Θυμάμαι κουπόνια σε απορρυπαντικά με τα οποία έπαιρνες θαυμάσια εικονογραφημένα βιβλία, πραγματικούς θησαυρούς γνώσης για εμάς τα παιδιά. Αλλά και ζαχαρωτά, σοκολάτες, γκοφρέτες όπου μάζευες χαρτάκια για να συμπληρώσεις άλμπουμ με ζώα, σημαίες, εθνικές ενδυμασίες, ιστορικά γεγονότα και βεβαίως με ποδοσφαιριστές (όπως ελέω του ιταλικού πολυεθνικού κολοσσού Panini γίνεται και σήμερα σε πολύ ιλουστρασιόν εκδοχή όμως-καμία σχέση με τα δικά μας άλμπουμ).
Ταξίδι στον κόσμο μέσω ΜΕΛΟ
Το … ψώνιο μου με τη γεωγραφία χρονολογείται από τότε και ειδικότερα από δύο άλμπουμ της πάλαι ποτέ κραταιάς εταιρείας ζαχαρωτών ΜΕΛΟ, που εδώ και δεκαετίες έχει κλείσει. Η ΜΕΛΟ, για την ιστορία, κυκλοφορούσε κυρίως σοκολάτες και γκοφρέτες, όμως το αξεπέραστο προϊόν της ήταν η καραμέλα μανταρίνι. Στις γκοφρέτες έβρισκες χαρτάκια με εθνικές ενδυμασίες, σημαίες και διάφορα στοιχεία για κάθε χώρα και τα κολλούσες στο άλμπουμ που έπαιρνες από το περίπτερο. Το συνολικό αποτέλεσμα (με την αισθητική της εποχής φυσικά) ήταν συναρπαστικό για το παιδικό μου μυαλό, που έπαιρνε φωτιά κάνοντας νοερά ταξίδια σε όλο τον κόσμο. Εκτός από το άλμπουμ με τις εθνικές ενδυμασίες, είχε κυκλοφορήσει επίσης άλλη μια σειρά γκοφρέτας, όπου σε κάθε σελίδα κολλώντας τα χαρτάκια εμφανιζόταν ένα καταπληκτικό έγχρωμο παζλ με σκηνές από τη ζωή σε διάφορες χώρες. Από αυτή η σειρά της ΜΕΛΟ όσο και αν έψαξα στο διαδίκτυο δε βρήκα τίποτε και έτσι τη διατηρώ μόνο στη μνήμη μου, πολύ έντονα. Και τα δύο αυτά άλμπουμ, τα οποία είχα σχεδόν ολοκληρώσει, δυστυχώς χάθηκαν σε διάφορες οικογενειακές μετακομίσεις, έκαναν όμως καλά τη δουλειά τους σε ό,τι με αφορά τουλάχιστον.
Πριν από αρκετές δεκαετίες η γεωγραφία διδασκόταν στα σχολεία με τρόπο σοβαρό και συστηματικό και βοηθούσε όποιον ήθελε να έχει μια τέτοια στέρεη γνώση να την αποκτήσει και να τη διευρύνει στη συνέχεια μόνος του. Η βασική δομή της διδασκαλίας ήταν: η Ελλάδα, η Ευρώπη, ο Κόσμος. Στο Δημοτικό διδασκόμαστε έναν προς έναν όλους τους νομούς της Ελλάδας μέσα σε μια χρονιά και φυσικά τα της χώρας μας συνολικά (όρη, ποτάμια, κόλποι, πεδιάδες, πόλεις, παραγωγή, πληθυσμός κ.λ.π.). Αντίστοιχα στην επόμενη τάξη αναλυτικά για όλες της χώρες της Ευρώπης και τέλος για τις λοιπές ηπείρους, όπου λόγω πληθώρας των χωρών γινόταν πιο περιορισμένες αναφορές ανά χώρα. Στο μάθημα μπορεί να σου ζητούσε ο δάσκαλος ή ο καθηγητής να πεις τις μεγαλύτερες πόλεις της Ισπανίας, τα κυριότερα βουνά της Κίνας, τους μεγαλύτερους ποταμούς της Νότιας Αμερικής, τον πληθυσμό του Ιράν, την πρωτεύουσα της Μαδαγασκάρης κ.ο.κ. Όλα αυτά έπρεπε να ξέρεις να τα δείξεις στο χάρτη και να έχεις συνειδητοποιήσει που βρίσκονται.
