Η επιλογή του έργου έχει σχέση με τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, που λειτουργεί συνδετικά σε πρώτο πλάνο. Όμως, ο Διονύσιος Σολωμός, γράφοντας την «Γυναίκα της Ζάκυνθος», κατέγραψε το τότε παρόν, αλλά και το μέλλον, γεγονός που τον καθιστά ένα ποιητή αιώνιο και παγκόσμιο, όπως αναφέρει ο σκηνοθέτης.
Η σκέψη για το συγκεκριμένο έργο είχε ξεκινήσει από τον περασμένο Νοέμβριο, όμως η πανδημία ανέκοψε τις όποιες συζητήσεις. Όταν οι συνθήκες το επέτρεψαν, η παράσταση μπήκε σε «ρότα» με τον Γιώργο Μπακόλα στη σκηνοθεσία και τον Χρήστο Χρήστου στην παραγωγή.
Μια παραγωγή χωρίς τη στήριξη φορέων, που δυσκολεύει ακόμη περισσότερο το εγχείρημα. «Εύκολο δεν είναι, αλλά δεν είναι ακατόρθωτο, ιδιαίτερα όταν οι άλλοι καταλάβουν πόσο πολύ το θέλεις και πόσο το πιστεύεις. Σιγά-σιγά αρχίζουν και αυτοί να πιστεύουν στο εγχείρημα», λέει.
«Η Γυναίκα της Ζάκυνθος» έχει ανέβει από αρκετούς σκηνοθέτες, με τον κ. Μπακόλα να ξεχωρίζει την παράσταση του Δήμου Αβδελιώδη, τον οποίο παρακολουθεί λόγω και της ενασχόλησης και των δύο με τον κινηματογράφο. Τι να περιμένει ο θεατής λοιπόν;
«Εδώ έχουμε έναν αφηγηματικό λόγο, που, μέσα από τη δική μου ματιά και των συνεργατών μου φυσικά, πρέπει να πάψει να είναι αφηγηματικός και να γίνει δραματικός. Αυτό γίνεται όταν ξεφύγουμε από το ότι απλά αφηγούμαι κάτι, φυσικά με ένταση, και μπούμε στο γεγονός ότι η Όλγα Παππά, που ενσαρκώνει, περνάει από ρόλο σε ρόλο, μέσα στο ίδιο κείμενο. Οπότε παύει να είναι αφηγηματικός ο λόγος, αποκτά μια άλλη ένταση, που εγώ το φανταζόμουν χρόνια ότι έτσι θέλω να το κάνω», αναφέρει ο κ. Μπακόλας.
Κατά βάση, αυτό που έχει αξία και πρέπει να μείνει στον θεατή μετά το τέλος της παράστασης είναι το κείμενο. «Για εμάς εδώ προέχει το κείμενο. Θέλουμε οι άνθρωποι να ακούσουν το κείμενο, γιατί μπορεί να το έχουμε διαβάσει παλιά, να μην το έχουμε ακούσει καθόλου, να ξέρουμε απλά την ύπαρξή του. Άρα πρώτα απ’ όλα να μείνει το κείμενο και τα μηνύματα που στέλνει ο Σολωμός. Βέβαια, μέσω του δραματικού θεάτρου, όλο αυτό να περάσει μέσα από μια έντονη θεατρική πράξη, λίγο με “κομμένη ανάσα”, αλλά να κατανοείς αυτό που λέει ο Σολωμός», τονίζει.
Για όσους δε γνωρίζουν το κείμενο, λοιπόν, πρόκειται για ένα λογοτεχνικό αριστούργημα του εθνικού μας ποιητή, που άρχισε να γράφεται στη Ζάκυνθο στο διάστημα της δεύτερης πολιορκίας του Μεσολογγίου. Είναι η αφήγηση ενός υποθετικού Διονυσίου Ιερομονάχου στη Ζάκυνθο. Το θέμα είναι μια Γυναίκα στην πόλη της Ζακύνθου, η ασκήμια και η κακία της, η σκληρή συμπεριφορά της απέναντι στις Μεσολογγίτισσες που είχαν καταφύγει στη Ζάκυνθο, το απροκάλυπτο μίσος της εναντίον της επαναστατημένης Ελλάδας και η μελλοντική τιμωρία της.
