Αφιερωμένο στο μικρό μου φίλο Β., που κερδίζει μέρα με τη μέρα τη δυσκολότερη μάχη, θυμίζοντάς μας ότι ο μεγαλύτερος πλούτος είναι η υγεία!
Διανύουμε μία χρονιά με μεγάλες προκλήσεις και απειλητική ατμόσφαιρα ως προς τα θέματα υγείας. Πιεζόμαστε, χάνουμε κεκτημένα, συνήθειες και παλεύουμε να μη χάσουμε ανθρώπους… Παράλληλα με την εστίαση της προσοχής μας στον Covid, κάποιοι από εμάς αντιμετωπίζουν και επιπλέον δυσκολίες, όπως θέματα υγείας που προϋπήρχαν ή προέκυψαν πρόσφατα, νοσηλείες, διαγνώσεις, ανάγκη για ιατρική φροντίδα. Το πράγμα δυσκολεύει ακόμη περισσότερο όταν μιλάμε για παιδιά, όταν ένα παιδί καλείται να νοσηλευτεί και να δώσει τη δική του μικρή ή μεγαλύτερη μάχη για να γιατρευτεί.
Με αφορμή λοιπόν την ιστορία ενός μικρού ήρωα, που αυτή τη στιγμή προσπαθεί να αναρρώσει και να δυναμώσει, ας αναφερθούμε, κι αχρείαστες να είναι οι πληροφορίες, σε όλα αυτά που μπορούν να βοηθήσουν και να στηρίξουν ένα παιδί κατά τη νοσηλεία του σε ένα νοσοκομείο αλλά και κατά την ανάρρωσή του στο σπίτι.
Η απομάκρυνση από το οικείο περιβάλλον του σπιτιού, η διακοπή της σχολικής φοίτησης, η απομάκρυνση από το παιχνίδι, η απώλεια της συνέχειας, του ελέγχου και φυσικά ο φόβος των εξετάσεων, των ιατρικών παρεμβάσεων, των αποτελεσμάτων, της διάγνωσης και της τελικής έκβασης, είναι ορισμένοι μόνο από τους παράγοντες που πιέζουν και επιβαρύνουν το παιδί και την οικογένεια σε σχετικές περιπτώσεις. Ακόμη και σε σύντομες νοσηλείες, το άγχος και η ένταση, η αγωνία, η δυσφορία, είναι συναισθήματα που είναι πολύ πιθανό να βιωθούν από το παιδί και τους οικείους του, σε άλλοτε άλλο βαθμό.
Όπως είναι φυσικό, κατά την εισαγωγή ενός παιδιού σε νοσοκομείο, όλο το βάρος πέφτει στην ιατρική αντιμετώπιση του προβλήματος. Δεν πρέπει όμως να παραγνωρίζουμε το ότι ο τρόπος που θα γίνει αυτό καθώς και το συνολικό πλαίσιο της νοσηλείας, θα επηρεάσουν βραχυπρόθεσμα ή και μακροπρόθεσμα την ψυχική υγεία του παιδιού. Πιο συγκεκριμένα, η υιοθέτηση μιας παιγνιώδους προσέγγισης από το προσωπικό στο βαθμό και τις στιγμές που αυτό είναι δυνατό, η δημιουργία μιας ατμόσφαιρας θετικής, επιτρεπτικής στη συναισθηματική έκφραση του παιδιού, θα αποδειχτούν πολύ βοηθητικές πρακτικές.
Το παιχνίδι με τις διάφορες μορφές του θα συμβάλλει στο να οικειοποιηθεί το παιδί γρηγορότερα το νέο περιβάλλον, να διαχειριστεί αποτελεσματικότερα τους φόβους του, να ελέγξει κάποια πράγματα σε μια ανεξέλεγκτη συνθήκη, να εκφραστεί, να ρυθμιστεί, να πειραματιστεί. Είναι αποδεδειγμένα αγχολυτικό, διασκεδαστικό, βοηθάει στη σύνδεση με τους άλλους (π.χ. με τους γονείς), διδάσκει χωρίς να κουράζει, ανακουφίζει και ανοίγει το δρόμο στην εξεύρεση νέων, δημιουργικών λύσεων για προβλήματα που προκύπτουν. Η ατμόσφαιρα που δημιουργεί η παρουσία του παιχνιδιού ενισχύει την ασφάλεια και τη συνεργασία. Σε αυτό το πλαίσιο, φαίνεται να μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά τα παρακάτω – όχι όλα όλους, όχι όλα σε κάθε συνθήκη, αναζητούμε τους κατάλληλους συνδυασμούς:
- Επικοινωνία με το παιδί – ασθενή σε ειλικρινή βάση, εξατομικευμένη και προσαρμοσμένη στην ηλικία του. Είναι σκόπιμο να μιλάνε τα μέλη του προσωπικού στο παιδί, να του απευθύνονται και να συνάπτουν μια σχέση μαζί του πριν τις οποιεσδήποτε ιατρικές παρεμβάσεις. Ο σεβασμός στις απορίες και τις ανάγκες του ασθενή, είναι σε αυτές τις περιπτώσεις καθοριστικός. Ήδη, η εμφάνιση του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού (π.χ. ένα σημείο όψης, λίγο χρώμα, ένα ακουστικό πιο παιχνιδιάρικο, μια ποδιά που κλείνει το μάτι στο παιχνίδι) και το ύφος, θέτουν τη βάση της επικοινωνίας και προδιαθέτουν το παιδί θετικά ή αρνητικά.
