Πριν από κάποια χρόνια, ο πρόεδρος (τότε) της Γαλλίας Φρανσουά Μιτεράν έδινε μια συνέντευξη σε επιφανείς δημοσιογράφους της χώρας του. Ενώ βρισκόταν στο τραπέζι η διαπίστωση για την αλματώδη ανάπτυξη της Κίνας ως βιομηχανικής υπερδύναμης, δέχτηκε την ερώτηση «αν σε λίγα ή περισσότερα χρόνια θα είναι σε θέση να παράγουν οι Κινέζοι αντίστοιχα προϊόντα με τα αεροπλάνα Airbus, τα αυτοκίνητα Peugeot, Renault…, κ.λπ. βιομηχανικά προϊόντα αιχμής των δυτικών μεγαλοοικονομιών.
Η απάντηση ήταν ξεκάθαρη: «ασφαλώς και θα καταφέρουν να παράγουν». Και συνέχισε δηλώνοντας ότι «υπάρχει, όμως, ένας τομέας που ουδέποτε θα μπορέσουν όχι να μας ανταγωνιστούν, αλλά ούτε στοιχειωδώς να μας πλησιάσουν: ο αγροδιατροφικός τομέας. Αυτή είναι η μεγάλη και σταθερή μας δύναμη»!
Ήξερε πολύ καλά τι έλεγε ο μεγάλος ηγέτης. Είχε κατ’ αρχάς βαθιά συνείδηση ότι θεμελιώδης λειτουργία της ζωής στη γη είναι η θρέψη. Και η θρέψη διασφαλίζεται από τη διατροφή, η οποία με τη σειρά της στο ανθρώπινο είδος βασίζεται στην παραγωγή τροφίμων. Ήξερε καλά ακόμη ότι σε μεγάλο εύρος γεωγραφικών ζωνών του πλανήτη, η παραγωγή τροφίμων είναι από προβληματική έως και αδύνατη. Είτε π.χ. λόγω εδαφοκλιματικών συνθηκών (βλ. Σαχάρα, Τούνδρα), είτε λόγω έλλειψης «ζωτικού» χώρου (βλ. Κίνα, Ινδίες κ.λπ., χώρες με ακραία πληθυσμιακή πυκνότητα, που έχουν τεράστια έλλειψη καλλιεργήσιμης γης). Ας μην ξεχνάμε ότι βασικό αφήγημα στο βιβλίο «Ο αγών μου» του Χίτλερ είναι η ανάγκη αναζήτησης, για τη χώρα του, του «ζωτικού χώρου» που της λείπει, μέσω ασφαλώς του επεκτατικού πολέμου προς ανατολάς.
Τις μέρες αυτές, λόγω της πρωτόγνωρης πανδημίας, οι κυβερνήσεις των χωρών της Ευρώπης βρίσκονται σε έντονο προβληματισμό για την εξάρτηση τόσο της βιομηχανίας τους όσο και του διατροφικού τομέα από άλλες χώρες. Στη Γερμανία π.χ., μεγάλα εργοστάσια σταμάτησαν όχι λόγω του ιού, αλλά γιατί δεν είχαν πλέον επάρκεια σε συγκεκριμένα υλικά που, ενώ κάποτε τα παρήγαγαν στη Γερμανία, τα τελευταία χρόνια μετέφεραν την παραγωγή τους στην Κίνα, με σκοπό να αυξήσουν τα κέρδη τους λόγω του εκεί μειωμένου εργατικού κόστους. Η συζήτηση τώρα γίνεται για επάνοδο της παραγωγής στην Ευρώπη.
Στον αγροδιατροφικό τομέα, τα πράγματα ήταν έως και πιο περίπλοκα. Οι φλεγματικοί και υποτίθεται ψύχραιμοι Βρετανοί π.χ. ρίχτηκαν από την πρώτη μέρα και άδειασαν τα ράφια των σούπερ μάρκετ. Γνώριζαν πολύ καλά ότι η χώρα τους δεν είναι αυτάρκης ούτε σε μαλακό σιτάρι (για το ψωμί), ούτε σε σκληρό σιτάρι (για μακαρόνια, μπισκότα…), ούτε σε νωπά προϊόντα, ούτε σε πολλά ακόμα είδη τροφίμων. Ταυτόχρονα άκουγαν για χώρες, όπως π.χ. η Ρωσία, που απαγόρευαν τις εξαγωγές σιτηρών… και άλλα παρόμοια. Αναπόφευκτα τέθηκε κι εδώ το πρόβλημα της έλλειψης αυτάρκειας τουλάχιστον σε βασικές ύλες.
