«Το Όνειρο ενός Γελοίου» πραγματεύεται έναν άνθρωπο που έχει χάσει το νόημα της ζωής και αποφασίζει να αυτοκτονήσει. Πόσο εύκολο είναι να μπει κανείς στην ψυχοσύνθεση ενός ανθρώπου που βρίσκεται στο όριο μεταξύ ζωής και θανάτου;
Προσωπικά μου είναι αδύνατον να εισχωρήσω στην ψυχή ενός ανθρώπου οριακά ευρισκόμενου μια ανάσα πριν τον θάνατο. Είναι τόσο ακραία εμπειρικά η στιγμή, που μόνο κάποιος που έχει φτάσει ως εκεί, μπορεί να κατανοήσει τι πραγματικά βιώνει κανείς σε ανάλογη περίπτωση. Kι εγώ –ευτυχώς- δεν έχω ζήσει κάτι παρόμοιο… Έχουμε μόνο τη φαντασία και το ένστικτο, που μας βοηθούν ενίοτε να αφουγκραστούμε έστω την αγωνία μιας ψυχής μπροστά στο τέλος, αλλά πόσο αληθινά μέσα μπορούμε να μπούμε στις στιγμές αυτές; Ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, σε τούτο το αριστουργηματικό κείμενο, δεν είχε μόνο το πηγαίο ταλέντο της ύψιστης λογοτεχνικής περιγραφής κι εμβάθυνσης, αλλά και την εμπειρία να έχει βρεθεί ο ίδιος μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα και να βιώσει την καταλυτική αγωνία του θανάτου. Αλλά και πάλι, αυτό είναι διαφορετικό από το να αποφασίζει κανείς να αυτοκτονήσει, όπως ο ήρωας του έργου. Ως ηθοποιός, βέβαια, δε χρειάζεται να έχω ζήσει παρόμοιες καταστάσεις για να τις ερμηνεύσω στη σκηνή, αφού το θέατρο έχει άλλη λειτουργία και απαιτεί ικανότητες πέραν της εμπειρίας. Το κείμενο αυτό καθ’ αυτό και η σωστή ανάγνωση του από τον ηθοποιό είναι αρκετά για να τον οδηγήσει να εκμεταλλευτεί τις υποκριτικές του ικανότητες και να φτάσει να ενσαρκώσει τον ήρωα και να μεταδώσει την αλήθεια του. Τούτο το διαμάντι της παγκόσμιας λογοτεχνίας διαπνέεται από μια εκπληκτική ροή και περιγραφική δεινότητα, που με κάνει να νιώθω πως γίνομαι ένα με τον ήρωα του, πράγμα που εισπράττουν οι θεατές της παράστασης, βιώνοντας ταυτόχρονα την αλήθεια του έργου. Ευτυχώς, δηλαδή, που υπάρχει και το θέατρο κι έτσι δίνεται η δυνατότητα στους ηθοποιούς να γευόμαστε καταστάσεις, που απευχόμαστε να μας συμβούν στην πραγματική ζωή.
Πόσο εύκολο/δύσκολο πιστεύετε ότι είναι να φτάσει κανείς σε αυτό το σημείο;
Αγαπώ παράφορα τη ζωή και μου είναι σχεδόν ακατανόητο να θέλει κάποιος να την τερματίσει. Αλλά την ίδια στιγμή, οφείλω να δεχτώ πως υπάρχουν άνθρωποι, που η μεγάλη απελπισία μπορεί να τους οπλίσει το χέρι και να προβούν στο απονενοημένο διάβημα. Θέλω να πιστεύω πως είναι δύσκολο να φτάσει κανείς σ’ αυτό το σημείο, αν και «τεχνικά» ένα κλiκ είναι αρκετό. Είμαι πάντως πεπεισμένος πως, για να φτάσεις να θέλεις να πεθάνεις, αρκεί να έχει απαξιωθεί η ίδια η ζωή μέσα σου, να μη βρίσκεις πια νόημα στο να ζεις, κι αυτό δυστυχώς δεν είναι δύσκολο να συμβεί.
