάδα δώδεκα ανταρτών ξεκινάει και πηγαίνει από χωριό σε χωριό, στο Δυτικό Ξηροβούνι, στον Άνω Λούρο και στα Κατσανοχώρια, για να στρατολογήσει νέους μαχητές στον ΕΔΕΣ, ενάντια στον ιταλό και γερμανό κατακτητή.

Η Βαλτσώρα, το σημερινό χωριό Πηγάδια, είναι και το πρώτο χωριό στο οποίο ορκίζει τον Κοντογιάννη και τον Μαγγιώρο στην Επιτροπή Εθνικού Αγώνα.

Στις 12 Μαΐου 1943 το αρχηγείο του ΕΔΕΣ με τη διαταγή 4048 αναβαθμίζει το ένοπλο αυτό τμήμα και το ονομάζει Ανεξάρτητο Τάγμα Παπαδόπουλου και στη συνέχεια Ανεξάρτητο Σύνταγμα με συνολική δύναμη 800 περίπου ανδρών.

Γιάννενα 1943, η δημιουργία τριών Ομάδων Μάχης της  1^ης ορεινής μεραρχίας ορεινών καταδρομών «Εντελβάις»

Το καλοκαίρι του 1943 οι ιταλικές και γερμανικές δυνάμεις κατοχής είχαν καταφέρει  να ανακτήσουν τον έλεγχο της οδικής αρτηρίας, τον δρόμο που ένωνε τα Γιάννενα με την Άρτα, που μέχρι τότε βρισκόταν κάτω από τον έλεγχο των ανταρτών του ΕΔΕΣ.

Tην ίδια εποχή η γερμανική ημερήσια αναφορά Τ – 315/175 – 1225  του ανώτατου διοικητή Νοτιοανατολικής Ευρώπης προς την Ανώτατη Διοίκηση της Βέρμαχτ, στις 16 Ιουλίου 1943, ανέφερε ότι η Ιταλική Αντικατασκοπεία είχε στείλει την πληροφορία στο γερμανικό αρχηγείο της Ομάδας Στρατιών Ε, στη   Θεσσαλονίκη, ότι η Βρετανική Yπηρεσία Ειδικών Επιχειρήσεων SOE (Special Operations Exeuitive) έχει ενημερώσει τον Ζέρβα ότι επίκειται απόβαση των Συμμάχων στην Ήπειρο, «10 μέρες μετά την έναρξη της απόβασης των Συμμάχων στη Σικελία, 9 – 10 Iουλίου 1943».

Για την αντιμετώπιση αυτού του πιθανού σεναρίου της συμμαχικής απόβασης στην Ήπειρο, ο στρατιωτικός διοικητής του  22^ου  σώματος στρατού, στρατηγός Χούμπερτ Λάνς, στα Γιάννενα αποφασίζει από κοινού με τον διοικητή της 1^ης ορεινής μεραρχίας ορεινών καταδρομών «Εντελβάις», στρατηγό Βάλτερ φον Στέτνερ, την δημιουργία τριών Ομάδων Μάχης.

Η «Ομάδα μάχης Ζάλμινγκερ» λαμβάνει το όνομά της από το όνομα του συνταγματάρχη Γιόζεφ Ζάλμινγκερ, διοικητή στο 98^ο σύνταγμα της 1^ης ορεινής μεραρχίας ορεινών καταδρομών «Εντελβάις», με τομέα ευθύνης τη φύλαξη περιοχών στα ανατολικά, βόρεια και δυτικά του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων, την άμυνα των αεροδρομίων των Ιωαννίνων, την εκκαθάριση της οδικής αρτηρίας του δρόμου που ένωνε τα Γιάννενα με την Άρτα από δυτικά του δρόμου έως τις ακτές, καθώς και την οδική αρτηρία τον δρόμο  Ιωαννίνων Ηγουμενίτσας.

1943, η  εγκληματική δράση του Ιταλικού Συντάγματος αλπινιστών – 2^η Ομάδα Αλπινιστών «Βάλλε», στα χωριά της Ηπείρου

Στις 18 Ιουλίου 1943 η «ομάδα μάχης Ζάλμινγκερ» αρχίζει τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις εναντίον των ανταρτών του ΕΔΕΣ. Στις  εκκαθαριστικές αυτές  επιχειρήσεις για την εξόντωση  των ανταρτών συμβάλλει αποφασιστικά η Ιταλική μεραρχία πεζικού «Modena» με έδρα την Άρτα καθώς και το Ιταλικό Σύνταγμα αλπινιστών, στο οποίο υπάγεται η 2^η Ομάδα Αλπινιστών «Βάλλε», που στρατοπέδευε στα Γιάννενα, με διοικητή τον γερμανομαθή αντισυνταγματάρχη Ουμπέρτο Μανφρεντίνι.

