Το βιντεοσκοπημένο σεξ ονομάζεται πορνό. Μια χαρά είναι και το πορνό, αρκεί να μην το συγχέουμε με την ερωτική πράξη που είναι πάντα ένα ιερό μυστικό που μοιράζονται οι συμμετέχοντες -και μόνον αυτοί.
Πριν εξηγήσω γιατί το μάθημα στη σχολική τάξη δεν θα πρέπει να βιντεοσκοπηθεί ούτε καν σε αυτές τις ειδικές συνθήκες, θα προτείνω έναν τρόπο αντίδρασης στην εκπαιδευτική κοινότητα. Η απεργία θα ήταν η απολύτως λανθασμένη. Οφείλουμε να μείνουμε στις θέσεις μας, όπως τόσοι άλλοι εργαζόμενοι αυτή την περίοδο, που δεν επικαλέστηκαν τον υπαρκτό κίνδυνο. Δεύτερον, αν απεργήσουμε, δεν θα φανεί ποτέ πόσο ανεφάρμοστο, στα όρια του ανεκδότου, είναι το μέτρο που πρότειναν.
Τι κάνουμε λοιπόν; Τους αφήνουμε να επιχειρήσουν να το πραγματοποιήσουν. Παρακολουθούμε τους ειδικούς (ποιους;) που θα επιχειρήσουν να περνάνε από τάξη σε τάξη, να τοποθετήσουν κινητά (ποιανού;) ή υπολογιστές (πόσους;) ώστε να έχουν καλή θέαση στον πίνακα και σωστό ήχο, να τεστάρουν ότι το σήμα επαρκεί στην αναμετάδοση ήχου και εικόνας από δεκάδες τάξεις ταυτόχρονα κ.ο.κ.
Τι θα γίνει με τα παιδιά που απουσιάζουν; Δεν βλέπω κάτι άλλο από το να αναλάβουμε να τα καλύψουμε, με επιπλέον δουλειά και εξ αποστάσεως εκπαίδευση, όπως κάναμε το προηγούμενο διάστημα. Το σημαντικό είναι να μην καταγραφεί ούτε μία ώρα ζωντανού μαθήματος από κάμερα. Να μην μπερδευτούν δηλαδή τα δύο πράγματα: Η τηλεκπαίδευση έχει άλλη λογική. Την υπηρετήσαμε, αλλά δεν μπορείς να έχεις «δύο σε ένα», όπως στην καλύτερη περίπτωση αφελώς φαντάστηκε η υπουργός.
«Θα δουν τον καλό, θα δουν και τον κακό…»
Το γιατί μια κάμερα απέναντί μας θα ήταν καταστροφική, θα το εξηγήσω στη συνέχεια. Όλα τα επιχειρήματα θα τα αντλήσω από μία επιφυλλίδα του δημοσιογράφου Δ. Καμπουράκη («Το Σύνταγμα ως εκπαιδευτικό φρένο» / Liberal) που ισχυρίζεται ακριβώς το αντίθετο από εμένα. Κατ’ αυτόν τα μαθήματα όχι μόνο πρέπει να βιντεοσκοπούνται σε αυτές τις έκτακτες συνθήκες, αλλά μάλλον γενικώς, αν κρίνω από το κύριο επιχείρημά του: «και τι έχετε να κρύψετε;». Με αυτό τον τρόπο οι γονείς και οι (μελλοντικοί) αξιολογητές «θα δουν τον καλό αλλά θα δουν και τον κακό, θα δουν τον ανίκανο, θα δουν και τον προικισμένο».
Προσωπικά είμαι αναφανδόν υπέρ της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Η αξιολόγηση, όμως, της εκπαίδευσης είναι μια ολόκληρη επιστήμη. Έχει τις μεθόδους, τα εργαλεία της και είναι βέβαια πεδίο ισχυρών επιστημονικών αντιπαραθέσεων, διότι δεν είναι εύκολο να ζυγίσεις ταυτόχρονα την επιτυχία σε γραπτές εξετάσεις με τη χαρά και τη δημιουργία που πρέπει να συνοδεύει τη μάθηση. Κατά τον δημοσιογράφο αυτά είναι «ψιλά γράμματα». Με μια κάμερα απέναντι, όλοι μπορούν να δουν «ποιος είναι καλός και ποιος είναι κακός».
