Στην πρόσφατη επίσκεψη του Δημάρχου Ιωαννίνων Μωυσή Ελισάφ στο γραφείο του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, μετά από πρόσκληση του με ευκαιρία την «Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος», συζητήθηκαν σύμφωνα με τις σχετικές ανακοινώσεις και προβλήματα που απασχολούν τον Δήμο μας.
Κατά τη συνάντηση αυτή επαναδιατυπώθηκε από τον Δήμαρχο το πάγιο αίτημα των φορέων της περιοχής μας για την παραχώρηση του κτιρίου του παλιού Πανεπιστημίου (κτίριο Δομπόλη), ώστε να καλυφθούν οι αυξημένες στεγαστικές ανάγκες της πόλης (σχολεία, Δημαρχείο κ.ά.). Ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε την πρόθεσή του να παραχωρηθεί το κτίριο της Δομπόλη στον Δήμο Ιωαννιτών, προτείνοντας μάλιστα ως λύση για την αξιοποίησή του τη μετατροπή του σε Δημαρχιακό μέγαρο.
Με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις, οι οποίες ανατάραξαν τα «λιμνάζοντα ύδατα», επανήλθε στο προσκήνιο ένας διάλογος για τον τρόπο αξιοποίησης του κτιρίου του παλαιού Πανεπιστημίου. Παράλληλα, τέθηκαν ερωτήματα για τον τρόπο ανάπλασης του, μετά από τη συνεκτίμηση πολλών παραμέτρων. Πρέπει να ανακατασκευαστεί ο υπάρχων φορέας ή να διατηρηθεί η όψη και η δομή του κτίσματος και να κατασκευαστεί ένα νέο κτίριο, με υπόγειο χώρο στάθμευσης και ενεργειακά αυτόνομο;
Στον δημόσιο αυτόν διάλογο, μέχρι σήμερα, επαναδιατυπώνονται προτάσεις για τις οποίες οι συντάκτες τους πιστεύουν ότι είναι μοναδικές, ολοκληρωμένες και παρουσιάζονται ως η «μόνη εφαρμόσιμη λύση». Οι υπόλοιπες θεωρούνται ανεδαφικές, ατεκμηρίωτες και το λιγότερο λανθασμένες.
Παράλληλα, «αποσιωπάται» ότι η πόλη έχει ανάγκη από ένα σύγχρονο Δημαρχιακό μέγαρο. Σήμερα όλες οι υπηρεσίες του δήμου στεγάζονται σε μισθωμένα και διάσπαρτα στην πόλη κτίρια, για τα οποία δαπανώνται σε μισθώματά και για τα λειτουργικά τους έξοδα, τεράστια ποσά ανά έτος (περίπου 500.000 ευρώ). Ταυτόχρονα, η δημιουργία ενός νέου Δημαρχιακού Μεγάρου αποδεσμεύει ένα χαρακτηριστικό, ιστορικό- διατηρητέο και πανέμορφο κτίριο, με υπέροχους χώρους, στην καρδιά της πόλης μας, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την υλοποίηση πολιτιστικών δράσεων. Ο Δήμος έχει υποβάλλει ήδη πρόταση για ένταξη σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα του έργου της ανακατασκευής του σημερινού Δημαρχείου, που αναμένεται να εγκριθεί το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.
Οι κρίσιμες και μεγάλες παρεμβάσεις που προγραμματίζονται στον χώρο, όπως αυτές της αξιοποίησης του κτιρίου του παλιού Πανεπιστημίου, απαιτούν έναν ευρύτερο σχεδιασμό στο πλαίσιο ενός «τοπικού χωρικού σχεδίου».
Απαιτείται, εκτός από την καταγραφή των μετρήσιμων οικονομικών μεγεθών, ο εντοπισμός των θετικών ή αρνητικών ανακατατάξεων που θα προκύψουν στον ευρύτερο πολεοδομικό ιστό και τον άμεσο περιβάλλοντα χώρο αυτής της παρέμβασης. Η πρόβλεψη του είδους και του μεγέθους των νέων συγκεντρώσεων, δραστηριοτήτων και κινήσεων, μέσα από μία ολοκληρωμένη μελέτη, θα επανακαθορίσει και τον πολεοδομικό σχεδιασμό.
