Για όλους μας αυτή η περίοδος είναι δύσκολη, καθώς, πέρα από την απειλή του κορωνοϊού, έχουμε να διαχειριστούμε το ζήτημα μιας βίαιας αλλαγής της καθημερινότητας, που προκαλεί ο εγκλεισμός μας στους τέσσερις τοίχους.
Ακόμη πιο δύσκολο είναι να διαχειριστείς τον εγκλεισμό των παιδιών, ιδίως αυτών της μικρής ηλικίας, τα οποία δυσκολεύονται όχι μόνο να περιοριστούν, αλλά και να κατανοήσουν το γιατί πρέπει να μείνουν εσώκλειστα. Και μέσα σε όλα αυτά, οι γονείς καλούνται να γεμίσουν το χρόνο τους, καθώς από το καθημερινό τους πρόγραμμα λείπουν το σχολείο, οι εξωσχολικές δραστηριότητες, οι βόλτες, ακόμη και οι ώρες που περνούσαν με τον παππού και τη γιαγιά.
Μια πρόταση διεξόδου από όλη αυτή τη δύσκολη κατάσταση, που -όπως όλα δείχνουν- θα τραβήξει σε μάκρος, έρχεται να δώσει η συνεργάτης του Η.Α. Βίκυ Βάββα, σύμβουλος γονέων και παιδαγωγός θεάτρου και θεατρικού παιχνιδιού, μεταξύ των πολλών ιδιοτήτων της.
Εδώ και λίγες ημέρες, κάθε απόγευμα στις 7, μέσω των ιστοσελίδων «Ανοιχτό Παράθυρο» και «Οσελότος Ιωάννινα» στο facebook, κάνει live streaming αφήγηση παραμυθιών σε καιρό απομόνωσης… «Κάθε απόγευμα μια ιστορία για τέρατα και για θηρία, για εμπόδια και λύσεις, ήρωες μέσα σε κρίσεις, για μάχες άνισες και ατραπούς, για όσους νίκησαν πολλούς κακούς… Mα πάνω από όλα ιστορίες για τον εαυτό που αναπτύσσεται με κάθε καλό, μαθαίνει πολλά στις δυσκολίες και κάνει τις κρίσεις, ευκαιρίες…», αναφέρει στο κάλεσμά της.
Με αφορμή, λοιπόν, «τα παραμύθια της καραντίνας», όπως τα έχει ονομάσει, μιλήσαμε (φυσικά τηλεφωνικά) με τη Βίκυ Βάββα για την ιδέα της, την ανταπόκριση που βρίσκει, αλλά και για το πόσα πρέπει να μοιραστούμε με τα παιδιά για την απειλή του κορωνοϊού.
Πώς προέκυψε η ιδέα για τα «παραμύθια της καραντίνας»;
Η ιδέα προέκυψε από μία ανάγκη για επικοινωνία, για να κρατήσουμε ενεργή την επαφή με τα παιδιά που ήδη δουλεύουμε στο γραφείο, αλλά και γενικότερα με τα παιδιά και τις οικογένειες που είναι αναγκαστικά μέσα στο σπίτι αυτή την περίοδο. Οπότε, προέκυψε από ένα συνδυασμό του να μοιραστούμε κάτι που αρέσει συνήθως στα παιδιά, όπως είναι τα παραμύθια, συνδυάζοντάς το με ένα μέσο που αυτή τη στιγμή μας βοηθάει πολύ, όπως είναι η τεχνολογία.
Ήταν και δική σας προσωπική ανάγκη αυτές τις ημέρες να βρείτε κάτι για να κυλάει ο χρόνος;
Οπωσδήποτε, κάνουμε όλη η οικογένεια πρόβα. Συμμετέχουν και οι κόρες, που παίζουν μουσική, ο άνδρας μου κάνει τα τεχνικά, οπότε είναι οικογενειακή παραγωγή. Οργανώνουμε τον χρόνο και δε μένουμε παθητικοί σε αυτό που συμβαίνει.
Ποια είναι η ανταπόκριση σε αυτή την προσπάθεια; Από ό,τι βλέπουμε από τις θεάσεις, είναι πολλοί αυτοί που άκουσαν τα πρώτα «παραμύθια της καραντίνας».
Αυτό ξεκίνησε τη Δευτέρα το απόγευμα. Βάλαμε μία ώρα, που συνήθως είναι τα παιδιά διαθέσιμα και ξύπνια, και σίγουρα είναι μία ώρα που μειώνονται οι πιθανότητες να είναι κάποιος έξω, ακόμη και για έναν προαυλισμό. Θα δούμε πόσο θα κρατήσει. Αρχίζει και υπάρχει μια διάδραση με το κοινό. Μας στέλνουν πράγματα που φτιάχνουν τα παιδιά με αφορμή τα παραμύθια. Στο τέλος, προτείνουμε ένα παιχνίδι ή κάτι που μπορούμε να κάνουμε με αφορμή την ιστορία που ακούσαμε, οπότε πολλοί γονείς μαζί με τα παιδιά μας στέλνουν το αποτέλεσμα από αυτό, με φωτογραφίες, ή μας στέλνουν ένα παραμύθι που θέλουν να ακούσουν.
