Ο Τάσος Βασιλείου το Σαββατοκύριακο μου πρόσφερε μια ξεχωριστή συγκίνηση με το βιβλίο του «Το γράμμα που δεν γράφτηκε». Η περιγραφή της κατάθεσης ψυχής δυο γυναικών, οι οποίες βίωσαν τον εμφύλιο και τα γεγονότα του που διαπέρασαν το μεδούλι τους -της Αλεξάνδρας Δαβαλά- Καραμπέρα και της Δάφνης Κολιού-Μπαλτατζή- και του δασκάλου Δημοσθένη Βασιλείου, μου απορρόφησαν όλο το απόγευμα, πήραν κι από το βράδυ από τον ξύπνιο και τον ύπνο μου. Χαλάλι του Τάσου που το έγραψε αυτό το βιβλίο, κι ας πρόσθεσε ένα ακόμη δάκρυ, ίσως περισσότερο βαθύ από κάθε άλλη φορά, στην πονεμένη ιστορία. Φόρος τιμής στις δυο ηρωίδες και σε όλες τις γυναίκες της Μουργκάνας, όπως και στον ήρωα πατέρα του, τον ψυχωμένο δάσκαλο Δημοσθένη Βασιλείου. Στο πρόσωπό του καθρεφτίζονται οι δικοί μας, ο Φάνης Παπαγεωργίου από τον Πολύλοφο, ο Γιάνκος και ο Ερμής Ευαγγελίδης από το Βραδέτο, ο Βαγγέλης Αγγελόπουλος από το Μπαμπούρι. Όσο για τις δυο γυναίκες, που τις πήραν από τα γίδια και τις στρατολόγησαν, σ’ εκείνες αντικατοπτρίζεται η γυναικεία φιγούρα, που έρχεται χρόνια τώρα και στοιχειώνει τα όνειρά μου, κι ας ήμουν νήπιο. Είναι το κορίτσι με τα λιγδωμένα μακριά σγουρά μαλλιά, τα άρβυλα και το ντουφέκι στον ώμο καταμεσής στον οντά μας, που ζητά ένα τσιμπιδάκι από τη γιαγιά μου, τότες εκείνο το χινόπωρο στο χωριό μας. «Ίσια ήταν με την Αφροδίτη, 17 χρονών κοπέλα».
Μοσχοβόλησε ο τόπος
Όποια μέρη φώτιζε ο ήλιος ήταν καλά την Κυριακή το πρωί, αν πήγαινες προς τη σκιά, ξεπάγιαζες. Κι όμως, αψηφώντας το πρωινό αγιάζι, οι συμπολίτες έδωσαν το ηχηρό παρών στο Μέκειο που έμπαινε αυτή την ημέρα στους ρυθμούς της μεγάλης γιορτής των Χριστουγέννων. Η αθρόα προσέλευση του κόσμου, σε σημείο που να ασφυκτιά κανείς, να προμηνύει άραγε ένα ελπιδοφόρο μέλλον για το ίδρυμα, που πολλά πρόσφερε, αλλά και συνεχίζει να προσφέρει στην περιοχή; Ο δήμαρχος Μωυσής Ελισάφ πάντως, σαν παλιός γνώριμος, ήταν εκεί ανάμεσα από το πλήθος κι έτεινε το χέρι του σε όλους. Το σωστό θα ήταν, όσο περνάει από εκείνον, να τείνει το χέρι του για να συνδράμει και ο δήμος από την πλευρά του, στην αναβίωση όχι μόνο του παλαιού εθίμου, αλλά της λειτουργίας του ιδρύματος. Το πιο εντυπωσιακό αυτό το πρωινό ήταν η εικόνα με τα τραπέζια, όπου πάνω τους υπήρχαν τα εργόχειρα και όλα τα άλλα προϊόντα, που για την εορταγορά τους διέθεσαν οι γυναίκες του Μεκείου. Μοσχοβολούσε ο χώρος Γιάννενα, αλλά διαχέονταν στην ατμόσφαιρα κι ένα άρωμα παιδιών με τις αθώες γλυκύτατες φωνές τους.
