Μέχρι τον 18ο αιώνα περίπου, η επίσημη άποψη μεγάλου μέρους της χριστιανικής εκκλησίας ήταν ότι η Γη δημιουργήθηκε πριν από λίγες χιλιάδες χρόνια -μετά το 8.000 π.Χ. Στο συμπέρασμα είχε καταλήξει μέσω επιφανών ανδρών της (πάντα άνδρες στα σκαλοπάτια της ιεραρχίας της, μην το ξεχνάμε αυτό…) που μελετούσαν και ερμήνευαν λέξη προς λέξη το Βιβλίο της Γένεσης. Το ερμήνευαν δηλαδή, όπως λέμε, κυριολεκτικά. Ο Θεός έπλασε τον κόσμο σε έξι 24ωρα κ.λπ.
Φυσικά με την έκρηξη της επιστήμης οι δοξασίες αυτές κατέρρευσαν. Οι γεωλόγοι πρώτοι από όλους είδαν τα σημάδια: Τα απολιθώματα δεν μπορεί να είχαν δημιουργηθεί μέσα σε λίγες χιλιάδες χρόνια.
Σήμερα ξέρουμε ότι η ηλικία της Γης ξεπερνάει τα 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, ενώ του Σύμπαντος είναι κάπως μεγαλύτερη (σχεδόν 14 δισ. χρόνια), συνεπώς τα δύο αυτά γεγονότα απέχουν περισσότερο από ένα… 24ωρο. Όταν ήταν πλέον αδύνατο σε οποιονδήποτε σοβαρό θεολόγο να ισχυρίζεται ότι η Γη δημιουργήθηκε στη Νεολιθική Εποχή, η νέα προσέγγιση ήταν ότι τα αναγραφόμενα στα κείμενα ερμηνεύονται με συμβολικό τρόπο. Σωστό και ευφυές. Μόνο που αν το έλεγε αυτό κάποιος πεφωτισμένος τον 17ο αιώνα, ακόμα και θεολόγος, θα κινδύνευε να χάσει το κεφάλι του.
Βέβαια να παραδεχτούμε: δεν ήταν μόνο η εκκλησία που υποστήριζε λανθασμένα πράγματα. Εδώ ζουν σήμερα ανάμεσά μας γονείς που δεν εμβολιάζουν τα παιδιά τους, πιστεύοντας μια παλιά «μελέτη», που έχει με σφραγίδα αποδειχθεί λανθασμένη. Άλλη είναι η διαφορά: Ότι η εκκλησία ως ισχυρός οργανισμός έχει συχνά τη δύναμη να επιφέρει με τις επιστημονικά λανθασμένες αντιλήψεις της αρνητικές επιπτώσεις στη ζωή των ανθρώπων. Παλιότερα το έμαθαν στο πετσί τους από επιστήμονες ως «μάγισσες». Σήμερα, οι αντιεπιστημονικές δοξασίες έχουν συνέπειες σε ολόκληρο το σώμα της κοινωνίας. Από τη στιγμή που η εκκλησία στην Ελλάδα του 2018, αντίθετα από ό,τι συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη, εξακολουθεί να έχει «πόδι» στην εκπαίδευση των παιδιών μου, αυτές τις δοξασίες δεν τις κρίνω «γραφικές», δεν με διασκεδάζουν, δεν γελώ ακούγοντάς τες.
Όταν πήγαινα στο γυμνάσιο διάβασα πρώτη φορά στο περιοδικό Περισκόπιο της Επιστήμης ότι ανακαλύφθηκε να γυρίζει γύρω από τον κοντινό Αστέρα του Μπάρναρντ άλλος πλανήτης. Ήταν μια αποκάλυψη, ως τότε δεν είχαμε την παραμικρή ιδέα αν το ηλιακό μας σύστημα είναι κάτι το μοναδικό ή όχι (εικάζαμε ότι δεν μπορεί να είναι μοναδικό λόγω του τρόπου που δημιουργήθηκε, αποδείξεις όμως δεν υπήρχαν). Σήμερα, μόλις 40 χρόνια μετά, έχουμε ανακαλύψει χιλιάδες πλανήτες σε άλλα αστέρια. Είναι πλέον βέβαιο ότι υπάρχουν δισεκατομμύρια.
Από χτες κυκλοφορεί ένα βίντεο, με κήρυγμα μητροπολίτη από άμβωνος, όπου εξηγεί ότι ένας επιστήμονας τον πήρε τηλέφωνο (δυστυχώς το όνομά του δεν το συγκράτησε, αλλά αν τον ακούει, παρακαλείται να τον πάρει ξανά!) και του είπε ότι δεν υπάρχουν όλα αυτά τα περίεργα, με άλλους πλανήτες, ανθρώπους που πάτησαν στη Σελήνη και τα συναφή. Πλανήτης ένας υπάρχει, η Γη. Δεν έχει κανένα νόημα να σταθεί κανείς σε αυτό ή να το σχολιάσει. Εξάλλου, πλάι σε κάθε ιεράρχη, που λέει παρόμοια πράγματα, μπορεί να υπάρχουν δεκάδες άλλοι σοβαροί, μετρημένοι, μετριόφρονες, με επίγνωση ότι τους ακούει κόσμος που παρασύρεται. Το μόνο που έχει νόημα κάθε φορά που κάτι παρόμοιο συμβαίνει, είναι να σκεφτούμε επιτέλους ως κοινωνία, ως χώρα, πόσο απαραίτητο είναι κάθε τι να είναι στη θέση του και να καταλαμβάνει το δικό του πεδίο γνώμης και παρέμβασης, χωρίς τα δύο να συγχέονται. Πολιτεία και εκκλησία.
