Οι φίλοι της ροκ μουσικής στα Γιάννενα θυμούνται με νοσταλγία μια από τις όχι και πολύ συχνές εμφανίσεις του συγκροτήματος τα τελευταία χρόνια, στις 13 Μαρτίου 2010 στο café Καπλάνειο. Ο Γιάννης Σπάθας στην κιθάρα, ο Αντώνης Τουρκογιώργης στη φωνή και το μπάσο και ο Μάκης Γιούλης στα ντραμς ξεσήκωσαν τους φανς τους από τη δεκαετία του ’70, αλλά και έδωσαν στους νεώτερους να καταλάβουν γιατί η φήμη τους είχε φτάσει μέχρι το εξωτερικό.
Χαρακτηριστικό εκείνης της συναυλίας ήταν τα υψηλά ντεσιμπέλ. Οι Socrates έπαιζαν λες και βρισκόταν σε ανοιχτό στάδιο και όχι σε ένα καφέ-μπαρ σε μια κατοικημένη περιοχή των Ιωαννίνων. «Νομίζαμε πως θα σπάσουν τα μπουκάλια. Ήμασταν σίγουροι πως θα έρθει η Αστυνομία να μας σταματήσει. Αλλά Socrates ήταν αυτοί, δεν μπορούσες να τους πεις όχι», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Σωτήρης Γάκης, ιδιοκτήτης του café Καπλάνειο.
Βέβαια, η στιγμή που όλοι όσοι ήταν εκεί θα θυμούνται, ήταν όταν από τις χορδές της κιθάρας του Γιάννη Σπάθα άρχισαν να σχηματίζονται οι νότες του «Mountains», του τραγουδιού που αποτελεί σήμα-κατατεθέν του συγκροτήματος, αλλά σε εμάς εδώ ακούγεται πιο γνώριμο ακόμη και σήμερα. Ο Γιάννης Σπάθας κατάφερνε να κάνει την κιθάρα του να ακούγεται σαν κλαρίνο, παντρεύοντας άψογα την ηπειρώτικη παραδοσιακή μουσική με το τεχνο-ροκ ύφος.
Το live εκείνο έγινε η αιτία να εδραιωθεί και η φιλία του Γιάννη Σπάθα με τον Γιώργο Γάκη. Και έτσι, το 2012, στο CD του Γιώργου Γάκη και των Troublemakers με τίτλο «Τoo much ain’t never enough» σε παραγωγή του KipWinger, ο Γιάννης Σπάθας δεν αρνήθηκε να συμμετέχει μαζί με άλλους ζωντανούς θρύλους της ροκ. Η hard rock διασκευή του δημοτικού τραγουδιού «Μη με κοιτάς» είναι στα πατήματα των Socrates και του Σπάθα, ο οποίος δικαιωματικά παίζει την εισαγωγή.
Στην Κύπρο, όπου βρίσκεται για συναυλίες, πληροφορήθηκε ο Γιώργος Γάκης την είδηση του θανάτου του Γιάννη Σπάθα και τον αποχαιρέτησε με μια ανάρτησή του στο facebook: «Άνθρωποι σαν τον Γιάννη Σπάθα μένουν αθάνατοι… Ήταν τεράστια η τιμή που με θεωρούσε φίλο του!».
Ένα σπουδαίο κεφάλαιο της ελληνικής ροκ σκηνής
Γεννημένος στους Παξούς το 1950, ο Γιάννης Σπάθας ξεκίνησε τη σχέση του με τη μουσική από πολύ μικρή ηλικία μέσω του πατέρα και των θείων του, μαθαίνοντας πέρα από κιθάρα και ακκορντεόν και τύμπανα.
Λίγα χρόνια πριν τη δημιουργία των Socrates, o Σπάθας σχημάτισε μαζί με τους Αντώνη Τουρκογιώργη και Ηλία Ασβεστόπουλο τους Persons, κυκλοφορώντας τρεις δίσκους 45 στροφών από το 1966 μέχρι το 1969, με ήχο επηρεασμένο από τα βρετανικά και αμερικάνικα συγκροτήματα των μέσων της δεκαετίας του ’60.
To 1969, μαζί με τον Τουρκογιώργη στο μπάσο, προχώρησε στη δημιουργία των Socrates, με τους οποίους θα γνωρίσει σημαντική επιτυχία κατά τη δεκαετία του ’70 και τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’80. Εμπνευσμένοι από τον βαρύ ψυχεδελικό blues-rock ήχο συγκροτημάτων όπως οι Jimi Hendrix Experience και οι Cream, αμφότερων βασισμένων σε κιθαριστικές ιδιοφυΐες (Τζίμι Χέντριξ και Έρικ Κλάπτον αντίστοιχα), οι Socrates θα ξεκινήσουν την πορεία τους από διάφορα αθηναϊκά στέκια της εποχής, όπως το Κύτταρο, και θα κυκλοφορήσουν επτά άλμπουμ σε διάστημα δώδεκα ετών (1971-1983).
Μετά τη διάλυση των Socrates το 1983, ο Σπάθας θα συνεργαστεί ως ενορχηστρωτής και κιθαρίστας με πλήθος καλλιτεχνών, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Χατζιδάκις, η Μαρία Φαραντούρη, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Γιώργος Νταλάρας και ο Διονύσης Σαββόπουλος. Ακόμη, θα συνθέσει τη μουσική τριών δίσκων του Βασίλη Λέκκα, ενώ το 1999 θα κυκλοφορήσει τον πρώτο προσωπικό του δίσκο, στον οποίο συμμετείχε η Χάρις Αλεξίου.
Την περίοδο της ακμής του συγκροτήματος, το παίξιμο του Σπάθα στην ηλεκτρική κιθάρα είχε συγκριθεί με εκείνο του κιθαρίστα των Deep Purple, Ρίτσι Μπλάκμορ, και θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα κεφάλαια της ελληνικής ροκ σκηνής της εποχής των late 60s – mid-70s.