Με ανοιχτά τα μάτια της ψυχής
Από όλα τα καλούδια είχε το δείπνο στο σκοτάδι που προσφέρθηκε το βράδυ του Σαββάτου στους πολίτες, που πήγαν στο Du Lac, για να συνδράμουν το έργο της ΕΛΕΠΑΠ. Σαλάτα περίφημη, που γνωρίζει άριστα να φτιάχνει ο σεφ του ωραίου μας ξενοδοχείου, σουβλάκι χωρίς ξυλάκι, για να μπορούν να το πιάνουν στο σκοτάδι οι άνθρωποι, αλλά και μπόλικη γκρίνια από κάποιους συνδαιτυμόνες, που διαμαρτύρονταν γιατί τους υπέβαλλαν σ’ αυτή την φοβερή διαδικασία. Κι ας γνώριζαν πολύ καλά εκ των προτέρων ότι θα φάνε με αυτό τον τρόπο. Καλά κι άγια όλα αυτά. Όμως, κατά τη γνώμη πολλών, που απηχεί και την δική μας άποψη, η μη κερδοσκοπική εταιρεία «Με άλλα μάτια» και όλοι όσοι είχαν την έμπνευση και συνέλαβαν στη φαεινή ιδέα γι’ αυτό το δείπνο στη μαύρη σκιά, καθόλου δεν άγγιξε εκείνους που βρίσκονται στην δύσκολη θέση να μην βλέπουν. «Είναι σαν να μας χλευάζετε…», έλεγε φίλος μας, που βρίσκεται στο σκοτάδι. Και πρόσθεσε: «Εμείς δεν φοβόμαστε το σκοτάδι, γιατί έχουμε ανοιχτά τα μάτια της ψυχής μας». Αλλά ακόμη κι εκείνοι, που έχουν σοβαρά προβλήματα όρασης, ένιωσαν άβολα αυτό το βράδυ, παρά τις καλές προθέσεις των διοργανωτών και τη βοήθεια που εξασφαλίστηκε για τα παιδιά.
Αχ! Αννούλα του χιονιά
Μας φαίνεται σχήμα οξύμωρο να παρευρίσκονται διακόσια άτομα στο «Δείπνο με άλλα μάτια», για να βοηθήσουν τα παιδιά της ΕΛΕΠΑΠ και να μην πηγαίνουν να δουν την παράσταση που αυτά τα ίδια τα παιδιά είναι οι πρωταγωνιστές της. Και δεν ζητούσαν τίποτα παραπάνω, παρά ένα χειροκρότημα. Αναφερόμαστε στην άκρως συγκινητική παράσταση του ΔΗΠΕΘΙ που δόθηκε Κυριακή το βράδυ στο Πνευματικό Κέντρο του δήμου. Πάντως εκείνο που συγκινεί ιδιαίτερα είναι πώς ο απλός κόσμος ανταποκρίνεται σε παρόμοια καλέσματα και συμβάλλει στο έργο των οργανώσεων αυτών. Από τον ανώνυμο πολίτη, που δίνει από το υστέρημά του τα δύο ευρώ, ως τον επώνυμο που επιπλώνει μια αίθουσα της ΕΛΕΠΑΠ, που αφιερώνεται στην Αννούλα του χιονιά και ονομάζεται «Αίθουσα Άννας Κωνσταντινίδη…».
Η Έκφραση που μας εκφράζει
«Όταν οι άνθρωποι θέλουν να πονείς, το κάνουν με χίλιους τρόπους. Ρίξε το όπλο σου και θρονιάσου πρηνής, όταν ακούσεις ανθρώπους» έλεγε ο Κώστας Καρυωτάκης. Πήραμε σπουδαία μηνύματα και από τα χείλη της ποιήτριας Μαρίας Πολυδούρη, που ερμήνευσε η Φωτεινή Φιλοσόφου στην ομώνυμη παράσταση στο θέατρο Έκφραση το Σάββατο. «Ο χαρακτήρας του ανθρώπου καθορίζει τη μοίρα του», την ακούσαμε να λέει. Μαζί της ως Κώστας Καρυωτάκης ο Νίκος Γιάννακας. Το σημαντικότερο για μας αυτό το βράδυ -και όσα βράδια βρισκόμαστε κοντά τους- είναι η οικειότητα που μας προσφέρουν οι άνθρωποι της Έκφρασης. Στο θεατράκι τους, που μας θυμίζει έτσι μικρό και φροντισμένο που το έχουν με όλο το σκούρο σκηνικό του, τη μαγεία του αγαπημένου θεατρικού χώρου του Άττις του Θόδωρου Τερζόπουλου.