Κατά τη διάρκεια των εκκαθαριστικών αυτών επιχειρήσεων εναντίον των ανταρτών του ΕΔΕΣ, οι Ιταλοί της 2^ης Ομάδας Αλπινιστών «Βάλλε» φέρθηκαν αμείλικτα κατά του άμαχου πληθυσμού των χωριών της περιοχής και εφάρμοσαν πρακτικές αντιποίνων, όπως ακριβώς τις εφάρμοζαν και οι γερμανοί καταδρομείς της 1^ης ορεινής μεραρχίας ορεινών καταδρομών «Εντελβάις».

Στις 21 Ιουλίου 1943 οι Ιταλοί της 2^ης Ομάδας Αλπινιστών «Βάλλε» έκαψαν 90 σπίτια στην Κλεισούρα και εκτέλεσαν 21 αμάχους πολίτες.

Στη συνέχεια των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων προχώρησαν στα Πέντε Πηγάδια μέσα από τα χωριά Μούλες (Πέρδικα), Λαγάτορα (Μυροδάφνη) και Πεστά.

Η «ομάδα μάχης Ζάλμινγκερ» των καταδρομών της μεραρχίας «Εντελβάις» συνέχιζε τις εκκαθαρίσεις δυτικά του δρόμου Ιωαννίνων – Άρτας. Στα ανατολικά του δρόμου, το Ιταλικό σύνταγμα και η 2^η Ομάδα Αλπινιστών «Βάλλε» δεν άργησε σε λίγο να έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με τους αντάρτες του ΕΔΕΣ, οι οποίοι και τους επιτέθηκαν με όλα τα πολεμικά μέσα που διέθεταν.

Ξηροβούνι 1943, η μάχη στο Ανώγειο 25 Ιουλίου 1943

Ο Αλέξανδρος Παπαδόπουλος στα Απομνημονεύματά του αναφέρει τα εξής: «…στις 23 Ιουλίου 1943 άφησα το τάγμα μου εν επιφυλακή εις Ανώγειον και παραλαβών τρεις αντάρτες εκινήθην προς Ζαρκαδέικα Ξηροβουνίου όπου και διανυκτέρευσα την 24^ην  Ιουλίου… επληροφορήθην εκεί ότι τα ιταλικά τμήματα στρατού, αφού επυρπόλησαν τα χωρία Καλέντζι – Πλαίσια – Κορύτιανη, εκινήθησαν προς Ραβένια όπου έπραξαν το ίδιο. Από την θέσιν αυτήν άλλωστε έβλεπα τας πυρκαγιάς των καιομένων οικιών Ραβενίων».

Οι Ιταλοί της 2^ης Ομάδας Αλπινιστών «Βάλλε» συνέχισαν κανονικά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην περιοχή.

Στις 25 Ιουλίου 1943 οι αντάρτες ενημέρωσαν τον Αλέξανδρο Παπαδόπουλο ότι οι Ιταλοί είχαν μπει μέσα στη Σκλίβανη και είχαν αρχίσει να καίνε τα σπίτια στο χωριό.

Ο Αλέξανδρος Παπαδόπουλος τότε ενήργησε αστραπιαία και ειδοποίησε τους άντρες του Ανεξάρτητου Τάγματος, που βρίσκονταν στο Ανώγειο, να κινηθούν ταχύτατα στις Μεγάλες Ράχες και να λάβουν αμυντικές θέσεις για να αναχαιτίσουν τους Ιταλούς της 2^ης Ομάδας Αλπινιστών «Βάλλε».

Ο ίδιος  κατευθύνθηκε με την εξαμελή ομάδα του προς το Ανώγειο κινηθείς διά μέσου του Αγίου Κωνσταντίνου προς Μπελόνισα και, φθάνοντας στη θέση Κιτσογιωργέικα, άρχισε να βάλει κατά των Ιταλών της 2^ης Ομαδας Αλπινιστών «Βάλλε».

