Ο ποιητής Φερνάζης το σπουδαίον μέρος
του επικού ποιήματός του κάμνει.
Το πώς την βασιλεία των Περσών
παρέλαβε ὁ Δαρεῖος Ὑστάσπου.
Aλλ’ εδώ χρειάζεται φιλοσοφία· πρέπει ν’ αναλύσει
τα αισθήματα που θα είχεν ο Δαρείος:
ίσως υπεροψίαν και μέθην· όχι όμως — μάλλον
σαν κατανόησι της ματαιότητος των μεγαλείων.
Βαθέως σκέπτεται το πράγμα ο ποιητής.
Ο Δαρείος του Καβάφη δεν γνωρίζουμε τι αισθήματα είχε ως προς την κατανόηση των μεγαλείων, όπως αναρωτιέται οι ποιητής, παρατηρούμε όμως και διαπιστώνουμε τα αισθήματα σύγχρονων ηγετών διαφόρου διαμετρήματος όσον αφορά το ίδιο πρόβλημα κατανόησης. Πρόκειται για τη διαχείριση των «μεγαλείων» της εποχής του Καβάφη, της εξουσίας σε δική μας μετάφραση, της εποχής μας, δηλαδή, τα μεγαλεία. Η διαχείριση της εξουσίας εξαρτάται από την προσωπικότητα του ηγέτη και τον χαρακτήρα του. Δεν έχει σημασία το αντικείμενο της εξουσίας -μικρή ή μεγάλη, κεντρική ή περιφερειακή- εξουσία να’ ναι και ό,τι να’ναι. Συνήθως ο τρόπος διαχείρισης της εξουσίας παίρνει όνομα και περιεχόμενο ανάλογα και με τις εκάστοτε συνθήκες, το κάθε φορά σκηνικό. Τα καβαφικά «μεγαλεία» και ο τρόπος διαχείρισής τους έχουν ονομαστεί στην εποχή μας «αλαζονεία της εξουσίας», όρος ο οποίος τις περισσότερες φορές χαρακτηρίζει επακριβώς τον τρόπο άσκησής της και άλλες φορές αποτελεί μέσο αντιπολιτευτικής αντίδρασης. Καθημερινό το φαινόμενο.
Η αλαζονεία της εξουσίας έχει μονοπωλήσει την πολιτική αντιπαράθεση από τη μεταπολίτευση και μετά τόσο -και ιδίως- στην κεντρική πολιτική σκηνή, όσο και περιφερειακά, στην τοπική αυτοδιοίκηση πρώτου και δευτέρου βαθμού. Έτσι, έχουμε παρατηρήσει αρκετούς από τους έχοντες «τα κλειδιά του παραδείσου» να «καβαλάνε το καλάμι» κατά τη λαϊκή έκφραση και οι απ’ έξω να κατηγορούν για αλαζονεία τον τρόπο άσκησης της εξουσίας, για να χρησιμοποιήσουν και οι ίδιοι τα ίδια μέσα, όταν καβαλήσουν το καλάμι της εξουσίας, της όποιας εξουσίας ακόμη και του προέδρου π.χ. του Συλλόγου Παντοπωλών Αποικιακών και Εδώδιμων Νομού Ιωαννίνων. Οι εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Οι εξαιρέσεις αφορούν πρόσωπα με προσωπικότητα, όπως παραπάνω αναφέρουμε, τα οποία διαφέρουν και δείχνουν τον δρόμο, αλλά κάπου χάθηκε η έξοδος.
Καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες της αλαζονείας της εξουσίας σε όλες της τις εκφράσεις. Άνθρωποι με περίεργη πολιτική ηθική ασφαλώς όχι μόνο «δεν κατανοούν τη ματαιότητα των μεγαλείων», στην οποία αναφέρεται ο Καβάφης, αλλά χρησιμοποιούν τα «μεγαλεία» των αξιωμάτων της πολιτείας για να μη φανεί η δική τους πολιτική μικρότητα. Το κακό είναι ότι ο πήχης είναι έτσι κι αλλιώς χαμηλός και οι μικροί το δέμας περνούν εύκολα από πάνω του υπό τα χειροκροτήματα ενός κοινού, το οποίο δυστυχώς έτσι έμαθε να συμπεριφέρεται θεωρώντας το ασήμαντο μεγάλο, ικανό, αναντικατάστατο. Φτάσαμε στο σημείο να θεωρούμε ως δεδομένη την κατάσταση έτσι ώστε, αντί να υποχρεώσουμε τους «ηγέτες» στην «κατανόηση της ματαιότητας των μεγαλείων», λίγο απέχουμε από το να γίνουμε και εμείς ένα με τη σκέτη ματαιότητα και τη μαυρίλα και να σκύψουμε ηττημένοι το κεφάλι μπροστά στην όποια εξουσία, παρούσα ή μέλλουσα, με τα απολίτικα διλήμματα.
Πάντως ο ποιητής Φερνάζης του Καβάφη κατέληξε για τα αισθήματα του Δαρείου σχετικά με την κατανόηση των μεγαλείων:
Όμως μες σ’ όλη του την ταραχή και το κακό
επίμονα κ’ η ποιητική ιδέα πάει κ’ έρχεται
το πιθανότερα είναι, βέβαια υπεροψίαν και μέθην,
υπεροψίαν και μέθην θα είχεν ο Δαρείος.
Αν, έστω ποιητική αδεία, αντιληφθούμε και εμείς ποια τα αισθήματα του όποιου σύγχρονου Δαρείου, ίσως μπορεί να ξεκινήσει μια νέα ημέρα. Έστω και με παραβολές. Πάντως την αμαρτία μας θα την πούμε. Βλέποντας και ακούγοντας τον κ. πρωθυπουργό να αναφέρεται προ ημερών στη δημιουργία της μεγάλης Κεντροαριστεράς παράταξης και τις γέφυρες που έστηνε από’ δω και από’ κει… να εδώ, στα χείλη μας ήρθε ο στίχος: Υπεροψίαν και μέθην είχεν ο Δαρείος. Δεν μας έμεινε καμία αμφιβολία. Υπεροψία και μέθη εξουσίας σίγουρα έχει ο Δαρείος. Τουλάχιστον ο καθένας να κρίνεται από το ποιος είναι, από τι κάνει και από τι αντικειμενικά μπορεί να κάνει, άσχετα από τι λέγει. Προσοχή η πολιτική υπεροψία και η συνεχόμενη με αυτή μέθη εξουσίας, διάχυτες στη χώρα, καθιστούν το πολιτικό σκηνικό ομιχλώδες, διότι ατυχώς αναμένεται οσονούπω νέος Δαρείος. Αυτός μάλιστα απέκτησε την υπεροψία «κληρονομικώ δικαίω»… πριν γίνει καν «Δαρείος».
