Σε επιστολή προς το αρμόδιο Υπουργείο, το ΤΕΕ/ΤΗ κάνει λόγο για καθυστερήσεις στην αποπληρωμή, ανεπαρκή διαχείριση και δυσλειτουργία των ψηφιακών εργαλείων, που εμπλέκονται στις αιτήσεις, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σοβαρά εμπόδια και οι μηχανικοί να βρίσκονται εκτεθειμένοι απέναντι στους πολίτες. «Ο φορέας υλοποίησης του προγράμματος, που οφείλει να τηρεί το σύστημα διαχείρισης ελέγχου, στα πλαίσια της υποδοχής και αξιολόγησης των αιτήσεων, έχει σημαντική ευθύνη για τα προβλήματα και τις καθυστερήσεις που ταλανίζουν το πρόγραμμα “Εξοικονομώ”, με τις συνέπειες να πλήττουν όχι μόνο τους πολίτες αλλά και τους επαγγελματίες του τεχνικού κλάδου, ιδιαίτερα τους μηχανικούς, επιβαρύνοντάς τους με επιπλέον φόρτο εργασίας, χωρίς την αντίστοιχη αποζημίωση», σημειώνει και αναφέρει συγκεκριμένα πως έχει ξεκινήσει το πρόγραμμα του 2025, όταν δεν έχουν εξοφληθεί πλήρως από το πρόγραμμα αιτήσεις του 2021 και αιτήσεις του προγράμματος 2023 βρίσκονται ακόμη σε κατάσταση επιλογής χρηματοδοτικού σχήματος, δηλαδή σε πρώιμο στάδιο.
Αναλύοντας τα προβλήματα, το ΤΕΕ/ΤΗ κάνει λόγο για χρόνιες καθυστερήσεις στο πρόγραμμα «Εξοικονομώ», που αποδίδονται στη βραδύτητα στην έκδοση αποφάσεων υπαγωγής και την εκταμίευση επιδοτήσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι αποφάσεις υπαγωγής για την εισοδηματική κατηγορία 1 εκδόθηκαν μόλις στις 31/10/2024, σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη της υποβολής των αιτήσεων, ενώ η τηλεφωνική γραμμή εξυπηρέτησης των ωφελούμενων, συμβούλων έργου, προμηθευτών-αναδόχων του προγράμματος «Εξοικονομώ 2021» με αποκλειστικό αντικείμενο τα θέματα που σχετίζονται με τους ελέγχους Τελικής Εκταμίευσης του προγράμματος, άρχισε να λειτουργεί στις 18/11/2024. Παράλληλα, η γραφειοκρατική πολυπλοκότητα του προγράμματος επιβαρύνει τους μηχανικούς, ενώ οι ασάφειες στους κανονισμούς και οι συνεχείς τροποποιήσεις του οδηγού του προγράμματος προκαλούν σύγχυση, αυξάνοντας το έργο και το κόστος τους.
Επίσης, στην ψηφιακή πλατφόρμα του προγράμματος «Εξοικονομώ» παρατηρούνται συχνές διακοπές λειτουργίας σε περιόδους αιχμής, με αποτέλεσμα τη δυσχέρεια στην ομαλή διεκπεραίωση του έργου των μηχανικών. Προβλήματα επίσης διαπιστώνονται στην πλατφόρμα έκδοσης του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης, που αποτελεί προαπαιτούμενο.
Σύμφωνα με το ΤΕΕ/ΤΗ, πλέον του 80% του προγράμματος «Εξοικονομώ 2021» έχει ολοκληρωθεί. Οι καθυστερήσεις όμως στις πληρωμές και οι συνεχείς τροποποιήσεις του οδηγού και των διαδικασιών των προγραμμάτων μέχρι σήμερα, προκαλούν σημαντική οικονομική επισφάλεια, αναγκάζοντας τα τεχνικά γραφεία να καλύψουν το κόστος από ίδιους πόρους.
Καθυστερήσεις δημιουργούνται και στις διαδικασίες ελέγχου, λόγω της γραφειοκρατίας, αλλά και επειδή δεν υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Μάλιστα, σύμφωνα με το ΤΕΕ/ΤΗ, τα αρνητικά αποτελέσματα των ελέγχων κρύβουν παράλογες απαιτήσεις, καθώς συχνά ζητούνται έγγραφα και δηλώσεις που έχουν ήδη υποβληθεί, προκειμένου να κερδηθεί χρόνος για την ολοκλήρωση του ελέγχου των αιτήσεων, όπως π.χ. λογαριασμοί ρεύματος για την περίοδο 2018-2020, καθώς και επανυποβολή παραστατικών δαπανών ιδίων κεφαλαίων, παρά το γεγονός ότι είχαν ήδη ελεγχθεί από το ΤΕΕ.
Το Τεχνικό Επιμελητήριο σημειώνει τις συνέπειες των καθυστερήσεων για τους προμηθευτές και τους μηχανικούς, οι οποίοι αδυνατούν να ολοκληρώσουν έργα για διάστημα που συχνά υπερβαίνει τα δύο χρόνια. Για τους μηχανικούς, δε που εμπλέκονται μόνο σε επιμέρους φάσεις, όπως για παράδειγμα ως σύμβουλοι έργου, η αμοιβή είναι δυσανάλογη με τον χρόνο και τις εργατοώρες που αφιερώνουν.
