Ήταν το 2008 όταν μαζί με τον συνάδελφό μου Αλέξανδρο Παπαδόπουλο, αποφασίσαμε να παρουσιάσουμε στην τοπική τηλεόραση κάποια ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την περιοχή.
Ένα από τα θέματα που είχαμε επιλέξει για τις «Μυθιστορίες», που προβλήθηκαν στο Ioannina TV, ήταν και «Η 21η Απριλίου 1967 στα Ιωάννινα» και μεταξύ όσων είχαν μιλήσει ήταν και ο Αλέκος Σόφης, ο οποίος έφυγε την Πέμπτη από τη ζωή σε ηλικία 82 ετών.
Ο Αλέκος Σόφης είχε αναλάβει δήμαρχος Ιωαννίνων στις 10 Απριλίου 1967, διαδεχόμενος τον Σπύρο Κατσαδήμα, ο οποίος μία ημέρα νωρίτερα, στη διάρκεια συνεδρίασης του δημοτικού συμβουλίου, είχε υποβάλει την παραίτησή του. Η δημαρχιακή του θητεία, όμως, ήταν ολιγοήμερη, καθώς η Χούντα τον συνέλαβε και όρισε αντικαταστάτη του.
«Κατέβηκα στο δημαρχείο και πληροφορήθηκα την πραξικοπηματική επιβολή του στρατού, γύρω στις 9.30-10. Ήμουν στο γραφείο δημάρχου και με επεσκέφθησαν ο Γιώργος Μάκης, τότε πρόεδρος του Πανηπειρωτικού Φοιτητικού Συλλόγου, κι ο αείμνηστος Ιωάννης Μυλωνάς κατά κόσμον, ο μετέπειτα αρχιμανδρίτης Χερουβείμ. Μου είπαν ότι έχει επιβληθεί μάλλον δικτατορία και υπάρχει μια κινητικότητα στον σπουδαστικό χώρο να εκδηλωθούν τα αισθήματα των νέων πάνω στο πανεπιστήμιο», ανέφερε ο Αλέκος Σόφης.
Η επιβεβαίωση αυτού που είχαν αρχίσει να υποπτεύονται, ήρθε λίγη ώρα αργότερα. «Γύρω τις 11-11.30, απέναντι στη Μεραρχία, άρχισαν να προσέρχονται παράγοντες, και θεσμικοί και άλλοι, προφανώς προσκεκλημένοι του τότε διοικητή της 8ης Μεραρχίας, στρατηγού Σκληρού, όπως ο Μητροπολίτης Σεραφείμ, οι ανώτεροι διοικηταί Χωροφυλακής και Ασφαλείας, ο πρόεδρος της ΕΗΜ και αείμνηστος δήμαρχος Κωνσταντίνος Φρόντζος και ορισμένοι άλλοι, οι οποίοι είχαν δεσμούς από παλιότερα με την πιο συντηρητική παράταξη, ως εκ της καταγωγής τους, της πολιτικοϊδεολογικής και αντιστασιακής στον ΕΔΕΣ. Από το δημαρχείο σε κάποια στιγμή, μετά την παρέλευση μιας ώρας, είδαμε απέναντι στη Μεραρχία τους παράγοντες που είχαν προσέλθει εκεί να αποχωρούν και μάλιστα ορισμένοι εξ αυτών με σπουδή, όπως ο ανώτερος διοικητής Χωροφυλακής και ο διοικητής της Ασφάλειας. Μετά από λίγο άρχισαν οι συλλήψεις στην πόλη, δημοκρατικών και κυρίως αριστερών πολιτών», ανέφερε στη διήγησή του.
«Περίμεναν να συλλάβουν τον Νταβέλη»
Η σειρά του Αλέκου Σόφη ήρθε λίγες ώρες αργότερα, όταν πλέον είχε επιστρέψει για μεσημέρι στο σπίτι του. «Έρχονται από κάτω, φωνάζουν “ο δήμαρχος…” Βγαίνει η μητέρα μου, λέει “ο δήμαρχος εδώ είναι”. Αντελήφθην περί τίνος πρόκειται. Της λένε τον θέλει ο Διοικητής της Ασφάλειας λίγο και θα γυρίσει. Το λίγο και θα γυρίσει ήταν γνωστό τουλάχιστον στις οικογένειες που είχαν και παλαιότερα υποστεί διώξεις στις δύσκολες περιστάσεις του Εμφυλίου και της μετεμφυλιακής περιόδου και η οικογένεια η δικιά μου ήταν μία από αυτές. Η μάνα μου τους απάντησε “ξέρω, όταν πήραν τον πατέρα του γύρισε μετά από έξι χρόνια, όταν πήραν κι εμένα γύρισα μετά από χρόνια επίσης”. Βγαίνω έξω κι εκεί ήταν ένα σμάρι από χωροφύλακες, λες και περίμεναν να συλλάβουν τον Νταβέλη», ανέφερε με ένα μειδίαμα.
