Κάθε φορά που βλέπω το κουφάρι του παλιού Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στη Δομπόλη, σκέφτομαι ότι στη θέση του θα μπορούσαν να είναι τώρα μοντέρνες φοιτητικές εστίες. Αρκεί το 2013 η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου να είχε πει “Ναι” στο τεκμηριωμένο σχέδιο της Περιφέρειας Ηπείρου, που προέβλεπε τη μετατροπή του κτιρίου σε εστίες. Το κτίριο θα είχε σωθεί και θα λειτουργούσε ως παράδειγμα για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να κινούμαστε όταν διαχειριζόμαστε εγκαταλελειμμένη δημόσια περιουσία. Επιπλέον, το παλιό Πανεπιστήμιο θα εξακολουθούσε να προορίζεται για φοιτητές, παρέχοντας εναλλακτική επιλογή διαμονής στα νέα παιδιά, που δεν μπορούν να καλύψουν τα υψηλά ενοίκια.
Τότε η Περιφέρεια είχε μελετήσει τις ανάγκες στα Γιάννενα, είχε ελέγξει το νομοθετικό πλαίσιο, είχε εξετάσει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα τεσσάρων επιλογών και είχε ερευνήσει δυνατότητες χρηματοδότησης. Μετά από ανάλυση χρηματοοικονομικών δεικτών σε βάθος 30ετίας, είχε προτείνει την καλύτερη επιλογή, με κριτήριο τη βιωσιμότητα και αποδοτικότητα. Τέσσερις επιλογές είχε εξετάσει τότε η Περιφέρεια Ηπείρου:
1. Κατασκευή συγκροτήματος επιπλωμένων διαμερισμάτων για φοιτητές, με εμπορικές χρήσεις στο ισόγειο (σύμβαση παραχώρησης σε ιδιώτη).
2. Στέγαση υπηρεσιών Περιφέρειας Ηπείρου και άλλων δημόσιων υπηρεσιών στους ορόφους 1-4 και αντιπαροχή/εκμετάλλευση του ισογείου από ιδιώτη (σύμβαση αντιπαροχής με ιδιώτη).
3. Στέγαση υπηρεσιών Περιφέρειας Ηπείρου και άλλων δημόσιων υπηρεσιών μέσω Σύμπραξης Δημόσιου & Ιδιωτικού τομέα. Η Περιφέρεια θα χρησιμοποιούσε το σύνολο του κτιρίου, καταβάλλοντας, περιοδικές πληρωμές στον ιδιώτη που θα το κατασκεύαζε.
4. Επιστροφή του ακινήτου στην Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) προς αξιοποίηση/πώληση.
Η μελέτη είχε καταλήξει στην πρώτη επιλογή. Ο ιδιώτης επενδυτής που θα αναλάμβανε το κόστος ανακατασκευής, λειτουργίας και συντήρησης των εγκαταστάσεων, θα εισέπραττε μηνιαίο μίσθωμα, από τους φοιτητές που θα νοίκιαζαν τα 76 διαμερίσματα και από ιδιώτες που θα νοίκιαζαν τα εμπορικά καταστήματα τα οποία θα λειτουργούσαν στο ισόγειο του κτιρίου. Θα απέδιδε στην Περιφέρεια Ηπείρου ποσοστό 3% επί των εισπράξεών του από τη διαχείριση του συγκροτήματος. Μετά από δέκα χρόνια η επένδυσή του θα άρχιζε να αποδίδει κέρδη.
Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση απέρριψε την πρόταση/μελέτη αντιπαραβάλλοντας το επιχείρημα ότι το έργο πρέπει να γίνει με δημόσια χρηματοδότηση και να στεγαστούν εκεί δημόσιες υπηρεσίες. Σημειωτέον ότι η κρίση της δεν συνοδεύτηκε από καμία μελέτη βιωσιμότητας.
Και μείναμε εμείς τώρα να κοιτάμε το κουφάρι.
