Το πρώτο μέρος του άρθρου αφιερώθηκε στο γιατί και πώς η «νοοτροπία νησιού» (island mentality-insularity) αφορά την Ελλάδα, την Ήπειρο και άλλα μέρη της ενδοχώρας κι ας μην είμαστε νησιά, καθώς και το πόσο αυτοκαταστροφική είναι αυτή η νοοτροπία γενικώς και πολύ περισσότερο στις μέρες μας.
Αναφέρω ένα παράδειγμα από πόλη που έδειξε τι μπορείς να κάνεις όταν απαλλαγείς από αυτή, και προχωρώ στο δεύτερο μέρος.
Φαντασθείτε ένα δημοτικό συμβούλιο να πηγαίνει σε μία αμερικάνικη εταιρεία και να τους λέει ότι θα ξοδέψω 100 εκατομμύρια να σας φτιάξω κτίριο που δεν θα αρέσει στους κατοίκους μου, άλλα τόσα να σας φτιάξω fund, θα σας δίνω και 20 εκατομμύρια το χρόνο για λειτουργικά έξοδα, αρκεί να ανοίξετε παράρτημα στην πόλη μας. Οποιοσδήποτε δήμαρχος στην Ελλάδα τολμούσε να πει κάτι παρόμοιο θα σταυρωνόταν επί ξύλου με συνοπτικές διαδικασίες, ούτε να το φαντασθούμε δεν το επιτρέπει η νοοτροπία νησιού που επικρατεί.
500 εκατομμύρια μέσα στα τρία πρώτα χρόνια κέρδισε ο δήμος, και σταθερά πάνω από 100 κάθε χρόνο έκτοτε, οι κάτοικοι λατρεύουν πια το αρχικά μισητό κτίριο και το Βilbao από το 40% ανεργία, μεταμορφώθηκε σε μια από τις πιο δυναμικές πόλεις της Ευρώπης και τις πιο προβεβλημένες του κόσμου.
Παραφράζοντας τον Καζαντζάκη, δεν ήταν «νησί», ήταν θεριό που κοίταζε ολόγυρα…
Το δεύτερο μέρος τώρα θα προσπαθήσει να ανιχνεύσει πώς η «νοοτροπία νησιού» ατόμων, ομάδων, χωριών, ακόμα και κρατικών υπηρεσιών, κρατάει τη λίμνη γεμάτη «μυστικά», που, για να παραμείνουν «μυστικά», συνήθως φοράν τον μανδύα των «τοπικών αντιστάσεων» και κάνουν την εκάστοτε κυβέρνηση να παραπέμπει το θέμα «Παμβώτις» στις καλένδες για να μη βρε τον.. μπελά της, ναι η Αθήνα ήθελε και μάλλον θέλει, τα Γιάννινα όχι…
Τα «μυστικά» αυτά υπάγονται σε δύο κατηγορίες, επιφανειακώς άσχετες, αλλά πλήρως συνεργαζόμενες επί του αποτελέσματος –το’ να χέρι νίβει τ’ άλλο και τα δυο μετατρέπουν την Παμβώτιδα σε βάλτο προς αποξήρανση εντός του 21ου αιώνα.
Α) «Μυστικά» που καλύπτουν «συμφέροντα» συνδεόμενα με παράνομες και ρυπογόνες δραστηριότητες και τα οποία βρίσκονται πίσω από τον κύριο όγκο των «τοπικών αντιστάσεων».
Β) «Μυστικά» γύρω από απολύτως βασικές για μια λίμνη πληροφορίες, που αδικαιολογήτως έχουν μείνει να σέρνονται μεταξύ θρύλου και πραγματικότητας, επειδή ακριβώς δείχνουμε τη «νοοτροπία νησιού» απέναντί της, εμείς είμαστε ξερόλες κι αυτή τελικώς μία ξένη, ακόμα και γι αυτούς που ζουν κυριολεκτικά απ’ αυτή (θα είναι το τρίτο και τελευταίο μέρος του άρθρου).