Να επιμείνω εδώ: η επιχειρηματολογία δεν είναι «ναι, η κάμερα είναι πρόβλημα, αλλά σε αυτές τις έκτακτες συνθήκες έχει περισσότερα καλά από αρνητικά». Κάτι τέτοιο ίσως έθετε την συζήτηση σε άλλη βάση. Το επιχείρημά τους «τι έχετε να κρύψετε;» προοιωνίζει τη μόνιμη χρήση καμερών· είναι έτοιμοι να κάνουν την κρίση «ευκαιρία».
Οπότε να απαντήσω κατευθείαν: Έχουμε κάτι να κρύψουμε; Πολλά! Αλλά πριν φτάσω σ’ αυτά, να ξεκαθαρίσω μια ιδιαιτερότητα την οποία έχει το μάθημα στο σχολείο σε σχέση με το μάθημα στο πανεπιστήμιο. Το δεύτερο έχει τη μορφή διάλεξης, οι ερωτήσεις είναι διευκρινιστικές, για αυτό κυκλοφορούν στο διαδίκτυο χιλιάδες ώρες βιντεοσκοπημένων πανεπιστημιακών διαλέξεων. Αντίθετα, σχεδόν καμία ώρα βιντεοσκοπημένου μαθήματος μέσης εκπαίδευσης.
Το πρώτο μας πρότυπο
Όταν διοριστήκαμε ως εκπαιδευτικοί, οι περισσότεροι από εμάς -ανεκπαίδευτοι γαρ- επιχειρήσαμε να ακολουθήσουμε το πρότυπο διδασκαλίας που είχαμε μάθει στα πανεπιστήμια, δηλαδή να δίνουμε μικρές διαλέξεις. Οι περισσότεροι καταλάβαμε ότι κάτι τέτοιο δεν λειτουργεί. Ο θεός ο ίδιος να έρθει να μιλήσει σε ένα παιδί, αν ο μονόλογος κρατήσει πάνω από πέντε λεπτά (και πολλά λέω!), στην καλύτερη περίπτωση θα αφαιρεθεί (τη χειρότερη προτιμώ να μην τη σκέφτομαι).
Να όμως ήδη ένας λόγος να μην υπάρχουν κάμερες. Είναι δική μας δουλειά να εμπνεύσουμε το παιδί, να το πείσουμε να πειθαρχήσει, ακόμα και να κάνει υπομονή σε κάποιες περιπτώσεις. Αν επιτύχουμε να μην μας ενοχλεί επειδή το παρακολουθεί ένα «μάτι», θα έχουμε αυτό που κάποιοι ονειρεύονται, μια «ήσυχη τάξη», αλλά η ησυχία αυτή δεν είναι σεβαστική, θα είναι άρρωστη και νεκρική.
Επιστρέφοντας στην «περιπέτεια του εκπαιδευτικού», όταν διαπιστώσαμε ότι το πρότυπο της διάλεξης δεν λειτουργεί, καταλάβαμε ότι πρέπει να κάνουμε διαρκώς παρεκβάσεις στο μάθημα, να προσπαθούμε ασταμάτητα για να γίνονται οι μαθητές συμμέτοχοι. Πρέπει να δίνουμε τον λόγο, ιδανικά να «εκμαιεύουμε» τη γνώση από αυτούς αντί να τη σερβίρουμε έτοιμη, πρέπει να δίνουμε πολλά παραδείγματα, να ενθαρρύνουμε χωρίς να παρουσιάζουμε τα πράγματα εύκολα, να αστειευόμαστε χωρίς να προσβάλουμε, να επιτρέπουμε κάποια αστεία χωρίς να εκτροχιαστεί η τάξη και γενικά να περπατάμε διαρκώς σε ένα τεντωμένο σκοινί.