Ο ήρωας της παράστασης μιλάει για την αλήθεια της ζωής. Εσάς ποια είναι η δική σας αλήθεια;
Είναι δύσκολο να μιλήσω για την μία αλήθεια που με διαπνέει ζώντας. Ίσως το να ζούμε ελεύθερα και με αυθεντικότητα, να είναι μια βασική παράμετρος της δικής μου αλήθειας. Η φυσική βίωση της πραγματικότητας μας, με την έννοια να είμαστε ο εαυτός μας κάθε στιγμή και ταυτόχρονα να «ακούμε» τον άλλον, είναι επίσης πρωταρχική έγνοια μου. Ακόμη, μπορώ να πω πως η ταπεινότητα, όπως και η ανάληψη της προσωπικής μας ευθύνης, είναι μέγιστες αρετές, που οδηγούν αλάνθαστα στην ευδαιμονική βίωση της ζωής μας. Ίσως κι όλα αυτά κι άλλα πολλά παρόμοια να μην είναι τίποτε άλλο από αυτό που ονομάζεται αγάπη για την ίδια την ζωή. Ε, σ’ αυτό ταυτίζομαι με τον «γελοίο» της παράστασης μου.
Μια που η παράσταση παίζεται για πέμπτη χρονιά, τι αλλαγές παρατηρείτε από την πρώτη φορά που αναμετρηθήκατε με αυτή έως σήμερα;
Ο κίνδυνος από μια επιτυχημένη παράσταση είναι να αφεθείς στην επανάληψη και να παγιδευτείς στη ρουτίνα της. Δεν πρέπει να επαναπαυτείς στην καλή ανα-παράσταση της αρχικής επιτυχημένης συνταγής αλλά να ανακαλύπτεις συνεχώς νέους τρόπους έκφρασης και βαθύτερων νοημάτων του έργου. Πάνω απ’ όλα, όμως, να βιώνεις την κάθε φορά σαν να είναι η πρώτη. Μετά από πέντε χρόνια, που παίζω σε αυτήν την παράσταση, νιώθω πάντα μια ευλογημένη αδημονία να ανεβώ στη σκηνή και να ξανακάνω τον ίδιο ρόλο σαν να τον συναντάω για πρώτη φορά. Τη μόνη αλλαγή που βλέπω με την πρώτη φορά, είναι ότι αγωνιώ λιγότερο για το αν θα θυμηθώ τα λόγια μου, αφού σ’ έναν μονόλογο αυτό θα ήταν καταστροφικό. Κατά τ’ άλλα, το τρακ είναι πάντα το ίδιο, αλλά αυτό με κινητοποιεί και με διεγείρει, έτσι που σκηνικά νιώθω δημιουργικός κάθε φορά.
Κατά πόσο έχει επηρεάσει την κοσμοθεωρία σας η συνάντησή σας με αυτό το έργο;
Η σχέση με το θέατρο είναι απολύτως ερωτική, τόσο που αρνούμαι να συμμετέχω σε παράσταση που δεν εκφράζει τις προσωπικές μου αναζητήσεις και υπαρξιακές ανάγκες μου, όσο δελεαστική και να είναι η πρόταση. Σ’ αυτήν την κάπως μοναχική πορεία μου, επιλέγω έργα που ταυτίζομαι με την κοσμοθεωρία τους και ταυτόχρονα πιστεύω πως αφορούν και κάποιους άλλους. Όταν πρωτοδιάβασα το «Όνειρο ενός γελοίου», ένιωσα πως απαντούσε σε όλα τα υπαρξιακά μου –και όχι μόνο– ερωτήματα. Σαν να μου έδινε την εξήγηση στο γιατί είναι έτσι ο κόσμος, στο πώς φτάσαμε ως εδώ και το κυριότερο, τι μπορούμε να κάνουμε για να γίνει η ζωή μας καλύτερη, ερωτήματα που απασχολούν καθολικά την ανθρωπότητα ανέκαθεν. Με αυτό το έργο και την συνολικότερη προσέγγιση μου στην ουσία του, νιώθω πως έχω γίνει καλύτερος άνθρωπος. Ναι, αυτός ο γελοίος του «ανατόμου της ψυχής» Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι επηρέασε βαθιά την ίδια μου τη ζωή κι είναι μέγιστη χαρά για εμένα αυτό να συμβαίνει και σε πολλούς θεατές μου, όπως μου εξομολογούνται οι ίδιοι.
Info
«Το Όνειρο ενός Γελοίου» παρουσιάζεται στο Θέατρο Έκφραση (Αραβαντινού 14) αύριο Σάββατο και μεθαύριο Κυριακή, στις 9.15 το βράδυ. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Τάκης Χρυσικάκος. Διάρκεια παράστασης 70’. Οι τιμές των εισιτηρίων είναι 12 ευρώ, 8 ευρώ (φοιτητικό, ανέργων, μαθητικό, άνω των 65) και 10 ευρώ στην προπώληση στο ταμείο του θεάτρου και στο sherlock coffee maker. Κρατήσεις στο τηλέφωνο 2651554505.