Η επιλογή των παραμυθιών μέχρι τώρα έχει στοιχεία της περιόδου που διανύουμε; Έχει γίνει με κάποιο σκεπτικό ιδιαίτερο;
Τα παραμύθια, που έχω στο σπίτι και στο γραφείο, έχουν συνήθως και έναν χαρακτήρα εμψυχωτικό και ένα περιεχόμενο που έχει και μία ψυχολογική διάθεση, λόγω της ιδιότητας. Δεν είναι απλές ιστορίες, χωρίς κάποιο βαθύτερο νόημα. Θέλουμε να επιλέγουμε αυτή τη στιγμή ήρωες που τα καταφέρνουν μέσα σε μία δυσκολία, που βρίσκουν βοηθούς, όταν αντιμετωπίζουν μία κρίση, που ανακαλύπτουν τις δυνάμεις που έχουν μέσα τους, που μπορούν να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους. Γιατί είναι και τα συναισθήματα ένα μεγάλο θέμα αυτή την περίοδο, τα οποία είναι έντονα και για τους μεγάλους και για τα παιδιά.
Οι γονείς πώς πρέπει να διαχειριστούν αυτή την κατάσταση; Αυτόν τον φόβο που νιώθουν, πρέπει να τον αφήνουν να τον καταλαβαίνουν τα παιδιά ή ενδεχομένως και να τον μεταφέρουν στα παιδιά με σκοπό να τα περιορίσουν;
Ο περιορισμός δεν χρειάζεται να γίνει μέσω του εκφοβισμού, μέσω δηλαδή μίας μετάδοσης ανεξέλεγκτου φόβου. Ο περιορισμός μπορεί να γίνει με βάση την κοινή λογική και ότι, όταν υπάρχει ένας κανόνας που μας προστατεύει όλους, τηρούμε αυτό τον κανόνα, γιατί είναι για το καλό το δικό μας, το προσωπικό, και για το καλό όλων. Δε θα βασιζόμουν και δε βασίζομαι ως μητέρα στο να διασπείρω, να αρχίσω να λέω τις δραματικές συνέπειες. Λέω όμως ότι είναι αναγκαίο και θα τηρηθεί με αυτοπεποίθηση. Και αυτό αρκεί. Ο φόβος μπορεί να επικοινωνηθεί, εφόσον όμως τον έχουμε και εμείς επεξεργαστεί και μπορούμε να τον μεταφέρουμε στα παιδιά σαν ένα ακόμη φυσιολογικό συναίσθημα. Αν ως γονείς είμαστε σε κατάσταση πανικού, πρώτα εμείς πρέπει να κάνουμε μία ζύμωση μέσα μας, να διαχειριστούμε τον πανικό, να ενημερωθούμε έγκυρα και να μεταφέρουμε το αποτέλεσμα της επεξεργασίας. Ότι ναι, είναι μία πρωτόγνωρη κατάσταση, είναι τρομακτική, έχει στοιχεία που δεν τα έχουμε ξαναζήσει και αυτό από μόνο του είναι περίεργο. Αλλά έχουμε και πολλή ενημέρωση, έχουμε πολύ καλούς επιστήμονες, έχουμε πάρει έγκαιρα μέτρα και έχουμε τρόπους και να αντιδράσουμε και να προφυλάξουμε τον εαυτό μας και την κοινότητα. Και αυτό θα κάνουμε.