- Ως προς τους γονείς, η ανάγκη της ειλικρίνειας παραμένει, με απλά λόγια και σύμφωνα με το στάδιο και την ηλικία του παιδιού. Αν κάτι δεν το ξέρουμε, μπορούμε να απαντήσουμε ακριβώς αυτό, «δεν ξέρω». Για παράδειγμα, δεν υπάρχει εύκολη απάντηση στο πιθανό ερώτημα του παιδιού «γιατί έτυχε σε εμένα αυτό;». Γνωρίζοντας το παιδί μας, το στηρίζουμε μέσα από όσα πιστεύουμε ότι θα το βοηθήσουν σε αυτή τη δύσκολη φάση. Όπου υπάρχει η δυνατότητα, ας επιλέγει το παιδί για μικρά ή μεγαλύτερα πράγματα και αποφάσεις που αφορούν τη νοσηλεία του και το σώμα του. Ένα λούτρινο ζωάκι ως συντροφιά σε μια δύσκολη εξέταση ή ως παιχνίδι «πρακτικής εξάσκησης» για να μπορεί το ίδιο το παιδί να δοκιμάζει κάποιες ιατρικές πράξεις σε αυτό, είναι μια απλή και βοηθητική ιδέα. Η αξιοποίηση από το ίδιο το παιδί ιατρικών εργαλείων (π.χ. ακουστικά, σύριγγες, κτλ) επίσης καθιστά αυτόν τον κόσμο, σε αρκετές περιπτώσεις, λιγότερο απειλητικό, πιο απτό και ελεγχόμενο. Ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση για τους γονείς ενός παιδιού που νοσηλεύεται, είναι η διατήρηση μιας όσο το δυνατόν ομαλότερης συμπεριφοράς απέναντι στο παιδί, η εφαρμογή κάποιων ορίων, παρά την έξτρα ανάγκη για φροντίδα και υποστήριξη.
- Η αξιοποίηση ιστοριών σε μορφή βιβλίου ή βίντεο, σχετικών με το θέμα, μπορεί να αποδειχτεί βοηθητική (βλ. αναφορές στο τέλος του άρθρου). Επίσης, η δημιουργία ιστοριών από το ίδιο το παιδί, αλλά και η έμπνευση από τους σούπερ ήρωες, που έχουν κάποια ιδιαίτερη μαγική δύναμη – η δικιά σου ποια είναι; Ίσως μπορεί η σούπερ δύναμη αυτή να αποτυπωθεί πάνω σε μια πράσινη ποδιά μιας χρήσης για να γίνει η μπέρτα του μικρού ήρωα! Τέλος, η πρόσβαση σε χρώματα, πλαστελίνες και άλλα υλικά έκφρασης και δημιουργίας, είναι σημαντική, όπως και η μουσική, αποδεδειγμένα θεραπευτική και αγχολυτικά μέσα από πλήθος ερευνών!
- Η διατήρηση ενός ημερολογίου, μιας καταγραφής αυτής της εμπειρίας, ίσως εμπνέει κάποια παιδιά και σίγουρα βοηθάει στην επεξεργασία αυτής της εμπειρίας.
- Τέλος, η αναζήτηση επαγγελματικής υποστήριξης όταν και όπου κριθεί αναγκαίο, είναι μία ουσιαστική κίνηση που υποδηλώνει σοφία και επίγνωση των ορίων μας.
Ανεξαρτήτως τεχνικών και εφαρμογών, είναι σημαντικό να βοηθήσουμε το παιδί με όποιους τρόπους του ταιριάζουν καλύτερα, να βοηθήσει τον εαυτό του! Η σχέση που ήδη έχουμε μαζί του είναι το πεδίο ανάπτυξης αυτών των τεχνικών. Ας είμαστε εκεί ως στηρίγματα, ενθαρρύνοντας τη συναισθηματική έκφραση, με σεβασμό στους ρυθμούς και τις ανάγκες του συγκεκριμένου παιδιού. Και επειδή όλα αυτά είναι δύσκολο να τα πετύχουμε μόνοι μας, ας εμπιστευτούμε τη δύναμη και τις δυνατότητες του παιχνιδιού!
Ιδέες
https://www.aboutkidshealth.ca/Article?contentid=1140&language=English&fbclid=IwAR1V34t8M9C2VPwpA88LC6o78L5uq4aLY-69g3B2FugMgx-x4BiqDAsTXm4
Το σπασμένο χέρι του Νίνο, της Ιωάννας Κυρίτση – Τζιώτη
Η Λέλα στο νοσοκομείο της Λίζας Βορβόγλη