Α) Δεν είναι στις προθέσεις μου προς το παρόν να περιπτωσιολογήσω, τα περισσότερα άλλωστε έχουν καταγραφεί στις μελέτες.
Αυτοί βέβαια που (νομίζουν ότι) έχουν σχετικό «συμφέρον» φρόντισαν να μη συζητηθούν επαρκώς, ενώ άλλα που δεν καταγράφηκαν στις μελέτες νομίζουν ότι θα μείνουν «μυστικά» για πάντα.
Πιστεύουν λίγο-πολύ ότι είναι μόνοι στη γη, πως ό,τι θέλουν κάνουν και λογαριασμό δεν δίνουν, ότι αυτούς δεν θα τους πιάσουν επειδή είναι «αλλιώτικοι» και «καλύτεροι», και ενώ οι πράξεις τους υπονομεύουν πρώτα απ’ όλα το μέλλον το δικό τους και των παιδιών τους, είναι πεπεισμένοι ότι «συμφέρον» τους είναι να ζουν και να πράττουν ως πράττουν. Όλα τα ανωτέρω θα βρει κανείς ως απολύτως χαρακτηριστικά της «island mentality-insularity» που θεωρείται θεωρείται ως βασική αιτία του «υπανάπτυκτος» ή «τριτοκοσμικός», σε οποιοδήποτε λεξικό.
Το χειρότερο όμως είναι ότι παίζουν στα ζάρια το μέλλον όλης της περιοχής: Όχι μόνο μακροπρόθεσμα οδηγώντας λίγο- λίγο τη λίμνη στον μαρασμό, αλλά και ξαφνικά κι απότομα: Εάν π.χ. κυκλοφορήσει ένα βίντεο που να καταγράφει τα καμώματά τους, έχει όλα τα φόντα να γίνει viral και να μας δυσφημίσει με τον χειρότερο τρόπο ανά την Υφήλιο. Ναι, ναι, ξέρω αυτά δεν γίνονται, ούτε π.χ. για τα υποθαλάσσια σκουπίδια της Άνδρου θα γίνονταν αν δεν έκανε ο χ διάσημος θέμα, έλα όμως που έκανε.
Αργά ή γρήγορα «νησιώτες» των «νησιών» μας κάποιος οικολόγος πιτσιρικάς θα σας τη στήσει και ταυτοχρόνως θα χάσετε το ψωμί σας, θα πάτε (πιθανότατα) φυλακή και θα μας κάνετε και όλους ρόμπα…
Γνωρίζετε ότι υπάρχει τρόπος αυτά που κάνετε να γίνουν με πολιτισμένο τρόπο, πολλαπλασιάζοντας μάλιστα το εισόδημα σας; Το οποίο, εάν δεν προσαρμοσθείτε και επιμείνετε στις πρακτικές σας, νομοτελειακά θα εξαφανισθεί;
Αντιληφθείτε τουλάχιστον αυτό που γνωρίζει ο κάθε δεκάχρονος, ουδέν κρυπτόν υπό το drone!
Υπάρχουν τρόποι να κερδίζετε πολύ περισσότερα, πολύ πιο εύκολα και ταυτόχρονα η λίμνη όχι απλώς να ζωντανέψει, αλλά να γίνει διεθνώς γνωστή για καλό και όχι για ρεζίλι.