Βλέπουμε σκέψεις μύχιες και συμπεριφορές που τις συναντάμε και γύρω μας. «Μπορεί να αποτελέσει προβολή στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε σήμερα τους “άλλους”, τους ξένους;», είναι η ερώτηση και η απάντηση έρχεται αβίαστα. «Γι’ αυτό είναι διαχρονικός ο Σολωμός. Δεν έγραψε ένα έργο ηρωικό. Πήγε απέναντι, βρήκε έναν κακό άνθρωπο και μέσα από τα μάτια του είδε πόσο “αδιάφορος” είναι ο ξένος που έρχεται να μας ζητήσει βοήθεια και “πώς μπλέκεται τώρα να μας χαλάσει τη ζωή, κινδυνεύουμε κιόλας…”. Δεν το ζούμε αυτό με τόσους ανθρώπους που έρχονται, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά σε όλη την Ευρώπη, ταλαιπωρημένοι από πολέμους κ.λπ; Ή δε ζούμε την πραγματικότητα αυτής της πολιορκίας εδώ και έντεκα χρόνια; Ιδιότυπη πολιορκία, αλλά είναι μια πολιορκία. Είναι σαν η χώρα να πολιορκείται με κάποιον τρόπο, μία με τα μνημόνια, μία με τον covid, και το αίτημα είναι να πάρουμε μια “ανάσα”. Η ελευθερία του Σολωμού», τονίζει ο Γιώργος Μπακόλας, «επιβεβαιώνοντας» ότι τα 200 χρόνια είναι μια αφορμή.
«Είναι αιώνιος ο Σολωμός, απευθύνεται στον κόσμο ολόκληρο. Ο εθνικός μας ύμνος κάνει κάτι που δεν κάνουν άλλοι. Δεν περιγράφει την χώρα, τα βουνά και τα ποτάμια της. Περιγράφει την ελευθερία, την αγωνιστικότητα των ανθρώπων και αυτή η ελευθερία δεν αφορά μόνο τους Έλληνες, αφορά τους πάντες. Όλα τα χρώματα, όλες τις φυλές, όλες τις πατρίδες. Ο Σολωμός είναι ο εθνικός μας ποιητής, αλλά είναι παγκόσμιος ποιητής», τονίζει.
Ο ενθουσιασμός για το κείμενο και τα μηνύματα του Δ. Σολωμού είναι σαφώς ένα κίνητρο για να παρακολουθήσει κανείς την παράσταση. Ένα δεύτερο κίνητρο είναι να δει πως «δένει» η σκηνοθετική ματιά του Γιώργου Μπακόλα με την ερμηνεία της Όλγας Παππά και τη μουσική του Βαγγέλη Πεπόνη.
«Με την Όλγα έχουμε μια πολύ ωραία συνεργασία. Με κάποιον τρόπο συντονιστήκαμε γρήγορα στο τι θέλουμε και είχα πολύ ευχάριστες προτάσεις επί σκηνής. Είναι πολύ ωραίο όταν ο ηθοποιός προτείνει στην πράξη, όχι στα λόγια», αναφέρει ο σκηνοθέτης, ενώ η παρουσία του Βαγγέλη Πεπόνη, ενός «καταξιωμένου μουσικού της ροκ», όπως σημειώνει, φέρνει τη δική της πινελιά στην παράσταση.
«Για να ξεφύγουμε λίγο από το φολκλόρ…Είναι μια μοντέρνα ματιά, χωρίς να προκαλέσουμε. Θα έχει εκπλήξεις από όλους τους συντελεστές. Νομίζω ότι θα είναι μια παράσταση που θα καταγραφεί σε όσους την παρακολουθήσουν», καταλήγει εκφράζοντας την ελπίδα πως, παρά την πανδημία, «οι ελεύθεροι πολιορκημένοι θα έρθουν στο θέατρο».