Αν κάποιος γονέας μπορεί να διαχειριστεί τον φόβο του, να τον κρύψει; Να αφήσει τα παιδιά να ζουν σε ένα «ροζ συννεφάκι» ότι δεν τρέχει τίποτα; Να προσπαθήσει να τους κάνει την καθημερινότητα σαν να μη συμβαίνει τίποτα από όλα αυτά γύρω τους για να τα προφυλάξει;
Δεν είμαι υπέρ της ανειλικρινούς προσέγγισης. Όταν συμβαίνει κάτι που επηρεάζει όλη τη γη, μού φαίνεται αρκετά «στρουθοκαμηλίστικο» το να παρουσιάσουμε στο παιδί μία πραγματικότητα ενός «ροζ σύννεφου». Το να τα ενημερώσουμε με φειδώ, ανάλογα με την ηλικία των παιδιών και το τι μπορεί να καταλάβουν, και να έχει και νόημα σαν πληροφορία, ναι. Σε ένα τρίχρονο παιδί, προφανώς δε θα κάνουμε αναλυτική ενημέρωση, που κάνει κάθε απόγευμα στην τηλεόραση ο Τσιόδρας. Δεν έχει νόημα. Αλλά το να μην πούμε σε ένα παιδί ότι υπάρχει ένα θέμα που αντιμετωπίζουμε όλοι και θα μείνουμε λίγες μέρες μέσα, και να δούμε πώς θα περάσουμε αυτές τις μέρες, τι δεν μπορούσαμε να κάνουμε τόσο καιρό από άποψη χρόνου, ας το ανακαλύψουμε τώρα, ας το κάνουμε και πιστεύουμε ότι στο τέλος θα πάνε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα πράγματα…, είναι άλλο από το να παρουσιάσουμε μία τελείως πλασματική πραγματικότητα. Επειδή τα παιδιά θα βγούνε κάποια στιγμή από την όποια γυάλα προσπαθήσουμε εμείς να τα περικλείσουμε, εκεί θα υπάρξει πλήγμα στην εμπιστοσύνη τους προς εμάς, αν έχουμε παρουσιάσει ένα «ροζ σύννεφο» χωρίς καμία σύνδεση με την πραγματικότητα. Θα υπάρξει μία πληγή μακροπρόθεσμα στην εμπιστοσύνη. Την εμπιστοσύνη, όμως, δεν τη ρισκάρουμε με τίποτα, γιατί είναι το βασικό μας μέσο επαφής με τα παιδιά. Πόσω μάλλον σε αυτές τις δύσκολες στιγμές που θέλουμε να έρθουν και αυτά σε εμάς να μας εμπιστευτούν, να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και βέβαια, όταν θα βγούμε από όλο αυτό -γιατί θα βγούμε- η σχέση μας να παραμείνει πολύ καλή, ενεργή, ζεστή και άθικτη.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς με τα παιδιά αυτόν τον καιρό, ανάλογα και με την ηλικία;
Μπορούμε να κάνουμε πάρα πολλά παιχνίδια με υλικά που έχουμε σπίτι ανακυκλώσιμα και γενικά αισθητηριακό παιχνίδι. Δηλαδή, να μην αφήσουμε τις αισθήσεις μας στο να βλέπουμε και να ακούμε δυσάρεστα νέα και δυσοίωνες προβλέψεις. Να παίξουμε με τα χέρια μας, με το σώμα μας, να κινηθούμε όσο γίνεται μέσα στο σπίτι, γιατί είναι σημαντικό αυτό για τα παιδιά. Επίσης, να χρησιμοποιήσουμε τις νέες τεχνολογίες αλλά με μέτρο και με συμβατότητα ανά ηλικία. Το ότι είμαστε κλεισμένοι μέσα, δε σημαίνει ότι όλα τα τετράχρονα να αρχίσουν να βλέπουν πράγματα που είναι για 12+ ή να παρακολουθούν πέντε ώρες την ημέρα υπολογιστή. Εκεί θέλει μία καλή διαχείριση.
Να κάνουμε χειροτεχνίες. Επίσης είναι μία ωραία στιγμή να θυμηθούμε την οικογενειακή μας ιστορία, με φωτογραφίες, με αφηγήσεις, με βιντεάκια, από πού ήρθαν αυτά τα παιδιά, πόσο ωραία έχουμε περάσει, από πού θα αντλήσουμε δύναμη για να το περάσουμε και αυτό.
Και λίγο μαθησιακό κομμάτι, ανάλογα πάντα με την ηλικία. Παιδιά δημοτικού σχολείου χρειάζεται να έχουν μία επαφή και με το γνωστικό αντικείμενο, μέσω του υπουργείου όταν έρθει η ώρα για όλες τις τάξεις ή και με δική μας πρωτοβουλία, με ασκήσεις επανάληψης, με βιβλία. Ανάλογα με την ηλικία, μπορούμε να κάνουμε πάρα πολλά. Η συγγραφή είναι ένα πολύ ωραίο χόμπι για μεγαλύτερα παιδιά, ή η φωτογραφία και η δημιουργία ενός άλμπουμ καραντίνας, ή συνέντευξη σαν αυτή που κάνουμε τώρα. Μπορεί να παίζουν παιχνίδια ρόλων και να παίρνουν συνεντεύξεις… Χίλια δυο, κυκλοφορούν ευτυχώς και πολλές από τις ιδέες στο διαδίκτυο. Το θέμα είναι να έχουμε το ηθικό ακμαίο και να βάλουμε ένα πρόγραμμα μέσα στη μέρα μας. Να μην είμαστε έρμαια ενός άπλετου χρόνου χωρίς αρχή και τέλος. Αυτό είναι μία παγίδα. Στην αρχή ίσως ήταν και λίγο σοκαριστικό και, μέχρι να μπει η καινούρια δομή, θέλουμε λίγο χρόνο. Είναι σημαντικό όμως να μπει μία δομή. Όποια ταιριάζει στην κάθε οικογένεια φυσικά.
Κλείνοντας, ποιο θα είναι το παραμύθι της Παρασκευής;
Είναι δύο παραμύθια για εμάς και τον κόσμο. Το ένα είναι το «Βρισκόμαστε εδώ» του Oliver Jeffers και το άλλο είναι το «Imagine» του John Lennon σε μορφή παραμυθιού.