Αντιλαμβάνεσθε, αγαπητοί άρχοντες του τόπου, ότι το να κάνετε τα στραβά μάτια, (όποιοι, όπου και όταν τα κάνετε, αλλά χωρίς την έστω μερική συμμετοχή σας δεν έχουν εκπροσώπηση οι «τοπικές αντιστάσεις», τα «νησιά», δεν υπάρχουν!) μπορεί να μη σας στερεί συγκεκριμένα «ψηφαλάκια», όταν όμως νομοτελειακώς αρχίσουν να σκάνε οι «μπόμπες» απ’ τα drone, θα σας τα στερήσουν όλα και θα ψάχνετε «νησί» για να κρυφτείτε;
Αντιλαμβάνεσθε πόσο τελικώς εύκολο είναι να μεταπεισθούν αυτά τα «νησιά», «νησάκια», «παρανησάκια» ώστε να συνεργαστούν στην κατεύθυνση ολιστικής λύσης για την Παμβώτιδα, εκτός από την ενεργοποίηση της εισαγγελικής οδού- η οποία αργά ή γρήγορα θα κινηθεί αυτεπαγγέλτως αν δεν αλλάξουν πρακτικές;
Αρκεί, αφενός να σας δουν ενωμένους σε μια τέτοια προοπτική και αφετέρου να ενημερωθούν για τις τεράστιες προοπτικές που δημιουργούνται για την κάθε ξεχωριστή επαγγελματική κατηγορία που σήμερα κωλυσιεργεί, για το πόσο λίγο χρόνο θα πάρει η εκτέλεση των έργων, για το πόσο θα αναδειχθεί το κάθε επάγγελμα ακολουθώντας πανεύκολους «κανόνες» σε ένα πλήρως αναβαθμισμένο περιβάλλον.
Θα ξεμπερδέψουμε επιτέλους με τη «νοοτροπία νησιού», για να κάνουμε μια παρέμβαση που θα εκτοξεύσει πολύπλευρα το επίπεδο ποιότητας ζωής όλου του λεκανοπεδίου, αποκαθιστώντας ταυτοχρόνως τα (έστω εξ αμελείας…) εγκλήματα που έχουμε κάνει εναντίον της Παμβώτιδας; Όχι άλλες προφάσεις εν αμαρτίαις της «πολυνησίας» του λεκανοπεδίου.
3ο και τελευταίο μέρος
Τα «Μυστικά» γύρω από απολύτως βασικές για μια λίμνη πληροφορίες, που αδικαιολογήτως έχουν μείνει να σέρνονται μεταξύ θρύλου και πραγματικότητας, επειδή ακριβώς δείχνουμε τη «νοοτροπία νησιού» απέναντί της. Π.χ.
– Πόσες πηγές έχει η Παμβώτις; Έχουμε επίσημη απάντηση ως Κράτος; Σε 160 πηγές αναφέρεται ο Δ. Σαλαμάγκας τον 19ο αιώνα, 165 μέτρησαν οι Γερμανοί μέσα σε ένα χρόνο και εν καιρώ πολέμου τον 20ο αιώνα, πόσες έχουμε μετρήσει εμείς στον 21ο; Πόσες στον πυθμένα; Πόσες στο Νησί; Πόσες βούλωσαν οι προχειροκατασκευές των δρόμων; «Μυστικό»! Αναρωτιέμαι ακόμα κι αν ξέρουμε ως πόλη και περιοχή από ποιές υδρευόμαστε και κατά πού πέφτουν, τι ποσοστά θα έβγαζε ένα γκάλοπ δηλαδή…
– Με ποια ποτάμια (και συνεπώς με ποιες θάλασσες και άλλες λίμνες;) επικοινωνεί υπογείως η Παμβώτις; Με Καλαμά, Λούρο και Πηνειό (δηλαδή με Ιόνιο, Αμβρακικό και Αιγαίο) τουλάχιστον λέει η λαϊκή παράδοση, με Καλαμά και Λούρο σίγουρα, βεβαίωσαν πάλι οι Γερμανοί το 1943-44, εμείς τι λέμε; «Μυστικό»!