Η πλούσια Ελβετία, ήδη από τότε που προέκυψε ο πόλεμος και η προσάρτηση της Κριμαίας, δημιούργησε τεράστια σιλό αποθήκευσης σιτηρών για τις ετήσιες ανάγκες της, δεδομένου ότι η φυσιογραφία της δεν επιτρέπει να τα παράγει. Κι έχουμε πολλές παρόμοιες περιπτώσεις. Και υπάρχει παντού η διαπίστωση της σταθερής αξίας του αγροδιατροφικού τομέα.
Πάνε κάπου 24 αιώνες από τότε που ο Θεόφραστος, μαθητής του Αριστοτέλη που παγκοσμίως αναγνωρίζεται ως ο «πατέρας» της Βοτανικής επιστήμης, όρισε τη γεωργία ως «μια τέχνη καθοδηγούμενη από την επιστήμη». Στη χώρα μας από το 1950, που ο λαός έβγαινε σακατεμένος με εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και καταστροφές από τους Ναζί, αλλά και μετά από έναν εμφύλιο, η γεωργία, καθοδηγούμενη από την επιστήμη, γνώρισε σημαντική άνθηση. Σε λίγα μόλις χρόνια βγήκαμε από την περίοδο της σιτοδείας. Έγινε συστηματική εκμηχάνιση, υιοθέτηση νέων καλλιεργειών και μεθόδων παραγωγής, έλληνες γενετιστές δημιούργησαν νέες ποικιλίες (όπως στα σιτηρά, το βαμβάκι…) και μια ολόκληρη γενιά επιστημόνων καθοδήγησε τους αγρότες με βάση την επιστήμη.
Όλα αυτά, όμως, άρχισαν να τίθενται στο περιθώριο από την πολιτική, αρχής γενομένης από τη δικτατορία των συνταγματαρχών. Χαρίστηκαν εν μία νυκτί τα αγροτικά δάνεια, κάτι που βόλεψε κυρίως τους θεσσαλούς μεγαλοπαραγωγούς, οι οποίοι, με τα δάνεια για μηχανήματα (υποτίθεται) είχαν αγοράσει διαμερίσματα στη Λάρισα. Για να φτάσουμε σε κάποιους ανεγκέφαλους υπουργούς, που νόμισαν τότε ότι θα λύσουν το πρόβλημα της εξάρτησης της χώρας σε κρέας από τις χώρες της Β. Ευρώπης, δίνοντας θαλασσοδάνεια κυρίως σε απόστρατους αξιωματικούς για τη δημιουργία μεγάλων χοιροτροφικών μονάδων. Μονάδων που έκλεισαν σύντομα, γιατί το χοιρινό κρέας τότε κατείχε πολύ μικρή θέση στο τραπέζι του Έλληνα, τα δε προϊόντα αυτού (πάριζα κ.λπ.) ήταν σχεδόν άγνωστα.
Έτσι άρχισε η μετατροπή της γεωργίας από «μία τέχνη καθοδηγούμενη από την επιστήμη» σε «τέχνη καθοδηγούμενη από την πολιτική και την… επιδότηση»! Και σήμερα αυτή μετατροπή έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις.
Η πολιτική αυτή οδήγησε σε απαξίωση της πραγματικής γεωργίας. Σε πρακτικές π.χ. μειωμένων φυτοϋγειονομικών παρεμβάσεων, ώστε, αν τα πράγματα στραβώσουν, να ζητάμε αποζημιώσεις από το κράτος. Ακόμη και σε ετήσιου χαρακτήρα συνήθειες, όπως το κλείσιμο των δρόμων στα ίδια και συγκεκριμένα σημεία κάθε χρόνο, την ίδια εποχή, με επικεφαλής επώνυμους πλέον αγροτοπατέρες, ώστε να αρπάξουμε από το κράτος ό,τι μπορούμε.
Υπάρχουν πλείστα χαρακτηριστικά παραδείγματα, όπου, «χάριν» της πολιτικής, η γεωργία οδηγήθηκε στο να αντιμετωπίζει σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα. Θα αναφερθούμε σε κάποια από αυτά σε προσεχές άρθρο. Το ερώτημα είναι αν σήμερα, που όλες οι χώρες βλέπουν τον αγροδιατροφικό τομέα ως μια διαχρονική σταθερή αξία, εμείς το έχουμε συνειδητοποιήσει και είμαστε έτοιμοι για το μεγάλο βήμα. Έχουμε άλλωστε το παράδειγμα των ημερών. Στο θέμα της αντιμετώπισης της πανδημίας, η χώρα μας πέτυχε το ακατόρθωτο, ακριβώς επειδή «καθοδηγήθηκε εξ ολοκλήρου από την επιστήμη»! Είμαστε έτοιμοι να ξανακάνουμε το ίδιο και στη γεωργία;