Το μεγάλο εμπόδιο είναι πάντα η συστολή των μαθητών. Φοβούνται μη γίνουν «ρεζίλι», όχι τόσο στον εκπαιδευτικό, όσο στα μάτια των συμμαθητών τους. Τα παιδιά δεν είναι πρότυπα «πολιτικής ορθότητας»· αν έχουν μία ευκαιρία να γελάσουν με κάτι, θα την αρπάξουν. Δεν θα πολυσκεφτούν αν πληγώνουν τα συναισθήματα κάποιου. Αυτό είναι, επίσης, δουλειά μας να τους το μάθουμε.
Τι θα συμβεί λοιπόν αν το παιδί που φοβάται ήδη την κριτική, νιώθει μια κάμερα πίσω από την πλάτη του; Πολύ απλά θα σιωπήσει απολύτως κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Δεν θα ρισκάρει να πει κάτι «λάθος», το οποίο στη συνέχεια θα γίνει viral στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η κάμερα θα απονεκρώσει τις τάξεις, θα κάνει το μάθημα διάλεξη. Για να βοηθήσουμε τους δυο μαθητές που λείπουν, θα καταδικάσουμε τους 20 που παρίστανται (με κίνδυνο της δικής τους και της δικής μας υγείας) σε μια απολύτως αντιπαιδαγωγική συνθήκη.
Τι «έχουμε να κρύψουμε»
Ας έλθουμε τώρα στο τι έχουμε να κρύψουμε εμείς. Όπως ρωτάει ο κ. Καμπουράκης ειρωνευόμενος, μήπως φοβόμαστε «ότι θα βγουν τα σαρδάμ μας στο youtube»; Και όχι μόνο! Κατά τη διάρκεια μιας μέρας, θα κάνω σαρδάμ, θα πω τουλάχιστον ένα αποτυχημένο αστείο, θα υψώσω τον τόνο της φωνής μου για να επιβάλω ησυχία (ενώ ξέρω ότι ιδανικά δεν πρέπει να το κάνω) και άλλα πολλά. Γενικότερα, για να κάνω το μάθημα ενδιαφέρον πρέπει να πειραματίζομαι διαρκώς -και κάποια από τα πειράματα δεν θα μου βγουν.
Προσωπικά δεν θα είχα αντίρρηση να παρίσταται στην τάξη μου κάποιος έμπειρος εκπαιδευτικός, ο οποίος θα μου έδινε συμβουλές ή θα με αξιολογούσε. Αλλά μια κάμερα – χαφιές, όπου ο κάθε Καμπουράκης θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ένα απόσπασμα από το μάθημά μου για να με εκθέσει, είναι τελείως διαφορετικό. Τι θα κάνω σε αυτή την περίπτωση; Ό,τι και ο ευάλωτος μαθητής. Εγώ ως δάσκαλος δεν μπορώ βέβαια να σιωπήσω, μπορώ όμως να μείνω ασφαλής δίνοντας μια άψογα «στρογγυλεμένη» διάλεξη και μην επιτρέποντας στους μαθητές να με πάνε σε μέρη που δεν ελέγχω απολύτως.
Θα μου πείτε, μήπως υπερβάλλω τον κίνδυνο που αντιπροσωπεύουν λίγοι κακόπιστοι; Θα απαντήσω χρησιμοποιώντας πάλι Καμπουράκη. Λέει: «εγώ πιστεύω ότι βαριούνται και φοβούνται ότι εκτός από τα παιδιά θα τους δει και κανένας γονιός». Και δεν είναι μόνος του βέβαια. Ανήκει σε μια μεγάλη ομάδα δημοσιογράφων και πολιτικών οι οποίοι έχουν στοχοποιήσει τους εκπαιδευτικούς υπηρετώντας μια πολιτική ατζέντα την οποία δεν θέλω να σχολιάσω εδώ. Τι τους μένει λοιπόν; Να αναζητήσουν στοιχεία που θα δικαιολογούν την πίστη τους και θα εκθέτουν έναν ολόκληρο κλάδο (ο οποίος πρέπει να αξιολογηθεί, αλλά σωστά, με συμφωνημένες με την εκπαιδευτική κοινότητα διαδικασίες και όχι από κυνηγούς σαρδάμ).