Το τελευταίο διάστημα έχει ζωντανέψει και πάλι η συζήτηση για την αξιοποίηση του κτιρίου. Ακούγονται διάφορες προτάσεις, όπως το να γίνει Πάρκο Καινοτομίας, Κέντρο Μοντέρνας Τέχνης, Μουσείο Πανεπιστημίου κ.α. Σε εξέλιξη βρίσκεται, επίσης, πρωτοβουλία συγκέντρωσης υπογραφών (1.704 υπογραφές μέχρι σήμερα) στην πλατφόρμα Avaaz ενώ έχει πραγματοποιηθεί, μέσω facebook, κάλεσμα συνάντησης προς τους πολίτες για τη σωτηρία του κτιρίου.
Πέραν της συναισθηματικής προσέγγισης, που αναπόφευκτα έχουν οι προτάσεις που κατατίθενται, δεν είμαι σίγουρος κατά πόσο ακολουθούνται, τουλάχιστον αυτή τη στιγμή, από συστηματική και ενδελεχή μελέτη όλων των παραμέτρων του προβλήματος. Υπάρχει έστω προμελέτη σκοπιμότητας και βιωσιμότητας που θα μετατρέψει την ιδέα σε τεκμηριωμένη πρόταση; Πόσο θα κοστίσει η υλοποίηση της; 3 εκ. ευρώ, 5 εκ. ευρώ, 7 εκ. ευρώ; Ποιoς θα αναλάβει το κόστος υλοποίησης και ποιoς θα πληρώνει το ετήσιο κόστος λειτουργίας, διαχείρισης και συντήρησης; Ιδιώτης; Το Δημόσιο; Υπάρχουν χρηματοδοτικά εργαλεία ή θα επικαλεστούμε, γενικόλογα, το «Ε.Σ.Π.Α.»;
Για να αξιολογηθεί ως ώριμη και τεκμηριωμένη μια ιδέα/πρόταση δεν αρκεί μια αναλυτική περιγραφή της, αλλά θα πρέπει να περιλαμβάνει, εκτός των άλλων, μελέτη σκοπιμότητας, χρηματοοικονομική εξέταση βιωσιμότητας και αξιολόγηση ρίσκου. Συμφωνώ ότι ακούγεται πιο ενδιαφέρον το να δημιουργήσεις ένα Πάρκο Καινοτομίας ή ένα Κέντρο Μοντέρνας Τέχνης από ότι μια φοιτητική εστία. Όμως μέχρι σήμερα δεν έχει εξεταστεί η σκοπιμότητα και κυρίως η βιωσιμότητα καμίας άλλης πρότασης, πέραν εκείνης για τις φοιτητικές εστίες, του 2013. Κινδυνεύουμε, δηλαδή, να μείνουμε με τις ωραίες ιδέες και να χάσουμε κι άλλο χρόνο.
Το βασικότερο από όλα, αφού εξεταστεί η σκοπιμότητα και αποφασίσουμε τι χρειαζόμαστε, είναι να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα. Αν την αγνοήσουμε με το σκεπτικό «το κράτος πληρώνει», τότε θα βρεθούμε σύντομα και πάλι αντιμέτωποι με ένα κουφάρι.
Σε κάποιες ευρωπαϊκές πόλεις, για παράδειγμα, οι πολίτες «υιοθετούν» ένα κτίριο ή ένα πάρκο και καταβάλλουν κάθε χρόνο στο Δήμο τους χρήματα αποκλειστικά για τη λειτουργία του. Είμαστε διατεθειμένοι, οι Γιαννιώτες, να καταβάλλουμε περισσότερα δημοτικά τέλη για 30 χρόνια, που θα χρηματοδοτούν για παράδειγμα ένα Κέντρο Μοντέρνας Τέχνης ή ένα Πάρκο Καινοτομίας; Αν όχι, τότε, το να ανατεθεί σε ιδιώτη με διαγωνιστικές διαδικασίες δεν είναι απλά η μοναδική επιλογή για να υλοποιηθούν οι ιδέες μας. Είναι και ένας αποδοτικός τρόπος διαχείρισης της δημόσιας περιουσίας.