Οι ιταλοί αλπινιστές συνέχισαν και κατέλαβαν θέσεις στην τοποθεσία «Κάρασι» και στις Μεγάλες Ράχες, βάλλοντες εναντίον των ανταρτών του ΕΔΕΣ με πολυβόλα και όλμους, βοηθούμενοι  και από τους Γερμανούς με πυρά ορειβατικού πυροβολικού από τη Βούλιστα Παναγιά.

Στη συνέχεια δε, επιχείρησαν επίθεση κατά μέτωπο για να καταλάβουν τις θέσεις των ανταρτών του ΕΔΕΣ.

Η μάχη κράτησε περίπου μια ώρα, χωρίς να καταληφθούν οι θέσεις των ανταρτών του Αλέκου Παπαδόπουλου, με αποτέλεσμα οι Ιταλοί  της 2^ης Ομαδας Αλπινιστών «Βάλλε» να υποχωρήσουν στις αρχικές τους θέσεις. 

Ξηροβούνι 25η Ιουλίου 1943, οι γερμανικές αναφορές για τις αντιανταρτικές επιχειρήσεις στην περιοχή

H γερμανική πρωινή αναφορά Τ – 315/66 – 568 της 25ης Ιουλίου 1943, αναφέρει:

«…το ιταλικό σύνταγμα, που δρούσε στην ανατολική πλευρά, ήρθε αντιμέτωπο με επιθέσεις  “ισχυρών εχθρικών δυνάμεων”, και νότια του χωριού Σκλήβανη ενεπλάκη σε “σκληρές μάχες με 300 – 400 συμμορίτες”»… Ο Μανφρεντίνι ανέφερε στον Ζάλμινγκερ ότι ο εχθρός υπερασπιζόταν «με εννέα πολυβόλα το Ανώγειο»… στις μάχες 15 Ιταλοί σκοτώθηκαν, 17 τραυματίστηκαν, ενώ τρεις κηρύχθηκαν αγνοούμενοι»

Δύο μέρες αργότερα, στις 27 Ιουλίου 1943, σε βοήθεια των εγκλωβισμένων Ιταλών έρχεται το 3^ο τάγμα του 98^ου συντάγματος των καταδρομών της «Εντελβάις», με διοικητή τον ταγματάρχη Ραινχόλντ Κλέμπε.

Το γερμανικό πολεμικό ημερολόγιο Τ – 315/64- 296 στις 26 Ιουλίου 1943 αναφέρει ότι:

Ο Ζάλμινγκερ διέταξε τον Κλέμπε να παρακάμψει το Ανώγειο και να εξοντώσει τους αντάρτες στα νώτα του ιταλικού συντάγματος.

Tην ίδια μέρα, 26 Ιουλίου 1943, ο γερμανός ταγματάρχης Κλέμπε διατάσσει να καούν τα παρακάτω χωριά: Κερασώνας, Κουκλέσι, Παναγία, Γκούρα και  Κάμπος.

Tην επόμενη μέρα, 27 Ιουλίου 1943, ο Κλέμπε παρακάμπτει το Ανώγειο, τοποθετεί ορεινά πυροβόλα και χτυπάει τους ταμπουρωμένους αντάρτες του ΕΔΕΣ, που όμως παραμένουν ακλόνητοι στις θέσεις τους.

Την ίδια μέρα, 27 Ιουλίου 1943, στις 3.20 το απόγευμα, ο Κλέμπε καταλαμβάνει το Ανώγειο και το διαλύει εκ θεμελίων.

Η γερμανική βραδυνή αναφορά Τ – 315/69, 1200- 1201 του Κλέμπε στις 27ης Ιουλίου 1943, αναφέρει: «…Αποδείχθηκε ότι ο εχθρός ήταν πολύ πιο αδύναμος, απ΄ ότι είχαν αναφέρει οι Ιταλοί…».

Ωστόσο και το 3^ο τάγμα του 98^ου συντάγματος των γερμανών  καταδρομών της «Εντελβάις» του ταγματάρχη Κλέμπε απέτυχε και αυτό να περικυκλώσει και να εξολοθρεύσει τους αντάρτες του Αλέκου Παπαδόπουλου.

