Μέσα σε διάστημα οκτώ μηνών, ο δήμος θα έχει στα χέρια του μία πλήρη αρχιτεκτονική μελέτη, που θα εκπονήσει το αρχιτεκτονικό γραφείο so•φi•ta, με project leaders τους Ηρώ Σοφία Παπαγιαννοπούλου και Γαβριήλ Μπουζέλο και συνεργάτη την Ελισάβετ Μπάτσου, σε συνεργασία, για τις ανάγκες της μελέτης με τη μελετητική εταιρία «ΜΕΤΕ ΣΥΣΜ Α.Ε.», μια στατική μελέτη που θα εκπονήσει ο Ευάγγελος Τσουμάνης σε συνεργασία με τη μελετητική εταιρία «CONCEPT ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Α.Ε.», μια ηλεκτρομηχανολογική μελέτη που θα εκπονήσει ο Κωνσταντίνος Καραδρακόντης και μια φυτοτεχνική μελέτη την οποία θα εκπονήσει ο Ορέστης Γιοβαννόπουλος, προκειμένου να ωριμάσουν τα προσχέδια, να ολοκληρωθεί η προμελέτη, οριστική μελέτη και μελέτη εφαρμογής και να δοθεί οικοδομική άδεια εντός οκτώ μηνών από την υπογραφή της σύμβασης (έξι μήνες καθαρού χρόνου εκπόνησης και δύο μήνες για έκδοση αδειών), ώστε να προχωρήσει ο δήμος στην υλοποίηση της συνολικής παρέμβασης.
Τα χρονικά περιθώρια για το δήμο είναι αρκετά ασφυκτικά, καθώς οι μελέτες πρέπει να τελειώσουν όσο το δυνατόν πιο σύντομα, βάσει των όρων ένταξης του έργου με τον επίσημο τίτλο «Ενσωμάτωση χώρου παλαιών στρατιωτικών φυλακών στον αστικό ιστό ως κέντρο παροχής αστικών εξυπηρετήσεων» και με προϋπολογισμό 2,5 εκατ. ευρώ στο επιχειρησιακό πρόγραμμα «Υποδομές, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη».
«Παραδίδουμε μια πολύ καλή μαγιά»
«Παραδίδουμε μια πολύ καλή μαγιά»Ως «πολύ σημαντική» χαρακτήρισε την εξέλιξη αυτή ο δήμαρχος Ιωαννίνων Θωμάς Μπέγκας, που υπενθύμισε ότι ο δήμος Ιωαννιτών διεκδίκησε και πέτυχε την παραχώρηση της εν λόγω έκτασης από το ελληνικό δημόσιο «κι απέδειξε ότι, όταν δε διεκδικείς απλά, άλλα έχεις μεθοδικό σχέδιο και τεκμηριωμένη πρόταση αξιοποίησης, τότε έχεις τα επιθυμητά αποτελέσματα».
Η δημοτική αρχή Ιωαννίνων είχε θέσει ως κυρίαρχη πολιτική επιλογή την αναβάθμιση-ανάπλαση του παραλίμνιου μετώπου, με το Δήμαρχο να τονίζει: «Είναι πολύ σημαντικό το ότι ένας εμβληματικός χώρος απέκτησε χρηματοδότηση για την αποκατάσταση του και ενσωματώνεται στη στρατηγική μας για την αναβάθμιση του παραλίμνιου μετώπου και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Για μια μεγάλη παραλίμνια έκταση που είχε μετατραπεί σε σκουπιδότοπο, πλέον ανοίγονται τελείως διαφορετικές προοπτικές. Θέλουμε να φέρουμε τους κατοίκους και τους επισκέπτες πιο κοντά στη λίμνη και η παρέμβαση αυτή ενισχύει το στόχο μας αυτό. Παραδίδουμε στην επόμενη δημοτική αρχή μια πολύ καλή μαγιά σε ότι αφορά την αναβάθμιση της παραλιμνίου. Θα είμαστε παρόντες για να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη των έργων που προγραμματίσαμε, ωριμάσαμε και ξεκινήσαμε την υλοποίησή τους».
