Ημερολόγια καραντίνας

«Η μηχανή της ζωής είναι η σύνδεση. Τα πάντα συνδέονται, τίποτα δεν είναι ασύνδετο.
Το να μοιράζεσαι είναι τα πάντα»

Home, ντοκιμαντέρ

Φαίνεται ότι οι πληροφορίες και τα βιώματα των τελευταίων ημερών, στριμώχνονται μέσα μας ψάχνοντας μια θέση. Σαν να έχουμε μετακομίσει τρία ξενοδοχεία μέσα σε ένα δυάρι, προσπαθούμε, ο καθένας με τον τρόπο του, να βάλει μια στοιχειώδη τάξη σε αυτή την υπερχειλισμένη με ερεθίσματα, νέα πραγματικότητα.

Η κανονικότητα όχι απλά δεν εδραιώθηκε αλλά ανακόπηκε με έναν πρωτόγνωρο, βίαιο και τρομακτικό, για τους περισσότερους, τρόπο. Ο εισβολέας δεν ήρθε από εκεί που ίσως περιμένανε πολλοί, δε φέρει πολεμική εξάρτυση αλλά σίγουρα έχει δυναμική ισοπέδωσης όσων ξέραμε. Το όνομα αυτού: Κορωνοϊός ή Covid – 19.

Για να εξολοθρευτεί ο νέος αυτός εχθρός, δε χρειάζεται να πάρουμε τα όπλα ούτε και τα βουνά. Χρειάζεται κάτι που ίσως αποδειχθεί αρκετά δυσκολότερο: να αλλάξουμε δραστικά κάθε τι που κάνουμε, να σταματήσουμε σε μια μεγάλη παύση, να υιοθετήσουμε καινούριες συνήθειες, να απομακρυνθούμε, να αραιώσουμε. Ο τρόπος που δουλεύουμε, που επενδύουμε το χρόνο μας καθημερινά, που φροντίζουμε την υγεία μας, που σχετιζόμαστε, που κινούμαστε, που διασκεδάζουμε, που επιμορφωνόμαστε, που συνδεόμαστε, αλλάζει. Και αυτό είναι παράξενο, σοκαριστικό, ένα απότομο φρενάρισμα σε μια κούρσα ανοδικής ταχύτητας.

Για να προστατεύσουμε το σύνολο και τον εαυτό μας, πρέπει να αποκοπούμε από αυτό – τουλάχιστον από άποψη φυσικής επαφής. Για να είμαστε καλά πρέπει να είμαστε μακριά. Όλο αυτό το σκηνικό που προφανώς θυμίζει ταινία φαντασίας, περιέχει πολλές παραδοξότητες, ανατροπές, απειλές, παραμέτρους. Το πρώτο σοκ συχνά διαδέχεται το χιούμορ, η άρνηση, η υποτίμηση της κατάστασης, η ανάγκη διατήρησης της ορμής του πρότερου βίου, ο θυμός, η αναζήτηση του φταίχτη, η κοροϊδία / κριτική όσων αντιδρούν διαφορετικά από εμάς και φυσικά ο φόβος. Ο φόβος, που μεταδίδεται ευκολότερα και από τον ιό. Ο φόβος της αμφιβολίας, ο φόβος για την υγεία, τους αγαπημένους, την απώλεια της συνήθειας και των κεκτημένων, ο φόβος του θανάτου. Κι έπειτα η θλίψη…

Εισήλθαμε έτσι, σχετικά απροετοίμαστοι, σε δύσκολες μέρες με πολλές συναισθηματικές μεταπτώσεις. Ή μήπως όχι τόσο απροετοίμαστοι; Σίγουρα οι περισσότεροι από εμάς έχουνε διέλθει από μία ή περισσότερες κρίσεις ζωής. Κρίσεις που φέρανε επώδυνες αλλαγές με όχι πάντα δραματικά αποτελέσματα. Παρότι οι συνθήκες, όπως αυτή της οικειοθελούς ή επιβεβλημένης καραντίνας διαφέρουν, η αίσθηση ότι κάτι γκρεμίζεται δεν είναι πρωτόγνωρη για τους περισσότερους. Ψάχνοντας λοιπόν, μέσα μας, ίσως ανακαλύψουμε εργαλεία και δεξιότητες διαχείρισης που είναι εκεί, από κάποια παλιότερη εμπειρία, από κάποια άλλη στιγμή ζωής όπου νιώθαμε ότι χάνουμε τον έλεγχο των καταστάσεων. Η σύνδεση με τις δικές μας πηγές δύναμης είναι τώρα χρήσιμη όσο ποτέ. Είναι χρήσιμη, όχι για να μη βιώσουμε όλα τα συναισθήματα που απορρέουν από την εμπειρία αυτή αλλά για να μπορούμε να τα διαχειριστούμε αποτελεσματικότερα, για να μπορούμε να «κρατήσουμε» τη ζωή μας παρά την τρικυμία. Εν προκειμένω άλλωστε, ξέρουμε ήδη αρκετά για αυτή την πανδημία και τον εισβολέα που μας αναστατώνει, ξέρουμε πολλά για την πρόληψη και το τι χρειάζεται να κάνουμε, άρα η γνώση αυτή μας οπλίζει με δύναμη και έλεγχο σε μεγάλο βαθμό.