Στην τάξη υπήρχαν για το μάθημα μεγάλοι χάρτες της Ελλάδας, της Ευρώπης, των Ηπείρων της Γης, πολιτικοί, που έδειχναν τις χώρες με τα σύνορά τους και τις πόλεις και γεωφυσικοί, που εμφάνιζαν τα βουνά, τα ποτάμια, τις πεδιάδες, τις λίμνες κ.λ.π. Για το μάθημα στο σπίτι προετοιμάζαμε εκτός από τη μελέτη του μαθήματος και δικούς μας χάρτες για το μάθημα της ημέρας, σε μπλοκ ιχνογραφίας με τη μέθοδο του «ξεπατικώματος», που ήταν ομολογουμένως αρκετά απαιτητική, από την άλλη αν είχες όρεξη, μπορούσες να βγάλεις με αυτή ένα μικρό κομψοτέχνημα δικής σου κατασκευής.
Για να σώσουμε τον πλανήτη, πρέπει πρώτα να τον γνωρίζουμε
Στα μεταγενέστερα χρόνια τα πράγματα άλλαξαν τόσο στη διδασκαλία της γεωγραφίας όσο και άλλων μαθημάτων από αυτά που κάποτε χαρακτηρίζονταν (πολύ κακώς) ως «δευτερεύοντα» (ιστορία, θρησκευτικά, τεχνικά, ζωολογία, φυτολογία, μουσική, κ.λ.π.). Η διδασκαλία της γεωγραφίας, όπως περιγράφηκε πιο πάνω, φαίνεται ότι ήταν πολύ … καταπιεστική και στο πλαίσιο της φιλοσοφίας της «ήσσονος προσπαθείας», που γενικότερα επικράτησε και μέχρι σήμερα εξελίσσεται, η γεωγραφία έχει γίνει ένα φάντασμα χωρίς ουσία και νόημα (κατά την άποψή μου πάντα). Κατανοοώ και επικροτώ απόλυτα την ανάγκη της διδασκαλίας της περιβαλλοντικής συνείδησης και της οικολογίας. Αυτό όμως οφείλει να είναι ένα ξεχωριστό μάθημα με σπουδαίο πεδίο πρακτικής εφαρμογής από τα παιδιά (ανακύκλωση κ.λ.π.). Όμως, αν δει κανείς τα σχολικά βιβλία της γεωγραφίας σήμερα μοιάζουν περισσότερο με εγχειρίδια οικολογίας παρά γεωγραφίας. Για να σώσουμε τον πλανήτη, πρέπει πρώτα να τον γνωρίζουμε.
Οι αγεωγράφητοι άνθρωποι είναι πια συντριπτική πλειοψηφία και σχεδόν το σύνολο των νέων ανθρώπων, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως. Είναι πραγματικά κρίμα, γιατί σήμερα με τα μέσα που υπάρχουν μέσω του διαδικτύου θα μπορούσε η διδασκαλία της γεωγραφίας να γίνει τρομερά ενδιαφέρουσα και διασκεδαστική. Πρέπει να αναγνωρίσω ότι, όπως λέει και μια φίλη μου από την Αγγλία, συνταξιούχος πλέον καθηγήτρια γεωγραφίας, η γεωγραφία είναι κάτι που είτε το λατρεύεις, είτε το απεχθάνεσαι. Η γεωγραφική γνώση έχει όμως σπουδαία οφέλη. Γνωρίζεις τον κόσμο γύρω σου κοντά και μακριά. Εννοείται ότι κάνεις καλύτερα και πιο ουσιαστικά ταξίδια πραγματικά ή νοερά. Κατανοείς πληρέστερα την ιστορία, τις πολιτικές εξελίξεις, τις αλλαγές στο περιβάλλον, ακόμη και τη νοοτροπία των ανθρώπων από άλλες χώρες.
Εμείς πάλι της … πολλής γεωγραφίας έχουμε άλλα προβλήματα σήμερα, καθώς προσπαθούμε να αφομοιώσουμε όσο περισσότερα πράγματα μπορούμε από την πλημμυρίδα των πληροφοριών, που βρίσκουμε στο διαδίκτυο. Εφαρμογές όπως το Google Earth μας πάνε -κυριολεκτικά- παντού στον κόσμο. Μας λύνονται τρελές απορίες, όπως εκείνη που είχα: «πως είναι το (περίπου) τριεθνές σημείο Ρωσίας-Κίνας-Βόρειας Κορέας ;» Εκτός αυτού μας απασχολεί η λύση όλο και πιο εξεζητημένων και διεστραμμένων γεωγραφικών κουίζ, που κάποιοι πιο τρελαμένοι από εμάς έχουν σκαρώσει …
Στην περίπτωσή μου, για όλα αυτά ομολογώ ότι φταίει μια γκοφρέτα. Δυστυχώς, οι σημερινές γκοφρέτες έχουν μόνο το γλύκισμα μέσα και τίποτε περισσότερο …
Αρχική δημοσίευση: https://christospanos.com/
