Τα γενέθλια του Μέλιου του Θοδωρή Παπαϊωάννου
(εικονογράφηση Ίριδα Σαμαρτζή – εκδόσεις Ίκαρος, για ηλικίες 4 +)
Στη νέα του δουλειά ο Θοδωρής Παπαϊωάννου χαμηλώνει τον φακό όσο χρειάζεται ώστε ένας μικροσκοπικός σκαραβαίος να γίνει ο απόλυτος πρωταγωνιστής. Ο Μέλιος γιορτάζει τα γενέθλιά του κι από το πρώτο άνοιγμα σελίδας ο αναγνώστης μπαίνει σ’ έναν ποιητικό υπόκοσμο: χώματα που κρύβουν θησαυρούς, ίχνη στο χιόνι που οδηγούν σε υπόγεια καταφύγια, ολόκληρη «Χώρα του Αντάμα» πλασμένη από μνήμη και φαντασία.
Η γραφή του Παπαϊωάννου ρέει σαν παιχνιδιάρικη αφήγηση προφορικού παραμυθά, πλέκοντας παράλληλα ερωτήματα για τη φιλία, τη συλλογικότητα και τη χαρά του να ανακαλύπτεις τον κόσμο με όλες τις αισθήσεις.
Η εικονογράφηση της Ίριδας Σαμαρτζή λειτουργεί ως αυτόνομη αφήγηση· ακουαρέλες και υφές χαρτιού ξεδιπλώνουν ένα μικροσκοπικό σύμπαν όπου το κάθε φύλλο μοιάζει με πρόταση και το κάθε ίχνος με υποσχόμενο μυστικό. Τα χρώματα γλυκαίνουν το βλέμμα, ενώ διακριτικές λεπτομέρειες -ένα ιπτάμενο φύλλο, μια γραμμή φωτός-υπογραμμίζουν ότι και τα πιο ταπεινά πλάσματα μπορούν να φιλοξενήσουν μεγάλες ιστορίες. Η αίσθηση είναι περισσότερο βιωματική παρά εικονογραφική: οι εικόνες ζητούν να τις «ζουν» οι αναγνώστες, όχι απλώς να τις κοιτούν.
Εκτός από το αφηγηματικό σκέλος, το βιβλίο καλεί μικρούς και μεγάλους σε ενεργό συμμετοχή: δραστηριότητες, αυτοκόλλητα και κενά πεδία για ζωγραφική μετατρέπουν την ανάγνωση σε κοινό εργαστήρι φαντασίας. Έτσι, ο Μέλιος γίνεται αφορμή για παιχνίδι, συζήτηση και κοινή εξερεύνηση -ένα ευγενικό «διάλειμμα» από τον γρήγορο ρυθμό της καθημερινότητας. Πρόταση με αξία για εκπαιδευτικούς και γονείς που αναζητούν τίτλους-εργαλεία δημιουργικής απασχόλησης, αλλά και για κάθε ενήλικα που επιλέγει να θυμάται πως η ποίηση συχνά κρύβεται κάτω από τα πιο μικρά πετραδάκια του κήπου.
«Παραμύθια» από ένστικτο: Πίσω από τις Λέξεις Κρύβονται οι Αλήθειες μας
Προχθές το απόγευμα, παρέλαβα ένα αντίτυπο του βιβλίου «Παραμύθια» από ένστικτο. Σπάνια ένα μυθιστόρημα καταφέρνει να αγγίξει τόσο βαθιά τις προσωπικές χορδές της ψυχής μου, να καθρεφτίσει οικογενειακές στιγμές που όλοι έχουμε βιώσει αλλά δεν τολμάμε να ομολογήσουμε. Επίσης θίγονται σπονδυλωτά η πολιτική, η αναγκαιότητα των ψεμάτων και δύναμη που δίνουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ο συγγραφέας και φίλος μου Κωνσταντίνος Μανίκας μας χαρίζει ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα από τις εκδόσεις Ιωλκός. Η επιμέλεια του κειμένου είναι άψογη, ενώ το εξώφυλλο αποτυπώνει ιδανικά την αίσθηση του βιβλίου: την αιώρηση ανάμεσα στην πραγματικότητα και το μύθο, το αληθινό και το φανταστικό.
Το «Παραμύθια» από ένστικτο μάς συστήνει μια οικογένεια σε κρίση. Οι αλήθειες που φοβόμαστε να αντικρίσουμε είναι συχνά οι πιο καθοριστικές για τη ζωή μας. Η Αθηνά, παγιδευμένη σε έναν γάμο που καταρρέει, αναζητά διέξοδο στον ψηφιακό κόσμο των κοινωνικών δικτύων -μια συνθήκη τραγικά οικεία στη σύγχρονη εποχή μας. Ο σύζυγός της, Νικόλας, βυθίζεται όλο και περισσότερο στην άρνηση, αδυνατώντας να αντιμετωπίσει τη ματαίωση των προσωπικών και επαγγελματικών του προσδοκιών.
Ο συγγραφέας μάς παρουσιάζει με δεξιοτεχνία κάθε χαρακτήρα μέσα από πρωτοπρόσωπες οπτικές των ηρώων του. Η Λουκία, η κόρη, αμφισβητώντας τα πάντα, αντιπροσωπεύει την αγωνιώδη αναζήτηση ταυτότητας των νέων. Ο Ανέστης, ο γιος, ισορροπεί ανάμεσα στην οργή και τη φιλοσοφική αποδοχή του οικογενειακού δράματος. Το «Παραμύθια» από ένστικτο αποκαλύπτει πώς κάθε μέλος μιας οικογένειας μπορεί να βιώνει την ίδια πραγματικότητα τόσο διαφορετικά, σαν να ζουν όλοι σε παράλληλα σύμπαντα.