Ένα πάρκο ανοιχτό για όλους
Το νέο πάρκο της πόλης, που πρόκειται να δημιουργηθεί, αναμένεται να αποτελέσει σημείο αναφοράς, συνάντησης και ψυχαγωγίας τόσο για την ίδια την πόλη όσο και για εκείνον που την επισκέπτεται.
Η πρόταση των μελετητών στοχεύει στο να ενεργοποιήσει τον κάτοικο της πόλης, ώστε να ανακαλύψει ο ίδιος τις αρετές του σχεδιασμού: αφενός να προκαλέσει το ενδιαφέρον του και αφετέρου να συμμετάσχει στη συν-διαμόρφωση του, προσδίδοντας του περισσότερο νόημα και συμβάλλοντας στην εύρυθμη λειτουργία του. Η πρόταση απευθύνεται σε ένα πάρκο ανοιχτό για όλους, με τη δυνατότητα φιλοξενίας πολλαπλών δραστηριοτήτων που θα αποτελέσουν έναυσμα για τη συμμετοχή όλων, έτσι ώστε να ανατραπεί σταδιακά η κατά καιρούς εσωστρέφεια που χαρακτηρίζει τις πόλεις και μέσα από αυτό να αναδιατυπωθεί η σχέση της με τους πολίτες: να οδηγηθούν στη σύναψη μίας πολυδιάστατης αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον στο οποίο ζουν.
Πρόκειται για μία απόπειρα διατήρησης του υπάρχοντος φυσικού πλούτου – ο οποίος μάλιστα μοιάζει να οργανώνει το ίδιο το πάρκο – και την εισαγωγή στοιχείων αστικού σχεδιασμού δημιουργώντας αστικά πλατώματα, πεζούλια, μικρά σιντριβάνια, τα οποία σταδιακά, πλησιάζοντας προς τη λίμνη, εξασθενούν και αντικαθίσταται από φυσικές υποχωρήσεις και υψώσεις του εδάφους, οι οποίες γίνονται αποδέκτες ποικίλων επεισοδίων και διαμορφώσεων, επιτρέποντας στο πάρκο να διατηρεί το χαρακτήρα του προς την πόλη ως ένας ανοιχτός, ελεύθερος χώρος πρασίνου. Βιώνοντας κανείς τον χώρο, συνειδητοποιεί σημειακά ισχυρές αντιθέσεις μεταξύ του σκληρού, δομημένου και του φυσικού εδάφους, με τη μετάβαση από το ένα στο άλλο, να αποτελεί ξεχωριστή εμπειρία για το χρήστη.
Ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται το πάρκο και οι χρήσεις του αφορούν σε δύο επιμέρους τομείς. Αρχικά, η πρόταση ανταποκρινόμενη στα ζητούμενα του διαγωνισμού, προσεγγίζει τις πέντε κτιριακές ενότητες, πεντακοσίων περίπου τμ, επιδιώκοντας την ένταξη τους στον ευρύτερο δημόσιο περίπατο, διευρύνοντας τα όρια τους μέσω των ανοιγμάτων τους και τη δημιουργία υπαίθριων και ημιυπαίθριων, επίγειων και υπέργειων περασμάτων. Εσωτερικά προσεγγίζονται με πολυδιάστατο τρόπο. Συγκεκριμένα, σχεδιάζονται χώροι πολυλειτουργικοί, οι οποίοι περιλαμβάνουν συστήματα που διευκολύνουν την εναλλαγή των χρήσεων και τη λειτουργία των χωρών με τέτοιον τρόπο ώστε να μπορούν να φιλοξενήσουν ποικίλες δραστηριότητες, δίνοντας την ελευθερία του κτιριολογικού προγράμματος και τον αέναο εμπλουτισμό του ανάλογα με τις ανάγκες των χρηστών του. Έτσι, οι χώροι καταφέρνουν να φιλοξενήσουν μια σειρά από δραστηριότητες όπως εργαστήρια μαγειρικής, παιδικής χειροτεχνίας και λογοτεχνίας, αστρονομίας, χορού, κεραμικής, γλυπτικής, χαρακτικής, ηλεκτρονικής, αίθουσες διαλέξεων, προβολών και λοιπών εκδηλώσεων. Βασικό συνθετικό στοιχείο που συνδέεται άμεσα με τον πολυλειτουργικό χαρακτήρα των χώρων είναι ο σχεδιασμός ενός εσωτερικού κελύφους, περιμετρικά της τοιχοποποιίας, το οποίο λειτουργεί ως κέλυφος αποθήκευσης των στοιχείων που συμβάλλουν στην μεταμόρφωση του χώρου από τη μία χρήση στην άλλη αλλά και τον εξοπλισμό των εργαστηρίων.
