Η «Νόρα» του Ίψεν στην κεντρική σκηνή του ΔΗΠΕΘΙ

Η απαράμιλλη ψυχογραφική διεισδυτικότητα της ιψενικής γραφής, η οξυδέρκεια της παρατήρησης για το ζήτημα της γυναικείας χειραφέτησης, αλλά και για την ανάγκη του ατόμου για αυτοπραγμάτωση, καθιστούν τη Νόρα ένα αρυτίδωτο κλασικό αριστούργημα, που συνεχίζει να μιλά στις σύγχρονες αγωνίες μας με τρόπο επείγοντα, αιφνιδιαστικό, απελευθερωτικό.
Είναι Χριστούγεννα. Η Νόρα και ο Τόρβαλντ Χέλμερ είναι παντρεμένοι εδώ και οκτώ χρόνια. Έχουν τρία παιδιά. Οι οικονομικές δυσκολίες δεν έχουν καταφέρει να «λερώσουν» τη ζωή τους μέχρι τώρα. Όλα μοιάζουν ιδανικά. Ιδιαίτερα με τον ερχομό του νέου έτους, που ο Τόρβαλντ πρόκειται να αναλάβει τη διοίκηση της Μετοχικής Τράπεζας. Τώρα όλα θα γίνουν ακόμη πιο εύκολα. Η καλή αμοιβή του υπόσχεται ένα πιο υψηλό επίπεδο ζωής. Το παρελθόν, όμως, δεν αφήνει το μέλλον στην ησυχία του. Ένα κρυμμένο μυστικό θα βγει στο φως για να ανατρέψει τις ισορροπίες, να σαρώσει τα ζωτικά ψεύδη ενός γάμου ανάμεσα σε δύο συζύγους ξένους, όπως αποκαλύπτεται, μεταξύ τους, να αναδείξει τις διαφορετικές αντιλήψεις της αντρικής και γυναικείας συνείδησης για τη ζωή, οδηγώντας τελικά σε μια επώδυνη, απελευθερωτική, ζωτική αυτογνωσία.
Ο Ίψεν χαρακτήρισε το έργο του «τραγωδία των μοντέρνων καιρών». «Υπάρχουν δύο ειδών ηθικοί νόμοι, δύο ειδών συνειδήσεις, η αντρική και μια εντελώς διαφορετική, η γυναικεία. Δεν κατανοούν η μία την άλλη. Σε ζητήματα πρακτικής της καθημερινής ζωής, η γυναίκα κρίνεται από τον αντρικό νόμο, σαν να μην ήταν γυναίκα, αλλά άντρας» σημείωνε ο Ίψεν το 1879 για τη Νόρα.
Στο έργο, η αντρική αίσθηση της ταυτότητας έρχεται σε σύγκρουση με την έλλειψη γυναικείας ταυτότητας. Με το φινάλε του μοιάζει να υπονοείται ότι, όταν η ανδροκρατούμενη κοινωνία αποτελέσει παρελθόν, όταν η υποκρισία της αστικής ηθικής ξεσκεπαστεί, ένας νέος κόσμος θα αναδυθεί, μια κοινωνία με ισοτιμία ανάμεσα στα δύο φύλα, με δυνατότητα προσωπικής εξέλιξης και ελευθερίας του ατόμου, με ένα νομικό σύστημα που να υπηρετεί τον Άνθρωπο. 140 χρόνια μετά, πόσο κοντά είμαστε στ’ αλήθεια σε αυτήν την πραγματικότητα;
Η σκηνοθέτης αναφέρει στο σημείωμα της: «Η Νόρα τρώει κρυφά σοκολατάκια. Λέει ψέματα σαν να είναι αλήθεια. Έχει τρία παιδιά. Μεταμφιέζεται, χορεύει, παίζει ρόλους: είναι γαλιάντρα, σκιουράκι, διαβολάκι, άτακτο κοριτσάκι, περίεργο πλασματάκι, νεράϊδα. Ο Τόρβαλντ δουλεύει πολύ. Δίνει λεφτά στη Νόρα. Τη μαλώνει και μετά της δίνει λεφτά. Την προστατεύει από τον εαυτό της. Ο Τόρβαλντ παλεύει για να πραγματώσει τον ρόλο του ως “αρσενικό”. Οι ξένοι για οχτώ χρόνια βρίσκονται έξω. Τους κοιτούν, αυτούς και το σπίτι τους. Μετά χτυπούν το κουδούνι τους. Ποιο είναι το εντός και ποιο το εκτός; Ποιος είναι ο ξένος και ποιος είναι ο δικός μας; Η Νόρα έχει ένα μεγάλο μυστικό. Και μετά σταματά να μεταμφιέζεται. Και τότε γίνεται: “ελεεινή γυναίκα”, “θεατρίνα”, “ψεύτρα”, “εγκληματίας”, “τρελή”, “άρρωστη”, “μάγισσα”. Ο Τόρβαλντ παλεύει για να πραγματώσει τον ρόλο του ως “αρσενικό”. Η Νόρα παλεύει κόντρα στον ρόλο της ως “θηλυκό”. Μια γυναίκα δεν μπορεί να είναι ο εαυτός της στην σύγχρονη κοινωνία, είναι μια αποκλειστικά ανδροκρατούμενη κοινωνία», γράφει ο Ίψεν το 1878. «Και μετά η αγαπημένη του ηρωίδα αφήνει το “κουκλόσπιτό” της και βροντά την πόρτα πίσω της».
Παίζουν οι Βίκυ Κατσίκα (Νόρα), Γιωργής Τσαμπουράκης (Τόρβαλντ), Γιάννης Κοντός (Ρανκ), Χαρά Ζησιμάτου (Λίντε), Βαγγέλης Χατζηνικολάου (Γκρόγκσταντ). Τσέλο επί σκηνής Μάχη Βαλαή. Ενορχήστρωση – μεταγραφή Θωμάς Κοντογεώργης. Στην ηχογραφημένη μουσική παίζουν οι Βαγγέλης Ζωγράφος (κοντραμπάσο), Πάνος Κανελλόπουλος (μαντολίνο), Θωμάς Κοντογεώργης (πιάνο), Μιχάλης Πορφύρης (βιολοντσέλο). Το έργο παρουσιάζεται σε μετάφραση Γιώργου Σκεύα, τα σκηνικά-κοστούμια δημιούργησε η Ευαγγελία Κιρκινέ, η μουσική είναι της Τατιάνας Ζωγράφου και οι φωτισμοί της Μαρίας Γοζαδίνου, η οποία είναι και βοηθός σκηνοθέτη.
Η παράσταση θα παίζεται κάθε Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο, στις 9 το βράδυ, και Κυριακή στις 7 το απόγευμα. Τα εισιτήρια κοστίζουν 10 ευρώ (κανονικό), 7 ευρώ (μαθητές, φοιτητές, στρατευμένοι, πολύτεκνοι και άτομα άνω των 65 ετών), 3 ευρώ (κάτοχοι κάρτας ανεργίας και ΑμεΑ). Ομαδικά εισιτήρια (άνω των 20) για φορείς, συλλόγους και σωματεία: 7 ευρώ.
Προπώληση στο viva.gr και στα γραφεία του ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων (Παπάζογλου 5, Αρχοντικό Πυρσινέλλα, 9 το πρωί έως 3 το μεσημέρι). Πληροφορίες και κρατήσεις στα τηλέφωνα 6955998405 (Μαρία Κεβρεκίδου) και 2651025670 (ώρες γραφείου).