– Υπάρχει σπήλαιο και υπόγεια νερά κάτω από την Παμβώτιδα, με μία από τις εισόδους στην Ντραμπάτοβα; Ναι έλεγαν πολύ παλιά οι νησιώτες βλέποντας την κίνηση των ψαριών τον χειμώνα, ναι είπε ο κολυμβητής που διατάχθηκε να βουτήξει από τον Αλή τον 19ο αιώνα, («Άδη και κόλαση και θάλασσα μαύρη» είπε έντρομος βγαίνοντας), ναι είπαν και οι Γερμανοί πριν 77 χρόνια («αν μάθουν οι κάτοικοι ότι είναι όλο κούφιο από κάτω θα φύγουν νύχτα»), εμείς τι λέμε την εποχή που και ένα παιδάκι με μία υποβρύχια τηλεκατευθυνόμενη κάμερα μπορεί να έχει περισσότερη εικόνα απ’ όση έχουμε όλοι μαζί; «Μυστικό»! …
– Υπάρχει σύνδεση Σπηλαίου Περάματος και υπόγειου σπηλαίου Παμβώτιδας εφόσον αυτό όντως υφίσταται; Σίγουρα, θα έλεγαν τόσο ο Αλής όσο και οι Γερμανοί εάν γνώριζαν την ύπαρξη του σπηλαίου Περάματος, το οποίο, μέχρι την αποξήρανση της Λαψίστας, ήταν σαν νησί μέσα στη λίμνη. «Τμήμα κοίτης αρχαίου υπόγειου ποταμού» είπε με βεβαιότητα ο Ιωάννης Πετρόχειλος για όσο μέρος πρόλαβε να εξερευνήσει, δηλώνοντας επίσης ότι η συνολική έκταση είναι πολλαπλάσια όσης εξερεύνησε. Εμείς τι λέμε; «Μυστικό»! Α, ναι, λέμε και «περάστε κόσμε για εισιτήρια»…
–Υπάρχουν «ρουφήχτρες» και πόσες; Ναι έλεγαν οι παλιοί αναφέροντας συγκεκριμένα θύματα και σημεία, όχι έλεγαν οι καινούργιοι είναι καταβόθρες, όχι δεν είναι καταβόθρες είναι εστεβέλλες οι πιο καινούργιοι, ωραία πόσες είναι οι εστεβέλλες και πού; «Μυστικό»!
– Υπάρχουν κρατήρες στον πυθμένα της λίμνης; Πολύ πιο πιθανό από όσο απίθανο θα έλεγε ένας παλαιοντολόγος. Ναι, είπε το υποβρύχιο σκάφος του πανεπιστημίου Πατρών, με όσα μπόρεσε να δει από τη στρώση σαπίλας στον πυθμένα, αλλά πέρασε απαρατήρητο, κι ούτε ζητήσαμε περαιτέρω διερεύνηση από τους… «άχρηστους» όπως αρκετοί τους ονόμασαν, επειδή δεν κατάφεραν να βρουν τον… «θησαυρό του Αλή πασά». «Μυστικό» και οι κρατήρες!
–Υπάρχει θησαυρός του Αλή Πασά; Τα δελτία κατάσχεσης και απογραφής των Οθωμανών βεβαιώνουν ότι κατεσχέθη πλήρως και απεδόθη στην Πύλη, εμείς όμως είμαστε καχύποπτοι (island mentality είπαμε) και γι αυτό θα ψάχνουμε στον αιώνα τον άπαντα να βρούμε το φάντασμα.
Σημειώνω εδώ ότι οι πιο τραβηγμένες εκτιμήσεις έλεγαν ότι ο θησαυρός στις δόξες του έφτασε 40 εκατομμύρια γρόσια, αλλά τα τελευταία χρόνια είχε μειωθεί κατά πολύ εξαιτίας των χρημάτων που ξόδευε ο Αλής δωροδοκώντας και εξοπλίζοντας ώστε να μη χάσει τα πάντα.
Ας υποθέσουμε ότι δεν είχε ξοδέψει δεκάρα ο Αλής για να σωθεί (που είχε ξοδέψει τα μαλλιοκέφαλά του!). Κι ας υποθέσουμε επίσης ότι ο άνθρωπος τον οποίο εμπιστευόταν πολύ περισσότερο κι απ’ τους γιους του και είχε ως υπουργό Οικονομικών του, δεν γνώριζε πού φυλάει τον θησαυρό, ότι δηλαδή ήξεραν 2-3 τυχαίοι και όχι ο υπ. αριθ. 1 έμπιστός του.
27 εκατομμύρια βρήκε, κατέσχεσε και απέστειλε στην Πύλη ο τουρκικός στρατός, 40 – 27 = 13 εκατομμύρια γρόσια είναι αυτά που «δεν βρήκαν οι Τούρκοι», δηλαδή 13 εκ. γρόσια το μέγιστο ύψος που θα μπορούσε να έχει ο «θησαυρός».