Από την άλλη, οι διαμορφώσεις του πάρκου, παράγουν ένα ευρύ πεδίο περιπλάνησης, άθλησης, βιωματικού παιχνιδιού και αναψυχής, με χώρο θεάτρου αλλά και επιμέρους διαμορφώσεις για την έκφραση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, τοίχους αναρρίχησης, όργανα γυμναστικής, δημοτικά αστικά μποστάνια και καλλιέργειες μικρής κλίμακας, σπορεία, χώρους καθιστικών, πάρκο σκύλων, αναψυκτήριο και άλλες χρήσεις, οι οποίες αρθρώνονται σε ένα δίκτυο διαδρομών, οι οποίες εναλλάσσουν την εμπειρία του επισκέπτη από το δομημένο στο φυσικό περιβάλλον και το αντίστροφο.
Οι λίμνες και γενικότερα η παρουσία του νερού, αποτελεί βασικό συνθετικό στοιχείο της πρότασης και επιδιώκει την αμεσότερη σχέση του περιπατητή με το νερό, με τη δημιουργία φυσικών κατεβασμάτων, περιπατητικών μονοπατιών και σημείων απομόνωσης αλλά και τη μαρτυρία της ύπαρξης της λίμνης Παμβώτιδας στο τέλος της διαδρομής. Πρόκειται για τη δημιουργία ενός δικτύου αυλακώσεων και λιμνών, που θα χρησιμεύσει λειτουργικά για την άρδευση των φυτεύσεων ενώ εννοιολογικά θα συμβάλει θετικά στην ατμόσφαιρα του πάρκου και θα αποτελέσει ερέθισμα για τη σύνδεση της πόλης με την παραλίμνια ζώνη και τη λίμνη.
Η παλιά κεραία της ΕΡΤ, αποκτά κεντροβαρικό χαρακτήρα και λειτουργεί σαν Τοτέμ αστικής κλίμακας, κεντρικό κόμβο των κινήσεων του Πάρκου και πλατεία συγκέντρωσης υπαίθριων δραστηριοτήτων. Ύστερα από τον κατάλληλο έλεγχο μπορεί να ενισχυθεί και να μετατραπεί σε ισχυρό αστικό σήμα, χαρακτηριστικό σημείο συνάντησης για το πάρκο ενώ σε επίπεδο πόλης είναι δυνατόν να αποτελέσει κάλεσμα σε μία άλλοτε ανενεργή περιοχή.
Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην διαχείριση του πάρκου, έτσι ώστε να ρυθμίζεται το κόστος της και να ελέγχεται η ποιότητά της, με χρήση αυτοματισμών, ευρεία χρήση ΑΠΕ για εξοικονόμησης ενέργειας και εγκαταστάσεις εξοπλισμού καθαρισμού.
Τέλος, επιδιώκεται η ενεργή συμμετοχή των χρηστών, στα ζητήματα διαχείρισης του πάρκου όπως για παράδειγμα η «υιοθέτηση» τμήματος γης από σχολεία στα πλαίσια της περιβαλλοντικής τους εκπαίδευσης. Ακόμη, προτείνεται, στα πλαίσια ενός πιο συμμετοχικού σχεδιασμού μεταξύ του Δήμου και των χρηστών της πόλης, η οργάνωση εργαστηρίων και η συμμετοχή των πολιτών, από τα πρώτα στάδια της κατασκευής της πρότασης, στη διαδικασία διαμόρφωσης του Πάρκου. Τα εργαστήρια αυτά μπορούν να αφορούν στην κατασκευή μέρους του εξοπλισμού των κτηρίων, τη δενδροφύτευση κα., καθώς επίσης στη δημιουργία έργων τέχνης, μέσω της ανακύκλωσης των υλικών που προκύπτουν από τις εργασίες στην περιοχή μελέτης.