Η μάχη των κλειδιών
Ο Αλέκος Σόφης οδηγήθηκε στα γραφεία της Ασφάλειας, όπου διεξήχθη μια άτυπη μάχη για την παράδοση των κλειδιών του δημαρχείου. «Έχοντας από πίσω τη σκέψη ότι θα πρέπει να υπάρξει ένας τρόπος, αν όχι νομότυπος, τουλάχιστον ομαλός σ’ αυτή την παράδοση, αρνούμουν να δώσω τα κλειδιά σε κάποιον ένστολο, είτε της Ασφαλείας, είτε της Χωροφυλακής είτε της Μεραρχίας. Στην ερώτησή μου ποιος είναι αυτός που με έχει εδώ πέρα και με ποιο δικαίωμα γίνεται αυτό το οποίο γίνεται, μου είπαν ότι αρμόδιος για την όλη κατάσταση είναι ο Μέραρχος. Ζήτησα να έχω μία επαφή με τον Μέραρχο, προκειμένου να υπάρχει μια εξήγηση από μέρους του. Μου είπαν ότι τον αναζήτησαν και τον αναζητούν, αλλά δεν τον βρίσκουν, είναι εκτός Ιωαννίνων. Όλα αυτά ήταν βέβαια προσχήματα, η εντολή ήταν να υπάρξει παράδοση των κλειδιών, να τελειώσει η διαδικασία των συλλήψεων και της κράτησης στο γραφείο στην Ασφάλεια όσων είχαν συλληφθεί και στη συνέχεια να προχωρήσει η μεταφορά τους όπου ήταν η εντολή να μεταφερθούν. Αυτό κράτησε 2,5-3 ώρες και τελικά τους είπα να καλέσουν τον διοικητικό διευθυντή του δήμου, τον μακαρίτη τον Δημήτρη Πάλλα, προκειμένου να υπάρξει συνεννόηση μαζί του για την παράδοση των κλειδιών. Υπήρχε και ένα θέμα τι μπορούσε να υπάρξει ένα δίνονταν τα κλειδιά σε κάποιον ανεύθυνο και μάλιστα πολύ περισσότερο ένστολο παράγοντα, που εκείνη τη στιγμή εμφανίζονταν ως κυρίαρχος στην έναντί μου απαίτηση», είχε εξηγήσει.
Γνώριμοι από τη Μακρόνησο
Ο Αλέκος Σόφης οδηγήθηκε το ίδιο βράδυ από τα Γιάννενα στην Πρέβεζα, όπου είχαν μεταφερθεί και άλλοι συλληφθέντες με λεωφορεία. Ακολούθησε η εξορία στη Γυάρο και αργότερα οδηγήθηκε στις φυλακές της Χούντας, καθώς καταδικάστηκε από το Έκτακτο Στρατοδικείο Ιωαννίνων σε κάθειρξη πέντε ετών, ποινή που εξέτισε ολόκληρη.
Εκεί, στον Παντοκράτορα Πρέβεζας, συνάντησε δύο παλιούς γνώριμους. «Στην Πρέβεζα στρατιωτικός διοικητής ήταν ο Σκαλούμπακας. Ο Σκαλούμπακας ήταν ο συνεταίρος του Ιωαννίδη στη Μακρόνησο του εμφυλίου πολέμου, που διέπραξαν εκεί εγκλήματα εναντίον των κρατουμένων. Επιχείρησε και εδώ να επιδείξει τις ικανότητές του στην προσπάθεια να ανανίπτουν υπό την τρομοκρατική και βασανιστική πίεσή του οι πολιτικοί του αντίπαλοι και στη συγκεκριμένη περίπτωση οι αριστεροί και κομμουνιστές πολίτες. Και μας απείλησε, επικαλούμενος όσους τον γνώριζαν από εκείνες τις περιστάσεις της Μακρονήσου. Επικαλέσθη τις μεθόδους εκείνες που θα χρησιμοποιούσε και εδώ, ώστε να ανανήψουμε, να ταχθούμε δηλαδή με το μέρος της Χούντας. Κι έπειτα από μια δυο μέρες ακολούθησαν πιέσεις σε όλους μας σχεδόν, αλλά σε ορισμένους πολύ έντονες, με επίδειξη και ενεργειών βασανισμού. Μαζί με τον στρατιωτικό διοικητή Σκαλούμπακα, δεσπότης ήτανε ο ιερεύς της Μακρονήσου, ο οποίος είχε συμμετάσχει ενεργά δίπλα στους βασανιστές σε όλη αυτή τη φρικώδη δραστηριότητα εκείνης της εποχής. Ο οποίος μας επεσκέφθη και αυτός για να επιδείξει τα… φιλεύσπλαχνα αισθήματά του, παραμονές του Πάσχα, με την ευχή ότι αν θέλαμε, μπορούμε να πάμε στο σπίτι μας, αρκεί βεβαίως να υπαχθούμε στην εν γένει λογική και δράση της δικτατορίας», ανέφερε στη διήγησή του για τα γεγονότα της πρώτης ημέρας της δικτατορίας στα Γιάννενα.