Επίσης, σημειώνει πως οι βαθμοημέρες, ως κριτήριο θα αξιολόγησης για το «Εξοικονομώ 2025», εξυπηρετούν τις κρύες μόνο περιοχές και έτσι το πρόγραμμα καλύπτει τη θέρμανση μόνο, και όχι τις ανάγκες ψύξης, ενώ, τέλος, εκφράζονται αντιρρήσεις στην προώθηση μεγάλων εταιρειών για τη διαχείριση του φετινού προγράμματος, που προτείνεται ως «λύση», αλλά, σύμφωνα με το ΤΕΕ/ΤΗ, «λειτουργεί σε βάρος των πολυάριθμων ιδιωτών ελεύθερων επαγγελματιών μηχανικών, αλλά και των προμηθευτών και εργολάβων, που υποστήριξαν τα προγράμματα από το 2021 , οδηγώντας μαθηματικά σε συρρίκνωση του κύκλου εργασιών τους, έντονη συμπίεση της εργασιακής καθημερινότητας τους και δημιουργία επισφάλειας για το επαγγελματικό τους μέλλον».
Ζητά διαβαθμισμένα εισοδηματικά κριτήρια
Το ΤΕΕ/ΤΗ προτείνει την απλοποίηση των διαδικασιών και τυποποίηση δικαιολογητικών, καθορίζοντας σαφείς και αμετάβλητους κανόνες, που θα συνεισφέρουν στην μείωση της γραφειοκρατίας, με παράδειγμα το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη Στέγη», όπου οι εκταμιεύσεις ολοκληρώνονται εντός 15 ημερών.
Προτείνει ακόμη αυστηρή εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας, που προβλέπει τόκους 12,5% για καθυστερήσεις πληρωμών άνω των 60 ημερών ως κίνητρο για την ταχύτερη εκκαθάριση των οφειλών, αλλά και αναβάθμιση της ψηφιακής πλατφόρμας, προκειμένου να μπορεί να ανταπεξέλθει και στις περιόδους αιχμής.
Αναφορικά με τους ελέγχους, που δεν αφορούν τις αυτοματοποιημένες διαδικασίες του συστήματος, θα πρέπει να ολοκληρώνονται εντός προκαθορισμένων χρονικών ορίων από την υποβολή αιτήματος διενέργειας, ώστε να αποφεύγονται οι αδικαιολόγητες καθυστερήσεις. Θα πρέπει να καθοριστούν χρονοδιαγράμματα για την ολοκλήρωση των ελέγχων.
Επίσης, ζητά την ενίσχυση του προϋπολογισμού και της επιδότησης των προγραμμάτων «Εξοικονομώ» με σκοπό την ένταξη όλων των υποβαλλόμενων αιτήσεων, για να μην υπάρχουν άδικοι αποκλεισμοί και αιτούντες εκτός προγράμματος, και για να δοθεί σημαντικό κίνητρο για τους οικονομικά ασθενέστερους, αλλά και την αύξηση του επιλέξιμου προϋπολογισμού λοιπών δαπανών, στις οποίες περιλαμβάνονται η αμοιβή των δύο ενεργειακών επιθεωρήσεων, η αμοιβή για την κατάρτιση της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου, η αμοιβή του τεχνικού συμβούλου του έργου και η αμοιβή για τυχόν εκδόσεις αδειών/βεβαιώσεων/εγκρίσεων ή εκπόνησης μελετών που απαιτούνται.
Η επιστολή του ΤΕΕ/ΤΗ καταλήγει με την ανάγκη αλλαγής των κριτηρίων ένταξης και, αντί της προτεραιοποίησης με βάση την ημερομηνία αίτησης, να ισχύουν διαβαθμισμένα εισοδηματικά κριτήρια. Όπως είναι γνωστό, για εισόδημα μεγαλύτερο των 10.000 ευρώ το ποσοστό επιδότησης ανέρχεται σε 50%, είτε αυτό είναι 10.001 ευρώ είτε 30.000 ευρώ. Δικαιότερη, σύμφωνα με το ΤΕΕ/ΤΗ, είναι η διαβάθμιση στο ποσοστό επιδότησης αντί της ισχύουσας οριζόντιας αντιμετώπισης. Για εισόδημα έως 10.000 ευρώ προτείνεται επιδότηση 75%, για εισόδημα από 10.001 ευρώ έως 20.000 ευρώ 65%, για εισόδημα από 20.001 ευρώ έως 30.000 ευρώ 55% και για εισόδημα μεγαλύτερο των 30.000 ευρώ προτείνεται ποσοστό επιδότησης 45%.
«Η εκτέλεση των προγραμμάτων Εξοικονομώ έγινε με την καθοριστική συμβολή των μηχανικών όλα τα προηγούμενα χρόνια. Ως εκ τούτου η επισήμανση προβλημάτων και η παράθεση προτάσεων αποτελεί υποχρέωση του φορέα μας τόσο απέναντι στους συναδέλφους μηχανικούς, όσο και στην ωφελούμενη κοινωνία και στην επίσημη πολιτεία, ώστε, η αντιμετώπιση των διαπιστωμένων δυσχερειών και η υιοθέτηση, τόσο των παραπάνω προτάσεων βελτίωσης, όσο και άλλων που θα έχουν ως γνώμονα την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία του προγράμματος Εξοικονομώ 2025, να μεγιστοποιήσει τα οφέλη του προγράμματος σε εθνικό αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο. Αυτή θα πρέπει να είναι και η στάση του ΤΕΕ απέναντι στις προθέσεις του ΥΠΕΝ για συγκεντρωτική κατεύθυνση των προγραμμάτων και τη δημιουργία μονοπωλίων ως απάντηση στη μείωση του κόστους των παρεμβάσεων», καταλήγει η Διοικούσα Επιτροπή.