Αν τα μετατρέψουμε σε λίρες Τουρκίας μας δίνουν 1-2 μηνιάτικα, ας τα μετατρέψουμε σε… ευρώ κι ας τα συγκρίνουμε με τα δισεκατομμύρια που έχουν έλθει στην περιοχή από την Ε.Ε…
Τι ακριβώς ελπίδες επενδύουμε λοιπόν στην εύρεση του κουτσοθησαυρού-φάντασμα; Και να τον βρούμε (τον ξοδεμένο! Που κι αν περίσσεψε κανά ψιλό, ο -απολύτως χορτασμένος και φημισμένος για την ακεραιότητα του – Στ. Ιωάννου σίγουρα μερίμνησε να πάει διακριτικώς υπέρ πατρίδος), τι θα γίνει;
Ακούω ήδη τον αντίλαλο της λιγούρας: «μην το υπολογίζεις έτσι, διότι θα έχει αμύθητη ιστορική και καλλιτεχνική αξία! Θα σωθούμε!».
Ιστορική και καλλιτεχνική αξία πάντως μεγαλύτερη από το ένα δέκατο της αξίας π.χ. του απολύτως πραγματικού και χειροπιαστού θησαυρού-συλλογής Καραπάνου, αποκλείεται να έχει. Που δεν μας «έσωσε» ούτε αυτός, παρόλο που μας δωρίστηκε ολόκληρος. Ποιός είναι ο Καραπάνος κι ο θησαυρός του; Ας ψάξουν προς Πάρκο μεριά οι θησαυροθήρες, με τα χρυσά γουρουνάκια του Αλή όμως καμία σχέση…
«Μυστικό» τέλος πάντων ότι «άνθρακες ο θησαυρός του πασά», μη μας χαλάσει το όνειρο και ξυπνήσουμε και δούμε ότι είχαμε τον θησαυρό των θησαυρών στα χέρια μας και τον ρημάξαμε, το πολύτιμο υδροσύστημα του λεκανοπεδίου στο οποίο εν πολλοίς οφείλουμε την δεκάδων χιλιάδων χρόνων Ιστορία της περιοχής… Και ψάχνουμε χρυσά γουρουνάκια… Ας φτιάξει ένας χρυσοχόος 2-3 γουρουνάκια, να τα κρύψει, να τα βρούμε, να τελειώνουμε!
Ας μη σπεύσουν κάποιοι να επικαλεσθούν τεχνικές δυσκολίες στο να μάθουμε τα παραπάνω. Η σύγχρονη επιστήμη γνωρίζει περισσότερα για τη λίμνη Βοστόκ από όσα για την Παμβώτιδα, μόνο και μόνο επειδή της επετράπη να ασχοληθεί.
Πού βρίσκεται η λίμνη Βοστόκ; Τέσσερα χιλιόμετρα (!!!) κάτω από τον πάγο της Ανταρκτικής και ανακαλύφθηκε μόλις πριν 20 χρόνια…
Θέλουμε να επιτραπεί στους κορυφαίους επιστήμονες του κόσμου, όλων των απαιτουμένων ειδικοτήτων, να λύσουν το πρόβλημα της Παμβώτιδας με ολιστική προσέγγιση και παράλληλα να αναβαθμισθεί θεαματικά η καλαισθησία και η ποιότητα ζωής στο λεκανοπέδιο;
Ιδού η Ρόδος! Δώστε το έργο σε παγκοσμίως κορυφαία σχετική εταιρία αρχιτεκτονικής τοπίου να τους φέρει. Είναι ή τώρα, ή ποτέ.
Ούτε πακέτο covid θα ξαναϋπάρξει, ούτε η ευελιξία που δίνει, ούτε όμως και ο περιορισμένος χρόνος για απορρόφηση. Ανάθεση, μελέτη, κατασκευή σε κορυφαίο τώρα, αλλιώς ραντεβού στον βάλτο, να ψάχνουμε τα… γουρουνάκια του πασά!