«Οι καλλιτέχνες αναζητούν το όραμα»
Ο Γιώργος Μπακόλας ασχολείται με τον κινηματογράφο, το θέατρο, την ποίηση και την στιχουργική, έχοντας σημαντικές διακρίσεις και συνεργασίες όλα αυτά τα χρόνια της διαδρομής του. Η εποχή δεν προσφέρεται για ταινίες, όμως δε σταματά να δημιουργεί. «Κάποια στιγμή όταν απελπίζεσαι -και αυτό είναι χρήσιμο κάποιες φορές- αρκεί να μην παραιτηθείς, λες οκ θα κάνω τέχνη σε ένα πακέτο από τσιγάρα, όπως έγραφαν οι παλιοί τους στίχους. Θα εκφράσω αυτό που αισθάνομαι με άλλο τρόπο, γιατί ωραία, δεν μπορώ να έχω λεφτά για μια ταινία ή για μια παράσταση, μπορώ όμως να συνεχίσω να υπάρχω μέσα από άλλα πράγματα, να αισθάνομαι δημιουργικός, ότι δεν έχω παραιτηθεί και να δίνω χρόνο στην τύχη, στον χρόνο για να πάω σε ένα επόμενο βήμα», αναφέρει και αποκαλύπτει ότι ακολουθεί μια δισκογραφική δική του δουλειά, σε συνεργασία με τον Β. Πεπόνη και άλλους καλλιτέχνες. Στόχος είναι, καλώς εχόντων των πραγμάτων, να κυκλοφορήσει το φθινόπωρο.
Οι ταινίες παραμένουν στο πίσω μέρος του μυαλού του, στο οποίο εδώ και καιρό γυροφέρνει ένα πρότζεκτ, που απαιτεί όμως χρήματα και γυρίσματα και σε άλλες χώρες. «Προσπαθώ να είμαι σε μια εγρήγορση, δεν τα καταφέρνω πάντα», απαντά όταν ερωτάται με πόσα πράγματα μπορεί να καταπιάνεται ταυτόχρονα.
Και η συζήτηση επανέρχεται στην πόλη και στη δυνατότητα παραγωγής αξιόλογου πολιτιστικού προϊόντος. «Υπάρχουν πολύ ταλαντούχοι άνθρωποι, και κάποιοι που έρχονται, φεύγουν, για να μην μπούμε στο θέμα της εντοπιότητας και ζητάμε πιστοποιητικό τόπου κατοικίας. Προφανώς μπορούν να γίνουν πολλά πράγματα, δυστυχώς όμως είμαστε σε μια περίοδο στην οποία το κράτος δε βοηθά. Δεν μπορεί, δε θέλει, πάντως δε βοηθά. Και κακά τα ψέματα, η τέχνη, το ξέρουμε από την αρχαιότητα, θέλει χορηγούς, ανθρώπους να στηρίξουν», αναφέρει.
Τι χρειάζεται λοιπόν για να γίνει ένα βήμα παραπέρα; «Δε θα πω για κάτι που δεν υπάρχει, αλλά για κάτι που υπάρχει σε όλη την Ευρώπη. Όλες οι μεγάλες πόλεις έχουν κρατικά θέατρα. Μια πόλη σαν τα Γιάννενα, με το πανεπιστήμιο, θα μπορούσε να έχει κρατικό θέατρο. Το ΔΗΠΕΘΕ είναι θεσμός με τα προβλήματά του. Έχουμε ένα Ωδείο που θα μπορούσε να εξελιχθεί. Σε όλα τα επίπεδα κάτι μπορεί να γίνει. Αλλά θέλει μια βοήθεια, γιατί είναι κάτι που κοστίζει. Οι καλλιτέχνες πρέπει να ζήσουν, να έχουν την ηρεμία να μπορούν να δημιουργήσουν, να κάνουν πρόβες. Αυτό που σαν καλλιτέχνες αναζητούμε, είναι ένα όραμα. Το βλέπω γύρω μου σαν μια αγωνία στους ανθρώπους της τέχνης και αυτό φέρνει καθυστερήσεις, γκρίνια. Όταν υπάρχει ένα όραμα, ένας στόχος, κάτι που αξίζει να το αφηγηθείς, να το τραγουδήσεις, να το παίξεις, τότε τα πράγματα γίνονται πιο απλά και μπορείς να βρεις και τους συνεργάτες να το υλοποιήσεις», τονίζει ο κ. Μπακόλας και απαντά θετικά στο ότι θεσμοί, όπως τα Φεστιβάλ, θα μπορούσαν να δώσουν ισχυρή ώθηση σε μια πόλη.
Ο ίδιος, εξάλλου, έχει βρεθεί ως διαγωνιζόμενος αλλά και ως μέλος της Κριτικής Επιτροπής στο Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους της Δράμας. «Ένα καλό Φεστιβάλ θα ήταν ό,τι καλύτερο», καταλήγει.
