Επικαιρότητα

Η Ήπειρος χάνει το… πλεονέκτημα

Μπορεί ακόμη να βρισκόμαστε στο «ζενίθ» της κινητικότητας για την υλοποίηση του ΕΣΠΑ 2014-2020 όμως οι διαδικασίες για τη νέα προγραμματική περίοδο έχουν αρχίσει στα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ποτέ δεν είναι νωρίς να ξεκινήσει ο σχεδιασμός σε επίπεδο χώρας και αυτοδιοίκησης.

Αυτό τουλάχιστον έδειξε η προηγούμενη εμπειρία, με το πρόγραμμα των Πολιτιστικών Διαδρομών στα Αρχαία Θέατρα της Ηπείρου να δεσμεύει κονδύλια πριν το ελληνικό πρόγραμμα συνολικά λάβει το «πράσινο φως».

Στο επόμενο πρόγραμμα, σύμφωνα με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς τους Ευρωπαίους ηγέτες, υπάρχει μια σημαντική αλλαγή σε σχέση με τις περιφέρειες της Ελλάδας. Όλες, πλην της Αττικής, ανήκουν πλέον στις «λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες» της Ευρώπη, όταν αυτό τον χαρακτηρισμό είχαν στην τρέχουσα περίοδο η Ήπειρος και η Δυτική Ελλάδα, αναδεικνύοντας τις επιπτώσεις τις κρίσης στο σύνολο της χώρας.

Στις λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες εντάσσονται εκείνες, όπου το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν είναι μικρότερο από το 75% του μέσου κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ευρώπης των 27. Η αλλαγή αυτή έρχεται παράλληλα με τη μείωση του ποσοστού χρηματοδότησης από 75% σε 70%, με το υπόλοιπο να καλύπτεται από την εθνική συμμετοχή. Σε αντιστάθμισμα, για περίπου 90% των δράσεων θα είναι επιλέξιμος ο ΦΠΑ και καταργούνται οι συγκεκριμένοι κανόνες για έργα που αποφέρουν έσοδα, που ισοδυναμούν με οικονομικό όφελος προς τα κράτη- μέλη και προς τις περιφέρειες.

Επιμέρους αλλαγές αναμένεται να γίνουν και στη διάρθρωση των Ταμείων, όπως για παράδειγμα η ενσωμάτωση του ΤΕΒΑ στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.

Συνολικά, η πρόταση της Επιτροπής για την Ελλάδα προβλέπει αυξημένα κατά 8% κονδύλια μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και του Ταμείου Συνοχής, σε σχέση με αυτά της περιόδου 2014-2020. Σε απόλυτα νούμερα, η αύξηση αυτή αντιστοιχεί σε 21,7 δισ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές, 19,7 σε τιμές 2018) έναντι 15,6 δισ. ευρώ της προγραμματικής περιόδου 2014-2020, που διανύουμε.

Η αύξηση αυτή για τη χώρα μας είναι σημαντική, καθώς ο συνολικός προϋπολογισμός σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει συρρικνωθεί, με το Brexit να αποτελεί έναν βασικό λόγο.

Η κατανομή, πέρα από το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, προσμετρά την αγορά εργασίας (ανεργία, εκπαίδευση, δημογραφικά στοιχεία), αλλά και νέα κριτήρια η κλιματική αλλαγή και η υποδοχή και η υποδοχή μεταναστών, που δεν υπήρχαν στην περίοδο ’14-’20.

Οι προτεραιότητες

«Έξυπνη» οικονομία και περιβάλλον βρίσκονται στις βασικές προτεραιότητες της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ το νέο πρόγραμμα απλοποιείται, γίνεται πιο ευέλικτο, πιο κοινωνικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Κανονισμός έχει μειωθεί κατά 50% σε όγκο, ενώ προτείνεται να αλλάξει και ο τρόπος πληρωμών, ώστε να μη συνδέεται με δαπάνες, αλλά να βασίζεται σε προϋποθέσεις ή ορόσημα.