Την ίδια ώρα, ο έλεγχος που ασκείται σε εμάς είναι τεράστιος. Όπως αναφέρει ο Θ. Δρίτσας, περιοχές της Κίνας θυμίζουν υπαίθρια στρατόπεδα συγκέντρωσης, η παρακολούθηση κάθε κίνησης είναι ασφυκτική και αναρωτιέται κανείς αν η κοινωνική απομόνωση θα παραμείνει και μετά την πανδημία ένας εγγυητής ασφάλειας της δημόσιας υγείας επί παντός επιστητού. Αν, επιβιώνοντας βιολογικά από την πανδημία, θα προχωρήσουμε παίρνοντας μαζί μας και τον Άνθρωπο…

Ακριβώς λόγω των πολλαπλών διαστάσεων του φαινομένου, η εσωτερική διακίνηση είναι πολυδιάστατη και έντονη. Σήμερα επηρεάζονται τα πάντα, από την καθημερινότητα μέχρι την προσωπική μας ταυτότητα – ποιοι είμαστε κάτω από τους πολλαπλούς ρόλους; – από το 2020 μέχρι, πιθανώς, το απώτερο μέλλον…

Όσον αφορά το ευάλωτο κομμάτι της ψυχικής μας υγείας, πολλά μπορούν να βοηθήσουν. Καταρχάς, θα πρότεινα την κατάτμηση της κατάστασης σε μικρότερα μέρη. Δεν θα απαντήσουμε σε όλα τα ερωτήματα (ιατρικά, ψυχολογικά, οικονομικά, πρακτικά, πολιτικά, υπαρξιακά) σχετικά με την πανδημία, σήμερα. Μπορούμε όμως να απαντήσουμε σε ένα κάθε φορά, φροντίζοντας να ενημερωνόμαστε από τις κατάλληλες πηγές πληροφόρησης. Η διασπορά (ψευδών) ειδήσεων, ο τρόπος που επικοινωνείται μία πληροφορία, η γλώσσα, το ύφος, η συχνότητα ενημέρωσης, είναι μερικές μόνο από τις παραμέτρους που θα λάμβανα υπόψη για να επιλέξω τι και πώς. Είναι αποδεδειγμένο ότι η υπερπληροφόρηση και η υπερέκθεση σε καταστροφικά σενάρια, συμβάλλει στην αύξηση του άγχους και πολλές φορές θολώνει την κρίση μας, καθηλώνοντάς μας σε έναν στείρο αρνητισμό. Ας θέσουμε λοιπόνο ποσοτικά και ποιοτικά όρια στην ενημέρωσή μας αυτό το διάστημα. Σε επόμενο επίπεδο, θα πρότεινα να διαχειριστούμε βήμα βήμα όσα φέρνει η κάθε μέρα και το εγγύς μέλλον. Να θέσουμε στόχους εφικτούς και βραχυπρόθεσμους που θα μας δώσουν ικανοποίηση. Όσο διαρκεί όλο αυτό, είναι σημαντική η διατήρηση μιας καθημερινότητας που να έχει μια δομή, έστω και αρκετά διαφορετική από πριν. Επίσης, θα ήταν βοηθητικό, καθώς η συνειδητοποίηση της κατάστασης βαθαίνει, να βρούμε νόημα στην καθημερινότητα πέρα από τη «διεκπεραίωση» της «ποινής». Τι νόημα θα δώσουμε σε αυτό το χρόνο που μας προέκυψε από το πουθενά; Τι αναβάλλαμε τόσο καιρό και μπορούμε τώρα να κάνουμε; Τι καινούριο μπορούμε να μάθουμε, να δοκιμάσουμε, να ανακαλύψουμε; Τέλος, ήδη ανακοινώνονται καθημερινά δομές και φορείς που παρέχουν δωρεάν ψυχολογική στήριξη για το επόμενο διάστημα.

Το κλειδί όμως σε όλη την υπόθεση, δεν είναι άλλο από την κινητήρια δύναμη της φύσης και της ζωής: η σύνδεση. Σύνδεση με τον εαυτό, με την προσωπική ευθύνη, με τους άλλους. Οι σχέσεις. Η αποφυγή του εγκλωβισμού. Είναι ένα πράγμα η φυσική απομάκρυνση και ένα τελείως διαφορετικό, διαβρωτικό, η ψυχική απομόνωση. Ας φροντίσουμε τις σχέσεις και τις συνδέσεις μας με όποιο τρόπο μπορούμε και γίνεται. Ας φροντίσουμε αυτούς που ίσως δεν έχουν όλες τις διαθέσιμες επιλογές ή ευκαιρίες για να παραμείνουν συνδεδεμένοι. Ας ακούσουμε το ηχηρό μήνυμα της πανδημίας: δεν μπορεί κανείς να είναι καλά, μόνος του. Συνδεόμαστε άρρηκτα μεταξύ μας και με το φυσικό περιβάλλον που μας φιλοξενεί. Μπορεί να νιώθουμε παντοδύναμοι αλλά τελικά δεν παύουμε να είμαστε ένα απειροελάχιστο κομματάκι της μεγάλης αλυσίδας, προς την οποία οφείλουμε σεβασμό. Ας εστιάσουμε στα παραδείγματα ανθρωπιάς αυτό το διάστημα, αλληλεγγύης, συμπαράστασης, ταπεινότητας, μοιράσματος της οδύνης. Και ποιος ξέρει… ίσως με αυτή την επιλογή, να μας μείνει κάτι ουσιώδες και βαθιά ανθρώπινο να πάρουμε στις αποσκευές μας, κατά το πέρασμά μας στο επόμενο κεφάλαιο ζωής της ανθρωπότητας….