Και δυο λόγια για ένα άλλο επιχείρημα όσων σκέπτονται όπως ο δημοσιογράφος, ότι είναι δυνατό να διασφαλιστεί ότι το αναμεταδιδόμενο μάθημα δεν καταγράφεται μόνιμα. Όποιος το ισχυρίζεται αυτό, είτε ψεύτης είναι είτε παντελώς άσχετος. Ό,τι μεταδίδεται, μπορεί και να καταγραφεί. Ο πιο απλός τρόπος είναι με μια κάμερα απέναντι από την οθόνη. Ο πιο εκλεπτυσμένος είναι με δεκάδες δωρεάν προγράμματα που υπάρχουν στο διαδίκτυο.
Τάξη vs κρεβατοκάμαρας
Θα κλείσω αυτό το σημείωμα, χωρίς να μπω σε θέματα προστασίας των ανηλίκων και συνταγματικής νομιμότητας για τα οποία έχουν γραφεί πολλά. Αλλά με ένα σχόλιο για τι θεωρεί ιδιωτικό (άρα άξιο προστασίας από ξένα μάτια) ο κ. Καμπουράκης. Επισημαίνει ότι θα καταλάβαινε τον φόβο των εκπαιδευτικών «αν βιντεοσκοπούνταν την ώρα που ήταν στην κουζίνα ή στην κρεβατοκάμαρά τους».
Για την κουζίνα θα διαφωνούσα μαζί σας, κ. Καμπουράκη. Στην κουζίνα κάνουμε ιδιαίτερα κοινότοπα και βαρετά πράγματα, όπως τρώμε, πλένουμε πιάτα, τηγανίζουμε αυγά. Στην κρεβατοκάμαρα, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Φαντάζομαι ότι έχετε στο μυαλό σας την ερωτική πράξη. Πράγματι, εδώ πετύχατε διάνα, η συντριπτική πλειοψηφία εξ ημών θα είχε μεγάλες αντιρρήσεις στη «ζωντανή αναμετάδοση».
Τι «έχετε να κρύψετε;» θα μπορούσε να μας ρωτήσει κάποιος ακόμα πιο θρασύς. Πράγματι, οι περισσότεροι δεν κάνουμε κατά τη διάρκεια του σεξ κάτι παράνομο, για το οποίο ντρεπόμαστε. Αυτό που φοβόμαστε είναι η ίδια η έκθεση της ερωτικής πράξης στα μάτια τρίτων. Έχουμε την αίσθηση ότι κάτι τέτοιο θα άλλαζε την ουσία της, θα την έκανε επιδεικτική, από ηδονική και αγαπητική που είναι. Και ίσως μας αφαιρούσε το δικαίωμα να την πράττουμε, καθώς κάποιοι από μας μπορεί στα μάτια των κριτών να αποδεικνύονταν εραστές που βαριούνται, «ανίκανοι» και όχι «προικισμένοι», για να χρησιμοποιήσω τις λέξεις του κριτή – δημοσιογράφου.
Να καταλήξω λοιπόν όπως ξεκίνησα: Το βιντεοσκοπημένο (για τρίτους) σεξ ονομάζεται πορνό. Μια χαρά είναι και το πορνό, αρκεί να μην το συγχέουμε με την ερωτική πράξη. Αν πεις σε ένα ζευγάρι ότι η πράξη του αναμεταδίδεται ζωντανά και μπορεί οποιοσδήποτε να τους δει, θα συναινέσουν μόνο αν φτιάχνονται με την ιδέα. Εμείς οι υπόλοιποι θα την κρατήσουμε για τον εαυτό μας.