Σύμφωνα με τις προτάσεις της Επιτροπής, οι επενδύσεις από πολλά προγράμματα θα συνδυαστούν για να αντιμετωπίσουν βασικές οριζόντιες προτεραιότητες, όπως η ψηφιακή οικονομία, η βιωσιμότητα, η ασφάλεια, η μετανάστευση, το ανθρώπινο κεφάλαιο και οι δεξιότητες, καθώς και η στήριξη των μικρών επιχειρήσεων και της καινοτομίας. Η Επιτροπή προτείνει να απλουστευθούν αυτές οι αλληλεπιδράσεις στο μελλοντικό πλαίσιο και να δοθεί μια πιο συνεκτική απάντηση στις προκλήσεις, που αντιμετωπίζει η Ευρώπη.

Οι έντεκα άξονες – στόχοι του τρέχοντος προγράμματος συγχωνεύονται σε πέντε δίνοντας μεγαλύτερη ευελιξία. Οι Στόχοι αυτοί είναι:

  • Εξυπνότερη Ευρώπη (καινοτόμα και έξυπνη οικονομική μεταμόρφωση)
  • Πιο πράσινη Ευρώπη, με χαμηλές εκπομπές άνθρακα (συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής μετάβασης, της κυκλικής οικονομίας, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της διαχείρισης κινδύνου)
  • Καλύτερα συνδεδεμένη Ευρώπη (κινητικότητα και συνδεσιμότητα ΤΠΕ)
  • Πιο κοινωνική Ευρώπη (Ευρωπαϊκός Πυλώνας Κοινωνικών Δικαιωμάτων)
  • Μια Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες (βιώσιμη ανάπτυξη αστικών, αγροτικών και παράκτιων περιοχών και τοπικές πρωτοβουλίες).

Υπάρχουν παράλληλα και δύο οριζόντιοι στόχοι, που είναι η δημιουργία διοικητικών ικανοτήτων και η συνεργασία μεταξύ περιφερειών και εκτός συνόρων.

Η πρόταση της Επιτροπής βρίσκεται σε διαδικασία διαπραγμάτευσης με το Συμβούλιο της Ευρώπης και το Ευρωκοινοβούλιο. Η συζήτηση για την περίοδο ’20 -’27 θα ολοκληρωθεί κατά την άτυπη σύνοδο των ηγετών στο Sibiu της Ρουμανίας, στις 9 Μαΐου 2019, λίγο πριν τις Ευρωεκλογές.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πάντως στέλνει το μήνυμα πως «η έως τότε αποφασιστική πρόοδος σχετικά με τον μελλοντικό μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό θα στείλει ένα ισχυρό μήνυμα αποφασιστικότητας και βούλησης να προχωρήσουμε όλοι μαζί μπροστά» και χαρακτηρίζει το νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027 ως «έναν σύγχρονο προϋπολογισμό για μια Ένωση που προστατεύει, ενδυναμώνει και υπερασπίζεται τους πολίτες της».

Ενδεχομένως για όλους μας, που μετράμε το ΕΣΠΑ σε εκατομμύρια, οι διατυπώσεις αυτές να μην έχουν ιδιαίτερη σημασία. Ωστόσο, δίνουν το στίγμα της ενωμένης Ευρώπης, που κινδυνεύει αν στις επικείμενες Ευρωεκλογές επικρατήσουν οι δυνάμεις του ευρωσκεπτικισμού και των ακραίων θέσεων. Ένας κίνδυνος που διατυπώνεται πλέον έντονα, αλλά και οδηγεί σε μια «θωράκιση» του οικοδομήματος μέσω και της ενίσχυσης των πολιτικών συνοχής.

Σχετικά άρθρα

ΕΣΠΑ on the road με ενημερωτικές δράσεις και μουσική

Ηπειρωτικός Αγών

Τα φέρνει βόλτα ο Ο.Κ.Π.Α.Π.Α., παρά τις καθυστερήσεις

Γεωργία Χαλάτση

Περισσότερους πόρους για έργα των δήμων προανήγγειλε ο Στ. Πέτσας

Ηπειρωτικός Αγών