Η σχέση του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων και της αιθαλομίχλης δεν είναι πρόσφατη. Από τον πρώτο μου χειμώνα στα Ιωάννινα το 2012 την θυμάμαι. Τα τελευταία χρόνια δείχνει όλο και πιο έντονο το πρόβλημα. Τα Ιωάννινα κάνουν -κυριολεκτικά- πρωταθλητισμό στην Ελλάδα στο φαινόμενο αυτό κάθε χειμώνα. Δείτε τα στοιχεία που συλλέγονται από επιστημονικούς φορείς ως προς τα ύψη των σωματιδίων, που φτάνουν πολλές φορές πολύ πάνω από τα όρια συναγερμού που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ρωτήστε γνωστούς σας που εργάζονται στα νοσοκομεία γύρω από τις κλινικές πνευμονολογικών και καρδιαγγειακών νοσημάτων. Ρωτήστε τον γιατρό σας. Με το που ξεκινάει η περίοδος της αιθαλομίχλης το Νοέμβριο, ανεβαίνει απότομα η κίνηση στις κλινικές και στα ιατρεία τους. Και βεβαίως υπάρχουν και οι μακροχρόνιες συνέπειες στην υγεία μας που δεν είναι εμφανείς άμεσα.
Ποιες είναι οι αιτίες του φαινομένου; Σίγουρα όχι οι ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες που κάποιες φορές επικρατούν στην περιοχή. Αυτές απλά το επιτείνουν. Η αιθαλομίχλη δημιουργείται κυρίως από την χρήση τζακιών. Δευτερευόντως από μια σειρά άλλους παράγοντες όπως η χρήση καυστήρων πέλλετ, πετρελαίου, κίνηση οχημάτων, κτλ.
Παρ’ όλη τη μακρά σε χρόνο σχέση, οι τοπικοί πολιτικοί και υγειονομικοί φορείς ελάχιστα πράττουν για την πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου. Είναι το ζήτημα αποκλειστικής ή έστω και κύριας αρμοδιότητας των τοπικών φορέων; Σίγουρα όχι. Όμως θα περίμενα να είναι πολύ ψηλά στην ιεράρχησή τους προς αντιμετώπιση ή έστω άμβλυνση. Παρακολουθώντας εδώ και χρόνια την τοπική πραγματικότητα και ειδησεογραφία, ούτε έχω δει κάποια ενέργεια να έχει ληφθεί, ούτε και κάποια αίσθηση επείγοντος να υπάρχει. Αποσπασματικές ενέργειες που εμφανώς έχουν στόχευση επικοινωνιακά να δείξουν ότι υπάρχει κάποιο ενδιαφέρον από τον ά ή β΄ φορέα, αλλά χωρίς στρατηγική, χωρίς ειρμό και στόχευση. Γίνονται πολύ λίγα, πολύ αργά και ατονούν στο τέλος κάθε χειμερινής περιόδου που το φαινόμενο παύει να στέλνει κόσμο στους γιατρούς και δεν απασχολεί τα ΜΜΕ και το διαδίκτυο.
Την τρέχουσα χειμερινή σεζόν άκουσα και διάβασα κάποιες συστάσεις από την Περιφέρεια Ηπείρου και το Δήμο Ιωαννιτών ως προς το αν, το πότε και το ποιοι να κυκλοφορούμε με την αιθαλομίχλη σε ένταση, και ως προς την (μη) χρήση τζακιών. Να τους ενημερώσω (αν και το γνωρίζουν υποθέτω) ότι οι συστάσεις και οι νουθεσίες δεν απέτρεψαν ούτε άμβλυναν το φαινόμενο.
Το να «ρίχνουν» όλη την ευθύνη στην κυβέρνηση είναι και βολικό και λάθος. Θα ήταν σωστό αν είχε προηγηθεί μια συντονισμένη τοπική κινητοποίηση έγκαιρα. Τι σημαίνει «τοπική»; Σημαίνει από Περιφέρεια Ηπείρου και τους δύο Δήμους του λεκανοπεδίου: Ιωαννιτών και Ζίτσας (λόγω Ελεούσας). Τι σημαίνει «έγκαιρα»; Σημαίνει ότι η χειμερινή περίοδος μας βρίσκει με ένα τοπικό στρατηγικό σχέδιο στο τραπέζι έτοιμο προς υλοποίηση σε τρία επίπεδα: άμεσο, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο. Το άμεσο θα είναι (κυρίως ή αποκλειστικά) τοπικής αρμοδιότητας. Το μεσοπρόθεσμο συνδυασμός και συνεργασία τοπικής και κεντρικής διοίκησης. Το μακροπρόθεσμο κυρίως κεντρικής διοίκησης που θα αφορά, βεβαίως, και τα Ιωάννινα. Σε αυτό, το τελευταίο, θα μπορούσε να υπάρχει και συντονισμός με άλλες περιοχές της Ελλάδας που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα. Αλλά μην βάζω τόσο δύσκολα, ας περιοριστώ στα δικά μας.
Τι προτείνω ως άμεσες ενέργειες;
Πρώτο και κύριο την ανάληψη της πρωτοβουλίας από την Περιφέρεια Ηπείρου καθώς το ζήτημα είναι διαδημοτικό, όπως αναφέρθηκε. Η Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας που έχει την αρμοδιότητα «…στη διαφύλαξη και βελτίωση της υγείας και της ευεξίας του πληθυσμού, στην εξασφάλιση της δημόσιας υγείας με τον υγειονομικό έλεγχο, την εφαρμογή της υγειονομικής νομοθεσίας, την έκδοση τοπικών υγειονομικών διατάξεων, τη λήψη μέτρων σε θέματα δημόσιας υγιεινής, την επιβολή κυρώσεων…» θα έπρεπε να έχει ήδη συγκαλέσει έκτακτη και επείγουσα σύσκεψη με τους αρμόδιους των Δήμων Ιωαννιτών και Ζίτσας για την από κοινού επεξεργασία στρατηγικού σχεδίου για την αντιμετώπιση της αιθαλομίχλης.
Στην συνέχεια, και με την στήριξη των τοπικών βουλευτών αλλά και πολιτικών κομμάτων, θα ζητούσε την στήριξη και συμμετοχή της κεντρικής διοίκησης-κυβέρνησης στο σχέδιο αυτό.
Είναι πολύ περισσότερο πιθανό να επηρεάσεις και επιτύχεις αυτά που θέλεις από μια κυβέρνηση όταν πηγαίνεις με ένα έτοιμο επεξεργασμένο στρατηγικό σχέδιο και με μια «φωνή» για τον τόπο σου, που ξέρεις τι χρειάζεται καλύτερα από το όποιο υπουργείο, παρά από τις σκόρπιες «πρωτοβουλίες» για να παίξουν στα τοπικά ΜΜΕ και να βγάλεις από πάνω σου την «πολιτική» υποχρέωση – «να, εγώ τους τα είπα, αυτοί δεν θέλουν να κάνουν τίποτα» – αλλά που δεν δίνουν λύση στο πρόβλημα.
Φτάνει το λάδι, θέλουμε έστω και λίγη τηγανίτα!