Η παρέμβαση
Σκοπό της παρέμβασης αποτελεί η διατήρηση των υφιστάμενων κτιριακών εγκαταστάσεων του χώρου και η ανάδειξη τους, φιλοξενώντας σε όλη τη διάρκεια του έτους περιοδικά εκθετήρια τοπικών προϊόντων και εργαστήρια δραστηριοτήτων. Ο μεγάλος ακάλυπτος χώρος της περιοχής επέμβασης θα οργανωθεί με προτεινόμενους νέους ανοιχτούς χώρους θεματικών κήπων με μόνιμες ή μη καλλιτεχνικές δημιουργίες – υπαίθριου σινεμά – ήπιων μορφών αθλητισμού και χώρων αναψυχής.
Οι δράσεις που θα υλοποιηθούν στο ακίνητο των Στρατιωτικών Φυλακών, συνολικής έκτασης 21.868 τετραγωνικών μέτρων, αφορούν μεταξύ άλλων:
– Δράσεις ανάπλασης, αποκατάστασης και ανάδειξης ευαίσθητων οικοσυστημάτων
– Παρεμβάσεις βελτίωσης της λειτουργικότητας του αστικού χώρου
– Παρεμβάσεις για την ορθολογική διαχείριση του ελεύθερου δημόσιου χώρου
– Δημιουργία μεγάλων χώρων πρασίνου
Πιο αναλυτικά, το φυσικό αντικείμενο του έργου αναφέρεται σε:
– Διατήρηση σημαντικού μέρους των υφιστάμενων παλαιών κτιριακών εγκαταστάσεων, έτσι ώστε να ενσωματωθούν οι απαραίτητοι χώροι για την ικανοποίηση των λειτουργικών εξυπηρετήσεων που αφορούν στους τελικούς χρήστες του πάρκου. όπως α. Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων για εκδηλώσεις, εκθέσεις, λειτουργία βιωματικών εργαστήριων δραστηριοτήτων (π.χ. εργαστήρια εκμάθησης ψαρέματος, κατασκευής παιδικών παιχνιδιών, ραδιοφωνικών εκπομπών, παιδικού –λογοτεχνικού βιβλίου, γκράφιτι-ζωγραφικής, μαγειρικής, εκμάθησης απόσταξης τσίπουρου, γλυπτικής και χαρακτικής κ.λπ.), β. Αναψυκτήριο, γ. Αποθηκευτικοί χώροι, δ. W.C. κοινού, W.C. ΑμεΑ, ε. info kiosk κ.λπ.
– Διαμόρφωση επιφάνειας μεγέθους 4.000 -6.000 τ.μ., σε κατάλληλη θέση, για την πραγματοποίηση υπαίθριων καλλιτεχνικών εκδηλώσεων – παραστάσεων μουσικών, θεατρικών, χορευτικών κ.λπ.
– Ένταξη ήπιων μορφών αθλητικών δραστηριοτήτων όπως διαδρομές για ποδήλατο, τζόκινγκ, χρήση υπαίθριων οργάνων γυμναστικής κ.λπ. ή άλλες πιθανές εναλλακτικές αθλητικές δραστηριότητες.
– Διαμόρφωση υπαίθριων χώρων στάσης, συγκέντρωσης, απομόνωσης, παιχνιδιού, πικνίκ, απόλαυσης θέας φυσικού τοπίου, προσωρινής ή μόνιμης έκθεσης καλλιτεχνικών έργων, βιωματικών εργαστηρίων κ.λπ.
– Προσαρμογή του πάρκου στο γύρω τοπίο όχι διαταράσσοντας αλλά αφήνοντας το φυσικό τοπίο να διαδραματίσει τον πρωταρχικό ρόλο.
– Οργανική σύνδεση του πάρκου με τον αστικό ιστό, το παραλίμνιο μέτωπο και τους πόλους έλξης ενδιαφέροντος και δράσεων (ΚΕΠΑΒΙ, πάρκο κυκλοφορικής αγωγής, κ.λπ.).