Ξεχωριστή θέση στο «Παραμύθια» από ένστικτο κατέχουν τα παραμύθια της γιαγιάς, που παρεμβάλλονται στην κύρια αφήγηση. Η Κοκκινοσκουφίτσα, ο λαγός και η χελώνα, ο τζίτζικας κι ο μέρμηγκας αποκτούν νέα διάσταση, γίνονται παραβολές για τη σύγχρονη ζωή. Ποτέ άλλοτε οι γνωστές ιστορίες της παιδικής μας ηλικίας δεν απέκτησαν τόσο δυνατούς συμβολισμούς για την ενήλικη ζωή μας. Διαβάζοντας τα παραμύθια της γιαγιάς, ένιωσα πως κρατούσα στα χέρια μου ένα κλειδί για να ξεκλειδώσω όχι μόνο τους χαρακτήρες του βιβλίου, αλλά και κομμάτια του εαυτού μου.
Στο δεύτερο μέρος του «Παραμύθια» από ένστικτο, ο κύριος Μανίκας μάς αποκαλύπτει το παρελθόν της γιαγιάς Αθηνάς, τον συνδετικό κρίκο όλης της υπόθεσης. Μέσα από την ιστορία της, βλέπουμε πώς οι επιλογές, τα τραύματα και τα μυστικά μεταφέρονται από γενιά σε γενιά. Είναι σαν να κουβαλάμε όλοι μας ένα αόρατο DNA συναισθημάτων και συμπεριφορών που μας συνδέει με τις προηγούμενες γενιές. Αυτή η συνειδητοποίηση με έκανε να αναρωτηθώ πόσες από τις δικές μου αντιδράσεις είναι στην πραγματικότητα ηχώ παλαιότερων φωνών.
Το κεντρικό ερώτημα του «Παραμύθια από ένστικτο» είναι συγκλονιστικό στην απλότητά του: πώς διαχωρίζουμε την πραγματικότητα από το παραμύθι; Πόσο αξιόπιστες είναι οι αναμνήσεις μας; Πόσο αληθινές οι ιστορίες που λέμε στον εαυτό μας; Ο συγγραφέας δεν προσφέρει εύκολες απαντήσεις, αλλά μας αφήνει να αναρωτηθούμε. Τι μύθους επιλέγουμε να ζήσουμε;
Μόλις έκλεισα το «Παραμύθια» από ένστικτο παρατήρησα τις φωτογραφίες στο γραφείο μου με νέα ματιά, αναρωτήθηκα για τις ιστορίες πίσω από τα χαμόγελα, για τα ανείπωτα λόγια που κρύβονται στις σιωπές ανάμεσα στα πρόσωπα που αγαπώ.
Η εκδίκηση της μπαλαρίνας: Όταν η Τέχνη Γίνεται Όπλο
(εκδόσεις Ψυχογιός)
Μια άδεια σκηνή μπαλέτου, πουέντ με ξεραμένο αίμα στη σόλα· η πρώτη εικόνα που μου δημιούργησε αυτό το μυθιστόρημα δείχνει καθαρά πόσο γοητευτικά συνυπάρχουν ομορφιά και πόνος σ’ αυτές τις σελίδες. Η Μαρία Παναγοπούλου μας μεταφέρει από τη Σάμο στα λαμπερά –και συνάμα σκοτεινά– παρασκήνια της τέχνης, παρακολουθώντας τη νεαρή Αριάνα, ένα κορίτσι γεννημένο για τη σκηνή, και τον Ρομπέρτο, τον πρώην σταρ του χορού που βλέπει στο ταλέντο της την ευκαιρία να ζήσει ξανά το δικό του όνειρο.
Καθώς η σχέση δασκάλου-μαθήτριας μετατρέπεται σε ασφυκτικό δέσιμο, το μυθιστόρημα ξεδιπλώνει μια τοξική δυναμική εξουσίας – ένα «χρυσό κλουβί» όπου η αριστεία πληρώνεται με στέρηση, απομόνωση και συναισθηματικό έλεγχο. Η Αριάνα, παγιδευμένη ανάμεσα στη λατρεία για τον χορό και στον φόβο για τον άνθρωπο που την πλάθει, βιώνει ένα σύνδρομο Στοκχόλμης που φωτίζει σκληρά την υπόγεια βία πίσω από τη βιτρίνα της τελειότητας. Όταν ένα τυχαίο στοιχείο φέρνει στο φως τα μυστικά του Ρομπέρτο, το κυνήγι της αλήθειας γίνεται ταυτόχρονα πορεία αυτογνωσίας και επιταγή για δικαίωση.
Με πλούσιες περιγραφές που κάνουν τις πρόβες να τρίζουν στα γόνατα του αναγνώστη, η κα Παναγοπούλου εξερευνά τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στη θυσία για την τέχνη και στην καταπάτηση της ανθρώπινης υπόστασης. Θέματα όπως ο φθόνος, η κακοποιητική εξάρτηση και το τίμημα της εκδίκησης υφαίνονται με ρυθμό που θυμίζει πρελούδιο και κρεσέντο ταυτόχρονα· μια ιστορία όπου η δικαιοσύνη δεν είναι απλώς τιμωρία, αλλά συνειδητοποίηση, κι όπου η πιο μεγάλη παράσταση δίνεται μακριά από τα φώτα της σκηνής.