Απαραίτητη προϋπόθεση για κάθε παρέμβαση στο κτήριο του παλαιού Πανεπιστημίου είναι η ύπαρξη και μιας πλήρους και επικαιροποιημένης κυκλοφοριακής μελέτης, η οποία θα καταγράψει τις δομικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί στον ευρύτερο χώρο του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων από τους νέους οδικούς άξονες (Εγνατία οδός, Ιόνια οδός). Ταυτόχρονα, πρέπει να προβλεφθούν οι ανακατατάξεις που θα επέλθουν από την κατασκευή νέων σημαντικών οδικών αξόνων στα όρια του Δήμου (Γεννηματά, Νιάρχου και άλλων παρεμβάσεων), οι οποίες πολλές φορές γίνονται κάτω από την πίεση της αξιοποίησης χρηματοδοτικών προγραμμάτων χωρίς να εντάσσονται σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό.
Την επιλογή για τον τρόπο αξιοποίησης του κτιρίου του παλιού Πανεπιστημίου θα καθορίσει και ο προσδιορισμός του τρόπου ανακατασκευής του κτίσματος, με βάση τα μετρήσιμα μεγέθη του. Τέτοια μεγέθη είναι τα εμβαδά του, η λειτουργικότητα του χώρου (κλιμακοστάσια, δίοδοι διαφυγής κ.λπ), η υπολειπόμενη δόμησή του και η δυνατότητα αξιοποίησής της, οι μετρήσεις αντοχής των δομικών στοιχείων του και εν τέλει ο λεπτομερής προσδιορισμός του οικονομικού μεγέθους ανακατασκευής του κτίσματος. Σε συνδυασμό με όλα τα προαναφερόμενα, πρέπει να καταγραφεί και το κόστος διαχρονικής λειτουργίας και αξιοποίησης του κτιρίου, για όποια δραστηριότητα χωροθετηθεί στον χώρο αυτό.
Είναι επίσης σαφές ότι κάθε πρόταση επανάχρησης του ιστορικού και εμβληματικού κτιρίου του παλιού Πανεπιστημίου απαιτεί και μία πρόταση, ένα «όνειρο» για την πόλη μας. Πώς βλέπουμε το κέντρο της και την πρόσβαση των οχημάτων στον χώρο αυτό, την ενοποίηση των ελεύθερων χώρων του, των διαδρομών στο ιστορικό της κέντρο με την ευρύτερη περιοχή του (Κάστρο), τον συσχετισμό τους με το παραλίμνιο μέτωπο, την αξιοποίηση του ΚΕΠΑΒΙ και τη χωροθέτηση βασικών διοικητικών λειτουργιών στον πολεοδομικό ιστό της.
Η ανάπλαση του χώρου του παλιού Πανεπιστημίου απαιτεί έναν ολοκληρωμένο διάλογο και σύγκλιση απόψεων με τον φορέα στον οποίο θα παραχωρηθεί το κτίριο, λαμβάνοντας πάντα υπ’ όψη τους όρους και τις προϋποθέσεις παραχώρησης του.
Στο ίδιο πλαίσιο πρέπει να ενταχθούν και οι προτάσεις για μουσειακή αξιοποίηση του κτηρίου της Δόμπολη, έχοντας ως δεδομένο ότι στα Γιάννενα και την ευρύτερη περιοχή τους λειτουργούν σήμερα περί τα 20 μουσεία (θεματικά ή γενικά), αρκετά από τα οποία είναι ευρύτατης εμβέλειας, ενώ κάποια υπολειτουργούν.
Στα όρια του Δήμου Ιωαννιτών υπάρχουν επίσης πολλά κτίρια, που ανήκουν σε φορείς του δημόσιου τομέα και τα οποία απαιτούν αξιοποίηση. Πολλά από αυτά είναι διατηρητέα και με αξιολογότατη ιστορική παρουσία. Για τα κτίρια αυτά ως μόνη προοπτική μέχρι σήμερα προτείνεται η μουσειακή τους αξιοποίηση.
Οι ρυθμοί με τους οποίους μετασχηματίζεται η πόλη των Ιωαννίνων και ο ευρύτερος χώρος της είναι ταχύτατοι και απαιτούν προτάσεις που δεν πρέπει να περιχαρακώνονται στη μοναδικότητα τους.
