Το θεατρικό Μπλοκ C έχει αδυναμίες αλλά και ενδιαφέρον. Αποτυπώνει την παραμονή του Βενέζη στις φυλακές Αβέρωφ, κρατούμενος των Γερμανών. Αιτία, η ομιλία που είχε εκφωνήσει στις 28 Οκτωβρίου 1943, σε εκδήλωση των εργαζομένων της Τράπεζας της Ελλάδος όπου ήταν υπάλληλος. Κάθε μέρα περίμενε την εκτέλεσή του και έγραφε στη γυναίκα του να δείξει θάρρος αν μείνει μόνη. Σε ένα γράμμα προς εκείνη που έδωσε στη δημοσιότητα η κόρη του, Άννα Κοσμετάτου, της λέει: «Να φανείς, αγάπη μου, και στην περίπτωση αυτή γενναία. Το νου σου στο παιδάκι μας. Ελπίζω πως δεν θα με αφήσει ο Θεός. Ο Γιάννης (Σκαζίκης) να σου παραστέκεται. Τον παρακαλώ. Οι λίγοι φίλοι του σπιτιού μας σε παραστέκουν άραγε; (…) Φρόντισε να δω δυο λόγια σου με την Χρυσούλα. Ποτέ δεν ήξερα πόσο πολύ σ’ αγαπώ όσο τώρα. Να πάρετε το ποδηλατάκι της Αννούλας και να της το δώσετε από μέρους μου που λείπω σε ταξίδι. Δεν μπορώ να το σκέφτομαι γιατί θα χάσω το θάρρος μου. Σας φιλώ. Ο Θεός μαζί μας».
Όταν τελικά αφέθηκε ελεύθερος αποτύπωσε στο θεατρικό τις μέρες που πέρασε σε ένα κελί με συγκρατούμενους που διαρκώς άλλαζαν: άλλοι έρχονταν, άλλοι μεταφέρονταν για ένα βράδυ στο ειδικό κελί 71 (και τότε ήξεραν ότι το πρωί θα εκτελούνταν) και κάποιοι, ελάχιστοι υπονοείται, αφήνονταν να φύγουν. Προσπαθώ να μπω στη θέση τους, σε αυτή που έχουν βρεθεί εκατομμύρια κρατούμενοι σε ολοκληρωτικά καθεστώτα στον κόσμο: ανοίγει η πόρτα και δεν ξέρεις τι όνομα γράφει το χαρτάκι που κρατάει ο δεσμοφύλακας.
Ο Βενέζης έγραψε το Μπλοκ ενώ ακόμα η χώρα ήταν υπό κατοχή. Ως θεατρικό είναι αδύναμο. Ίσως συνέβαλε που το έγραψε εν θερμώ. Πριν ακόμα την απελευθέρωση της Αθήνας. Οι χαρακτήρες είναι εξιδανικευμένοι, μονοδιάστατοι, προβλέψιμοι στη συμπεριφορά τους. Και η πλοκή αναιμική, αυτό που περιμένεις το βλέπεις να γίνεται. Αυτά για τη θεατρική του αξία. Ως ντοκουμέντο για την καθημερινότητα στις φυλακές Αβέρωφ επί Κατοχής έχει τη σημασία του.
Θεατρικά ανέβηκε αμέσως (1945) στο Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Πέλου Κατσέλη. Στο έργο δύο είναι οι φυλακισμένοι που αποτελούν φάρο θάρρους και ηθικής: ο αντάρτης Βαγενάς (τον έπαιζε ο Ιορδάνης Μαρίνος) και ο αντισμήναρχος Δεσύλλας (Θάνος Κωτσόπουλος). Το έργο στις συνθήκες της εποχής (ένα χρόνο μετά τα Δεκεμβριανά), θα μπορούσε να έχει λογοκριθεί ή «μαλακώσει»: ο στρατιωτικός υποκλίνεται στις αρχές και τη γενναιότητα του αντάρτη. Αλλά μάλλον παίχτηκε πιστά. Πιο κρίσιμος χαρακτήρας, εκείνος που κινεί και τους υπόλοιπους, ο νεαρός Σαλταδόρος.
Απ’ ό,τι βλέπω το Μπλοκ C δεν έχει ανέβει σε επαγγελματική παράσταση εδώ και δεκαετίες. Θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να το βλέπαμε σήμερα ή ειδικά την περίοδο που ζούσαμε εντονότερα με τη Χρυσή Αυγή. Αλλά δεν μπορώ να φανταστώ ότι ως έχει θα βαστούσε τους θεατές. Θα χρειαζόταν έντονη δημιουργική διασκευή. Το τελευταίο ανέβασμα που βρήκα ήταν ραδιοφωνικό (https://youtu.be/G0nrDebA4g8), στο Θέατρο της Τετάρτης της κρατικής ραδιοφωνίας, τη δεκαετία ’60. Και είναι εντυπωσιακό πόσο άσχημα σκηνοθετημένο είναι, σαν να σου διαβάζουν το κείμενο άνθρωποι που δεν ζουν αυτό που υποκρίνονται, ούτε μπορούν σε μεταφέρουν στο κελί. Σκέφτομαι πόσο μακριά από τη σκηνή πρέπει να ένιωσαν οι ακροατές της κρατικής ραδιοφωνίας, εκείνο το βράδυ Τετάρτης. Για να μην εξιδανικεύουμε και εμείς στο μυαλό μας τις παλιές παραγωγές της ΕΡΤ.