Το γερμανικό πολεμικό ημερολόγιο Τ – 315/64 – 298 της 27ης Ιουλίου 1943 αναφέρει:

«Οι Ιταλοί Αλπινιστές της 2^ης Ομαδας Αλπινιστών «Βάλλε» του ταγματάρχη Μανφρεντίνι δεν συμμετείχαν αποφασιστικά στις επιθέσεις εναντίον των ανταρτών του ΕΔΕΣ»… προκαλώντας εκνευρισμό στους καταδρομείς της «Εντελβάις».

«…Και ενώ το 3^ο τάγμα των καταδρομών της «Εντελβάις» του ταγματάρχη Κλέμπε είχε σπεύσει να βγάλει τον Μανφρεντίνι από τη δύσκολη θέση στην οποία είχε μπλέξει με τους αντάρτες του ΕΔΕΣ, ο Μανφρεντίνι υποχώρησε, συγκέντρωσε τις δυνάμεις του στην Κλεισούρα και επέστρεψε στην Άρτα».

Οι αναφορές του ΕΔΕΣ για τον απολογισμό της μάχης του Ανωγείου, 25 Ιουλίου 1943

Αρκετές μέρες αργότερα η απόρρητος και εξαιρετικά επείγουσα δι’ εκτάκτου αγγελιοφόρου διαταγή επιχειρήσεων του ΕΔΕΣ αναφέρει:

ΕΘΝΙΚΑΙ ΟΜΑΔΕΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΝΤΑΡΤΩΝ

ΓΕΝΙΚΟΝ ΑΡΧΗΓΕΙΟΝ

«… Ιταλικαί δυνάμεις 1.000 περίπου ανδρών ενεπλάκησαν εις αγώνα μετά τμημάτων Αρχηγείου Ηπείρου και Τάγματος Παπαδοπούλου, από της πρωίας της 25^ης Ιουλίου ε.ε (1943), εις περιοχήν ορεινού συγκροτήματος Ανωγείου και ιδία του Ανεξάρτητου Τάγματος Παπαδοπούλου. Η μάχη εσυνεχίσθη και κατά την 26^ην Ιουλίου, καθ’ ην ο εχθρός ανετράπη, υπεχώρισεν προς Κλεισούραν, όπου ενισχύθη και ανασυγκροτείται… ο διοικητής του Ανεξάρτητου Τάγματος διά αναφοράς του αιτείται εσπευσμένως την αποστολήν ενισχύσεων εις άνδρας, πολυβόλα και πυρομαχικά…»

Aλλά και ο Αλέξανδρος Παπαδόπουλος στα Απομνημονεύματά του αναφέρει ότι:

«… η μάχη του Ανωγείου αποτέλεσε την κορωνίδα των μέχρι τότε μαχών μας, υπήρξε ιστορικής και αποφασιστικής σημασίας διά την όλη εξέλιξιν του αγώνος… η γενναία και αιματηρά αντίστασις των ανταρτών του τμήματός μου καθήλωσε τους Γερμανούς εις Ανώγειον…»

Το 3^ο τάγμα του 98^ου συντάγματος της «Εντελβάις» του ταγματάρχη Ραινχόλντ Κλέμπε στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις (25 – 26 – 27 Ιουλίου 1943) εναντίον των ανταρτών του ΕΔΕΣ του Ανεξάρτητου Τάγματος του Αλέξανδρου Παπαδοπούλου, βάσει των δικών του αναφορών, έκαψε οκτώ χωριά και σκότωσε 16 χωρικούς, ενώ δεν σκοτώθηκε κανένας γερμανός καταδρομέας.

Σήμερα, 77 χρόνια μετά, προσπαθήσαμε να καταθέσουμε και να ερμηνεύσουμε την περίπτωση του ΕΔΕΣ και  του Ανεξάρτητου Συντάγματος του Αλέξανδρου Παπαδόπουλου, το οποίο πολέμησε δυνατά και μαχητικά τους επίλεκτους ιταλούς αλπινιστές «Βάλλε» και τους γερμανούς καταδρομείς «Εντελβάις» στη μάχη που έγινε στο Ανώγειο στις 25 Ιουλίου 1943.

Πιστεύω ότι θα μπορούσε να αρχίσει πλέον ένας νέος κύκλος συζητήσεων και ιστορικών αναζητήσεων αναφορικά με την αντιστασιακή οργάνωση του ΕΔΕΣ στην κρίσιμη εκείνη δεκαετία του 1940 – 1950, αυτής που διαμόρφωσε και τις μεταπολεμικές εξελίξεις στην ελληνική κοινωνία ως τις μέρες μας.